Việt Nam đối đầu với Trung Quốc là vấn đề mà thế giới khá quan tâm. Nhưng theo những phân tích của các chuyên gia th́ Việt Nam đang cô độc trong cuộc đối đầu này. Tổ chức nghiên cứu địa chính trị toàn cầu Stratfor đă có những phân tích rất sâu về việc này.
Stratfor trong bài mới nhất nói cán cân quyền lực ở Đông Nam Á đang dịch chuyển có lợi cho Trung Quốc, "và có lẽ không có nước nào cảm nhận điều này rơ ràng hơn Việt Nam".
Trước tin Tổng thống tân cử của Hoa Kỳ, Donald Trump, loan báo sẽ không tham gia Hiệp định Đối tác Xuyên Thái B́nh Dương (TPP), Việt Nam cũng gác lại việc thông qua hiệp định này.
Song song, Việt Nam trở nên mềm mỏng hơn và t́m cách hàn gắn quan hệ với Bắc Kinh.
Theo Stratfor, Việt Nam thầm lặng t́m cách thúc đẩy quan hệ với các đối tác để bảo vệ chủ quyền, thay v́ đối đầu trực tiếp với Trung Quốc.
Với vị thế địa chính trị của ḿnh, Hà Nội "không thể hoàn toàn phủ nhận cũng như chấp nhận sức mạnh ngày càng tăng của người láng giềng phương Bắc" và ngả hẳn về một bên nào như Trung Quốc hay Hoa Kỳ.
Chính sách đi dây ở Việt Nam, Stratfor nhận xét, bắt nguồn từ lịch sử và bối cảnh hiện tại khiến cho Hà Nội ngày càng khó từ bỏ chính sách này.
Chính phủ Việt Nam thông báo rằng có hay không TPP th́ nước này vẫn tiếp tục con đường hội nhập kinh tế quốc tế, mở rộng hợp tác với các nước và các khối khác.
Từ góc độ của ḿnh, Hà Nội cho rằng các thỏa thuận như TPP có lợi cho việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài và xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam, giúp cải cách nền kinh tế trong nước.
Việt Nam được nhận xét là đang đưa vào một nghị tŕnh kinh tế khá cởi mở, với mong muốn gia nhập các thỏa thuận thương mại đa phương khác như với Liên minh Kinh tế Á-Âu và Liên hiệp châu Âu.
Nhiều chuyên gia cho rằng các hiệp định thương mại không chỉ đơn thuần gói gọn trong phạm vi kinh tế. Hà Nội cho rằng sự hợp tác sẽ mở rộng ra các lĩnh vực khác nữa, như năng lượng và quân sự.
Cũng có đánh giá rằng thái độ của Hà Nội chịu chấp nhận cả các đ̣i hỏi xưa nay vẫn thuộc loại nhạy cảm chính trị như về quyền công nhân và giảm vai tṛ của doanh nghiệp quốc doanh cho thấy Việt Nam thực sự muốn t́m các đối tác mới để vượt ra khỏi tầm ảnh hưởng toàn diện của Bắc Kinh.
Thế nhưng để làm công việc này không dễ. Việt Nam vẫn c̣n phụ thuộc vào Trung Quốc về nguyên vật liệu, nhất là các mặt hàng sợi vải và hàng điện tử, nhập khẩu hàng Trung Quốc vào Việt Nam vẫn tăng chứ không giảm và bởi vậy ly khai Trung Quốc về kinh tế là nhiệm vụ vô cùng khó khăn nếu không nói là không khả thi.
Theo Stratfor, t́nh trạng bảo hộ mậu dịch ở các nước phát triển, nhất là Hoa Kỳ và châu Âu, cũng như các điểm yếu của kinh tế chính trị ở trong nước đang cản trở Việt Nam trong quá tŕnh hội nhập toàn cầu.
Tổ chức này cũng cho rằng chính hội nhập nhanh cũng khiến Việt Nam trở nên mẫn cảm trước những thay đổi khó lường của kinh tế thế giới cũng như những biến động trên các thị trường nước ngoài. Thời điểm này thật bất lợi cho Hà Nội vốn đang phải tái cơ cấu nền kinh tế của ḿnh và gia tăng áp lực cũng như khó khăn lên các ngành công nghiệp quan trọng nhất như nông nghiệp, chế biến thép và lắp ráp điện tử.
Việt Nam đang phải đương đầu với thu nhập và xuất khẩu đều giảm. Thâm hụt ngân sách hiện đang ở mức 6,5% GDP, lại thêm chi tiêu và nợ công tăng. Tất cả những điều này được cho là trầm trọng thêm v́ các vấn đề kinh tế vĩ mô dai dẳng chưa được giải quyết.
Những vấn đề về kinh tế nói trên xuất hiện trong bối cảnh bất ổn về chính trị ngày càng gia tăng, từ việc Mỹ do dự can thiệp vào khu vực Châu Á - Thái B́nh Dương, cũng như những dấu hiệu gần đây cho thấy các hàng xóm của Việt Nam bắt đầu mất đoàn kết trong việc chống lại Trung Quốc. Chính những nhân tố này đă thúc đẩy việc thay đổi chiến thuật ngoại giao của Việt Nam.
Việt Nam đấu tranh với Trung Quốc là việc có lịch sử lâu dài, tuy nhiên, khác với Philippines, Viêt Nam không có chiếc ô an ninh quân sự của Mỹ để bảo vệ ḿnh khỏi sự gây hấn của Trung Quốc, mặc dù chính quyền Hà Nội có mối quan hệ khá thân thiện với Washington.
Chính v́ thế, chiến lược của Hà Nội là 'phản kháng thầm lặng' - vẫn tiếp tục củng cố pḥng thủ và tuyên bố chủ quyền tại Biển Đông, đồng thời thắt chặt hợp tác an ninh chặt chẽ hơn tại khu vực.
Một điều chắc chắn là, trong số tất cả các bên tranh chấp ở Biển Đông và thách thức lại sự bành trướng hàng hải của Trung Quốc, Việt Nam vẫn là nước có sức mạnh quân sự lớn nhất. Tuy nhiên tổ chức đa phương như Asean sẽ không thể giúp đỡ nhiều trong việc ngăn chặn chủ nghĩa bành trướng của Trung Quốc tại Biển Đông.
Trong khi các nước khu vực ít nhiều thực thi chính sách xoay trục lại gần với Trung Quốc, Việt Nam sẽ trở nên cô độc trong lập trường của ḿnh đối với Bắc Kinh.
Mặc dù không có dấu hiệu cho thấy Việt Nam ngừng tranh chấp với Trung Quốc tại Biển Đông, chiến lược của quốc gia này vẫn là tiếp tục củng cố lực lượng và thiết lập liên minh một cách lặng lẽ, dù gặp rủi ro là làm Bắc Kinh nổi giận.