Căng thẳng việc phương Tây muốn tịch thu tài sản của Nga để hỗ trợ cho Ukraine

[trungthuc]

Hoa Kỳ và các quốc gia đồng minh đang có những bước đi nhanh chóng về khả năng sẽ sử dụng tài sản của Nga bị tịch thu để viện trợ cho Ukraine.

Trong thời gian vừa qua, phía Hoa Kỳ đang âm thầm phát tín hiệu ngầm ủng hộ việc tịch thu khối tài sản hơn 300 tỷ USD bị phong tỏa của Nga tại các quốc gia phương Tây để viện trợ cho Ukraine và đang thảo luận vấn đề này với các đồng minh khác, theo tờ The New York Times.

Một giới chức Mỹ cao cấp giấu tên cho biết, ngay cả khi Quốc hội Mỹ thông qua được gói viện trợ lần này cho Ukraine, sự ủng hộ ngày càng giảm của một bộ phận trong đảng Cộng hòa đối với Ukraine vẫn yêu cầu cần đến một nguồn tài trợ thay thế.

Dù vậy, một số ý kiến tỏ ra thận trọng trước ý tưởng này, khi nếu được thông qua sẽ là một điều chưa có tiền lệ với số tiền quá lớn như vậy.

Số tiền này có thể làm thay đổi tình thế cuộc chiến
Nguồn tin của The New York Times cho biết, các cuộc đàm phán về việc chuyển tài sản phong tỏa của Nga cho Ukraine đã diễn ra rất sôi nổi giữa các giới chức hàng đầu của Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Ý, Canada và Nhật trong những tuần lể gần đây. Phía Mỹ được cho là nỗ lực thúc đẩy các đồng minh có thể cùng đưa ra chiến lược chính thức trước ngày 24/2/2024, nhân kỷ niệm hai năm ngày mà Nga xua quân vô cớ xâm lăng Ukraine. Một trong những chi tiết đang được cân nhắc là 300 tỷ USD sẽ được chuyển trực tiếp hay sẽ sử dụng để hỗ trợ Ukraine bằng cách khác như tái thiết sau chiến tranh, bồi thường chiến tranh,....

Kể từ tháng 2/2022, Nga đã mất quyền kiểm soát hoàn toàn khối tài sản hơn 300 tỷ USD ký gởi ở nước ngoài nói trên, sau khi phía Mỹ và các quốc gia đồng minh áp dụng các biện pháp phong tỏa nhằm trừng phạt Moscow. Việc thu giữ và sử dụng khối tài sản này là một bước tiến rất lớn và cần được xem xét thận trọng về mặt pháp lý.

Chẳng hạn, các giới chức thẫm quyền của Mỹ và đồng minh cũng đang thảo luận về cơ chế liên quan việc sử dụng quỹ này, liệu rằng số tiền này chỉ được dùng cho mục đích tái thiết cơ sở hạ tầng dân sự và bổ sung vào ngân sách Ukraine hay trực tiếp chi vào các gói viện trợ quân sự.

Tờ Financial Times trước đó có đưa tin chính phủ Hoa Kỳ có quan điểm rằng việc tịch thu tài sản của Nga là hoàn toàn khả thi theo luật pháp quốc tế.

Chuyên gia Philip Zelikow thuộc Viện Hoover (Mỹ) nhận định rằng, 300 tỷ USD sẽ là số tiền có thể làm thay đổi hoàn toàn cán cân cuộc chiến và các cuộc thảo luận về vấn đề này giữa Mỹ và đồng minh thực sự là "yếu tố sống còn cho Ukraine".

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuần trước cho biết, quyết định về việc sử dụng tài sản Nga bị phong tỏa như thế nào là một trong những "vấn đề tối quan trọng" mà ông đã đề cập trong chuyến thăm Mỹ mới đây. Ông dường như gợi ý rằng, số tiền này nên hướng vào việc mua vũ khí, đạn dược đồng thời còn nói thêm: "Tài sản của chính quyền Nga và đồng minh của họ nên được sử dụng để hỗ trợ cho Ukraine và bảo vệ người dân Ukraine khỏi sự tấn công chết chóc của Nga".

