Chỉ một hành động bắt tay của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Lào vừa diễn ra đă khiến nhiều người chú ư. Một số ư kiến cho rằng một nghi thức cơ bản như vậy mà Thủ tướng Việt Nam cũng làm không chuẩn th́ đúng là đáng xấu hổ. Nhiều người đă tỏ ra thất vọng khi so sánh hành động của ông Nguyễn Xuân Phúc với những vị lănh đạo cấp cao của các nước.
Thủ tướng Việt Nam cùng người đồng cấp của Thái Lan (trái) và Trung Quốc (phải) tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN-Trung Quốc ở Vientiane, Lào, 7/9/2016. Mấy hôm trước trên mạng xă hội lan truyền bức ảnh Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc có động tác “khác thường” khi chụp ảnh lưu niệm với lănh đạo nhiều nước khi tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 28-29 diễn ra tại Lào. Bức ảnh cho thấy trong khi tất cả lănh đạo các nước khác đều làm động tác theo kiểu “ASEAN Way” (Phương cách ASEAN) truyền thống hàng chục năm qua, th́ chỉ riêng ông Phúc làm một kiểu không giống bất kỳ ai. Dư luận ngay lập tức tranh căi, có người cho rằng ông Phúc quá vô ư về nghi thức cơ bản này, trong khi nhiều người cho rằng không nên xét nét chi li.
Cá nhân tôi cho rằng, dù vô t́nh hay hữu ư th́ hành động này của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc là một điều đáng trách. Có rất nhiều lư do để chúng ta không nên xem hành động ấy là chuyện b́nh thường, chuyện vô ư có thể thông cảm, hay là chuyện nhỏ nhặt không cần xét nét chi li so với những việc to lớn mà một vị Thủ tướng phải đảm nhận.
Nên nhớ rằng nghi thức hay nghi lễ ngoại giao đă xuất hiện hàng ngàn năm trước, khi bang giao các nước bắt đầu xuất hiện. Phải nhấn mạnh rằng, nghi lễ là công cụ đắc lực cho ngoại giao. Lănh đạo càng chuyên nghiệp, th́ uy tín và h́nh ảnh của quốc gia đó càng được củng cố và cải thiện. Tại sao Tổng thống Obama khi thăm Việt Nam chuyên nghiệp đến từng chi tiết nhỏ: uống bia Hà Nội, ăn Bún Chả, nhặt cái nem rơi, thanh toán bằng tiền Việt, hay bắt tay với tất cả mọi người có trong khán pḥng? Câu trả lời đáp trả lại cho các hành động đó của ngài chính là hiệu ứng tốt đẹp mà người dân Việt Nam đă dành cho ông Obama. Tôi nhớ rất lâu trước đây, vào đầu những năm 1970s, Tổng thống Mỹ đến Trung Quốc c̣n tính chuyện tập dùng đũa trên máy bay, mục đích là tạo ấn tượng đẹp, qua đó gia tăng cảm t́nh trên bàn đàm phán. Việc Thủ tướng Phúc chọn kiểu bắt tay không giống ai, trong khi ngay cả những lănh đạo không có trong ASEAN như Mỹ cũng nhập gia tùy tục, ít nhiều làm h́nh ảnh của Việt Nam xấu đi trong mắt bạn bè quốc tế.
Cuối cùng, việc thiếu chuyên nghiệp của một lănh đạo ở những nghi thức căn bản như bắt tay chụp h́nh lưu niệm (như trường hợp của Thủ tướng Phúc) không chỉ phản ánh sự chuẩn bị thiếu chu đáo của cá nhân ông, mà c̣n cả một ekip làm việc trong lĩnh vực lễ tân ngoại giao. Nên nhớ rằng phía sau một Obama, một Putin hay gần hơn là một Lư Hiển Long rất oai vệ nhưng gần gũi là một ekip những chuyên viên ngoại giao chuyên nghiệp. Mọi hoạt động đều được tập huấn rất kỹ nếu không muốn nói là có kịch bản chi tiết. Việc để xảy ra sự cố chưa từng có này, dù t́nh huống bắt tay quá đơn giản và không đ̣i hỏi kỹ năng hay nghệ thuật mà ngay cả một sinh viên hay bất kỳ một ai thường xuyên xem truyền h́nh, đọc báo cũng làm được, cho thấy sự thiếu nhạy cảm không chỉ của người làm lănh đạo mà c̣n của cả một ekip hậu cần.
Có người bạn nói với tôi rằng “thông cảm cho Thủ tướng, có thể bác ấy chưa quen”. Nhiều bạn bè trên mạng xă hội vẫn bênh vực cái bắt tay mà theo tôi là “khó nh́n” này, v́ cho rằng nó không đáng để nói qua nói về. C̣n tôi th́ nghĩ, chỉ thông cảm cho những nỗ lực không thành, hay những sai sót khách quan. Với một cách bắt tay rất đỗi b́nh thường mà cũng làm không giống ai, th́ đó là điều đáng trách nhất là với một nguyên thủ quốc gia. Ở một góc độ rộng lớn hơn, trong những trường hợp ngoại giao nhạy cảm, một hành động không giống ai có thể gây tai họa.
hoalyly@vietbf sưu tầm