Một đất nước bé tẹo như Việt Nam nhưng lại là nơi người mẫu hoạt động rầm rộ và bát nháo nhất. Làm người mẫu ở VN cũng quá dễ, ai có chút nhan sắc và chân dài cũng có thể tự xưng là người mẫu, dù rằng những nhân vật này chưa một ngày hoạt động nghề hay được đào tạo qua trường lớp nào. Thậm chí danh xưng người mẫu đang trở thành thang giá trị cho những cuộc mua bán... xác thân. Chỉ cần có chân dài và một h́nh thể đẹp là trở thành người mẫu nên chẳng ai thống kê và kiểm soát hết được những người mẫu tự xưng
Có đến 1.220.000 kết quả được t́m thấy trên công cụ t́m kiếm Google trong ṿng 0,34 giây với yêu cầu công ty đào tạo người mẫu. Tỉ lệ thuận với số công ty đào tạo người mẫu là số lượng người mẫu học viên không kể xiết. Họ có được thừa nhận là người mẫu hay không c̣n là câu chuyện dài. Nhưng “đúng là loạn thật. Ra đường gặp 10 người đẹp th́ hết 9 cô nhận ḿnh là người mẫu” - cựu người mẫu Thúy Hạnh nhận xét.
Làm người mẫu quá dễ
Người mẫu Thu Hằng nói bây giờ làm người mẫu dễ quá. Một cô gái trông xinh xinh, ăn mặc thời trang và được chụp h́nh đưa lên mặt báo (chủ yếu báo mạng) với những lời khen ngợi về phong cách street style (thời trang đường phố) sành điệu, đẹp mắt là thành người mẫu. Theo Thu Hằng: “Người mẫu phải là người hoạt động nghề, tức có tŕnh diễn catwalk hoặc cao hơn là tham gia đóng phim quảng cáo th́ mới là người mẫu. C̣n những người chụp vài ba bộ ảnh, được thực hiện bởi chính ê- kíp của họ rồi đưa lên các phương tiện truyền thông th́ đó đơn thuần là những người có bộ ảnh đẹp mà thôi. Họ không phải người mẫu”.
Ở Việt Nam, PG cũng là người mẫu. Trong ảnh là công việc tiếp thị xe hơi của PG tại Vietnam Motor Show 2014 Ảnh: AUTOCOFFEE
Cựu người mẫu Thúy Hạnh, với con mắt của một người đào tạo, tỏ ra khắt khe hơn: “Nếu cứ có chân dài, dáng đẹp đều được xem là người mẫu th́ thời nay có quá nửa số người dân có thể trở thành người mẫu. Nếu cứ nh́n bằng chuẩn mực dễ dăi như vậy th́ có lẽ đến các PG (nữ tiếp thị sản phẩm) hay những cô gái chuyên tŕnh diễn trong các quán bar cũng trở thành người mẫu mất”.
Không có con số thống kê chính xác về đội ngũ hoạt động người mẫu chuyên và không chuyên hiện nay tại Việt Nam v́ số lượng luôn biến động, nhất là đội ngũ không chuyên. Nếu các công ty đào tạo người mẫu (có chức năng đào tạo thực sự) đều đưa ra chuẩn mực riêng để lựa chọn người có tiềm năng hoạt động người mẫu th́ những bầu sô người mẫu PG, sự kiện tuyển chọn “người mẫu” dễ dàng hơn, chỉ cần có sắc vóc. Từng làm công việc PG lành nghề, khi giải nghệ, nhiều cô tự lập thành nhóm PG mới và làm vai tṛ quản lư nhóm. Các nhóm người mẫu dạng này phát triển theo cấp số nhân v́ họ đều hoạt động tự do, có việc mới gọi nhau đi làm.
Căn nguyên dẫn đến phức tạp
Có một nghịch lư tồn tại trong làng người mẫu Việt so với thị trường người mẫu thế giới chính là h́nh thức hoạt động tự do. Cựu người mẫu Thúy Hạnh chia sẻ nếu ở nước ngoài, các người mẫu tự do phải là người cực kỳ nổi tiếng với thâm niên hoạt động nghề cùng năng lực được thừa nhận, c̣n ở Việt Nam th́ ngược lại. Nghịch lư này bắt nguồn từ sự khác biệt giữa thị trường người mẫu Việt Nam với thị trường thế giới. Nếu người mẫu nước ngoài không thể kiếm được việc làm v́ không được sự bảo lănh của một công ty quản lư người mẫu th́ ở Việt Nam, “người mẫu” tự kiếm việc mà không cần sự bảo lănh hay bảo chứng nghề từ công ty đào tạo hay công ty quản lư. “Cứ thấy ưng mắt là hợp tác và đó chính là căn nguyên cho nhiều vấn đề phức tạp phát sinh” - cựu người mẫu Thúy Hạnh chia sẻ.
Ở Việt Nam không có sự phân biệt rạch ṛi giữa người mẫu với những người làm công việc PG hay mẫu ảnh. Sự phân biệt có chăng chỉ đơn giản là người mẫu chuyên nghiệp (những người có tham gia tŕnh diễn catwalk trong các chương tŕnh biểu diễn thời trang) với người mẫu không chuyên (gồm mẫu ảnh, PG, hotgirl,...).
Bà Quỳnh Trang, Giám đốc Công ty Đào tạo người mẫu BeU, nói: “Khái niệm người mẫu ở Việt Nam c̣n quá đơn giản và dễ dăi. Hầu như mọi người đều nghĩ chỉ cần có chân dài và một h́nh thể đẹp là trở thành người mẫu. Thực tế không hẳn vậy bởi người mẫu là một nghề như bất cứ nghề nghiệp nào, để thành công, bạn phải làm việc nghiêm túc, không ngừng rèn luyện bản thân và phải hoạt động thông qua các công ty quản lư chuyên nghiệp”.
Cựu người mẫu Thúy Hạnh cho rằng: “V́ không ai quản lư nên người đẹp nào cũng có thể nhận ḿnh là người mẫu rồi lạm dụng danh xưng ấy để mưu cầu lợi ích cá nhân, thậm chí làm những chuyện đáng xấu hổ”.
Nhiều hệ lụy do không được quản lư
Theo bà Quỳnh Trang: “Thực tế hiện nay tại Việt Nam, số lượng người mẫu đông nhưng danh sách các công ty quản lư, đặc biệt là công ty quản lư chuyên nghiệp chỉ đếm trên đầu ngón tay. Công ty người mẫu sẽ mang đến những cơ hội làm việc trong môi trường chuyên nghiệp cho người mẫu, đồng thời bảo đảm quyền lợi tài chính cho họ. Nếu chúng ta cứ tiếp tục để t́nh trạng người mẫu hoạt động tự do, không qua công ty quản lư như hiện nay, chắc chắn sẽ có nhiều hệ lụy xảy ra, ảnh hưởng đến h́nh ảnh người mẫu nói riêng và cả ngành công nghiêp thời trang nói chung. V́ thế, tôi hy vọng trong thời gian tới, vai tṛ của công ty quản lư sẽ được nh́n nhận đúng đắn hơn không chỉ bởi những người mẫu mà c̣n bởi những người làm trong nghề và bởi toàn xă hội”.