Năm xưa khi xa Việt Nam (ngày này 5 năm về trước), một trong những điều tôi nhớ nhất là… ṭa soạn và những ngày tháng bên cạnh đồng nghiệp báo Pháp luật TP.HCM. Mà một trong những điều tôi nhớ nhất ở ṭa soạn là những buổi chiều trên căn gác nhỏ đó và tiếng gơ bàn phím lách cách của mọi người.
Ít ai biết rằng tiếng bàn phím đă trở thành một thứ âm thanh ám ảnh tôi từ những ngày đầu đi làm báo. Có những chiều tôi trùm chăn nằm ngủ dưới gầm bàn, trên ghế, bạn đồng nghiệp vẫn lặng lẽ, lách cách gơ máy. Liên tục tiếng “chát, chát” của phím space bar, xen với tiếng ŕ rầm nhẩm lại bài. Đôi khi tôi như nh́n thấy đôi lông mày của bạn chau lại, nhíu nhíu khi t́m cách diễn đạt một ư nào đó. Đôi khi tôi cảm thấy cả tiếng thở dài của một bạn nào đó, khi mà “tin c̣i quá, bài chán quá, chẳng có ǵ viết”.
Ít ai biết rằng những khi ấy, dù nhắm mắt lơ mơ ngủ, trong đầu tôi vẫn thoáng có ư nghĩ: “Không lẽ chúng ta sẽ sống thế này măi sao?”.
Thử h́nh dung bạn là một phóng viên trẻ mới tốt nghiệp ngành báo chí. Bạn đă “thoát ly” gia đ́nh và quê nhà từ thời sinh viên th́ bây giờ bạn lại càng phải cố để bám trụ lại Hà Nội và Sài G̣n, không về tỉnh. Bạn sẽ ở nơi thành phố lớn đó, thuê lấy căn pḥng trọ con con mà để “ở được” cũng phải 2-3 triệu đồng/tháng. Bạn gom góp nhuận bút từng cái tin c̣i, bài c̣i, và không quên… gom phong b́ mỗi lần hội thảo, hội nghị, công ty nọ tổ chức sự kiện kia.
Trưa, bạn vạ vật cơm hàng cháo chợ. Chập tối, nếu là đàn ông con trai, bạn thường đi nhậu. Nhậu lè phè suốt từ 5-6h chiều đến 11-12h đêm. Bạn ngậm hột thị, cắm mặt vào ly bia, hoặc nếu có mở miệng th́ cũng toàn lè nhè những chuyện cũ rích ấy, những “ưu thời mẫn thế” mà người b́nh thường “không hiểu được đâu”.
Khuya, bạn ngà ngà về nhà, ngủ. Sáng lại dậy lên ṭa soạn điểm danh, hop giao ban, rồi liên hệ phỏng vấn làm cái tin c̣i, bài c̣i, đi nhặt phong b́ sự kiện. Trưa, lại cơm hàng cháo chợ…
Bạn sẽ sống như thế đến bao giờ? Khi nào th́ bạn lấy vợ/chồng, đẻ con, nuôi con học trường quốc tế cho bằng bạn bằng bè? Khi nào th́ bạn hết kiếp ở nhà thuê, có một căn hộ riêng để khỏi chịu cái cảnh cứ vài tuần là con mụ chủ nhà lại gườm gườm “thay đổi thái độ” (thật ra mụ ấy thay đổi suốt ấy mà, quân đồng bóng!).
Cuộc sống và sự nghiệp của một nhà báo Việt Nam điển h́nh là như thế đấy, nếu họ không năng động.
Không năng động, nghĩa là không biết cách tạo sự kiện; không biết xào nấu một vụ thành nhiều tin bài, bán cho nhiều báo; không biết cách chèo kéo quảng cáo của doanh nghiệp; không biết vặn cổ doanh nghiệp xin ủng hộ; không biết tận dụng quan hệ để mua lấy vài suất đất rẻ; không biết làm PR cho tổ chức, công ty, mà nhất là không biết làm PR cho cán bộ, quan chức.
C̣n nhà báo lớn ở Việt Nam, nghĩa là phải biết làm chính trị. Phải biết nuôi dưỡng quan hệ, chọn đúng phe, trở cờ đúng lúc. Nhưng nói chung việc ấy ngoài tầm của tất cả các phóng viên trẻ - kể cả đứa nuôi mộng làm nghề lẫn đứa nuôi mộng làm giàu.
Đến cái thời mà nhuận bút trả cho những tin c̣i được tính theo đơn vị “ngh́n đồng” (10.000-20.000 đồng/tin), và tiêu chí chấm nhuận bút là “lượng view trên trang điện tử”, th́ tôi hiểu rằng nghề báo ở Việt Nam mạt thật rồi.
Bảo sao các phóng viên không điên cuồng giật tít “bố chồng dính con dâu trong nhà tắm”? Bảo sao họ không lên đồng cùng những “bí thư Thăng”, “Đoàn Ngọc Hải”, bởi mỗi “bước chân anh xuống phố”, “mỗi lời anh thốt ra”, là một lần hứa hẹn lượng view, lượng like tăng tới con số hàng ngh́n? Đâu dễ kiếm ra những nhân vật báo chí hot đến từng sợi lông chân như thế?
Chính xác, trung thực, công bằng, tôn trọng quyền con người… tất cả những chuẩn mực ấy của nghề báo đều trở thành nhảm nhí trong cái gọi là nền “truyền thông” thời mạt ngày nay.
C̣n tự do báo chí ư? Lố bịch. Nhà báo Việt Nam cần đ. ǵ cái của nợ ấy?
Tự nhiên tôi nhớ đến âm thanh lách cách của tiếng gơ bàn phím ngày nào.
Nhưng tôi cũng chẳng buồn khóc.
Pham Doan Trang
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