Trong một dấu hiệu đầu tiên cho thấy có một số nước châu Âu đã sẵn sàng cho bước đi tịch thu tài sản của Nga, các công tố viên Đức đầu tuần này đã thu giữ khoảng 790 triệu USD từ tài khoản đặt tại Đức của một công ty tài chính Nga có tên trong danh sách bị trừng phạt của Liên minh châu Âu.

Trong khi đó, chính phủ Hoa Kỳ cho đến nay vẫn giữ kín mọi nội dung có liên quan đến các cuộc đàm phán về tài sản của Nga bị phong tỏa. Theo sự ước tính của một số tổ chức tài chính, có rất ít tài sản của Nga được ký gởi tại Hoa Kỳ, chỉ vào khoảng 5 tỷ USD. Tuy nhiên, một phần đáng kể dự trữ ngoại tệ của Nga là đồng USD, cả ở Mỹ và châu Âu. Mỹ có quyền giám sát mọi giao dịch liên quan đồng USD và đang sử dụng các biện pháp trừng phạt để làm vô hiệu hóa các giao dịch về khoản này của Nga.

Nga sẽ phản ứng như thế nào?
Việc thu giữ số tiền lớn như vậy từ một quốc gia có chủ quyền khác là điều chưa có tiền lệ và hành động như vậy có thể gây ra những hậu quả kinh tế và pháp lý khó lường. Nó cũng gần như chắc chắn sẽ dẫn đến các vụ kiện và sự trả đũa từ Nga.

Hồi cuối tháng 1/2023, Chủ tịch Hạ viện Nga Vyacheslav Volodin cho biết việc Mỹ và đồng minh tịch thu tài sản của Nga là hành động "bất hợp pháp" và sẽ tạo cho Moscow có "cơ sở đạo đức và pháp lý" (?) để tịch thu lại các tài sản của phương Tây, vốn nhiều hơn số tiền bị đóng băng của Nga.

"Một số chính trị gia Mỹ và châu Âu một lần nữa nói về việc lấy cắp các quỹ đóng băng của Nga để tiếp tục quân sự hóa Kiev. Một quyết định như vậy sẽ dẫn tới một phản ứng tương xứng từ Nga", ông Volodin tuyên bố, theo Reuters.

Phát ngôn viên điện Kremlin Dmitry Peskov cũng nói rằng động thái như vậy “vi phạm tất cả quy tắc hiện có”, đồng thời lưu ý rằng những cá nhân quyết định tịch thu tài sản dự trữ của Nga sẽ phải đối mặt với những hậu quả pháp lý và tư pháp “nghiêm trọng”.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nga Anton Siluanov mới đây đã lên tiếng cảnh cáo tương tự rằng Moscow sẽ phong tỏa nhiều tài sản trong các tài khoản loại C ở Nga. Tài khoản loại C là nơi lưu giữ tài sản phong tỏa của người nước ngoài ở Nga. Ngân hàng Trung ương Nga cho biết số tiền trong tài khoản loại C ở Nga vào khoảng 3 tỷ USD.

"Con số này không nhỏ và lợi nhuận từ việc sử dụng các tài sản đó cũng đáng kể. Chúng tôi có thể sử dụng chúng nếu các đối tác không thân thiện có hành động tương tự", ông Siluanov cho hay

Cựu Chủ tịch Ngân hàng Thế giới Robert B. Zoellick cho rằng miễn là Hoa Kỳ và đồng minh đồng lòng nhất trí hành động, việc tịch thu tài sản của Nga sẽ không ảnh hưởng đến đồng tiền của các quốc gia này hoặc thế đứng của đồng USD.

Cựu Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Lawrence Summers nhận định về luật pháp quốc tế cho phép các quốc gia nắm giữ tài sản của Nga có quyền hủy bỏ trách nhiệm của mình với Nga và tịch thu các tài sản để gộp vào số tiền mà Nga phải trả "vì đã vi phạm luật pháp quốc tế khi đã tấn công xâm lược vô cớ Ukraine". Ông viện dẫn trường hợp Iraq đã xâm chiếm Kuwait năm 1990, 50 tỷ USD trong các quỹ của Iraq đã bị tịch thu và chuyển qua Liên Hiệp Quốc để tiến hành bồi thường cho các nạn nhân ở Iraq và các quốc gia khác bị ảnh hưởng do cuộc chiến của tên độc tài Saddam Hussein.