USA HAPPY NEW YEAR !

[Gibbs]

Gửi lời chúc mừng năm mới 2024: Chúc mọi điều bạn nghĩ đến sẽ thành hiện thực và mọi việc bạn làm sẽ suôn sẻ. Dù hàng năm không gặp nhau nhưng mong rằng mỗi năm của chúng ta đều được bình yên.
:animated-laughing-i

Khuyên gì cho năm 2024?
Thấm thoát mà đã đến thời điểm ‘tống cựu nghinh tân’: chia tay năm 2023 và chào đón năm 2024. Nhân dịp này, tôi mến chúc các bạn xa gần một năm mới nhiều may mắn và an khang.
Nói theo người phương Tây, ngày mai là một trang giấy trắng của một cuốn sách 365 trang giấy. Câu hỏi là chúng ta, các bạn và tôi, viết gì trên trang giấy đó và 364 trang tiếp theo? Câu trả lời đơn giản là viết những điều tốt lành.
Nếu bạn còn đi học (sinh viên, học sinh), hãy tập trung vào việc học, tự học để tiếp thu kiến thức và kĩ năng; đừng quá bận tâm đến điểm và hạng.
Bạn không thể có học thức từ hệ thống giáo dục mà trong đó học để thi đậu là cứu cánh. Thi đậu và có điểm cao mà chẳng biết gì cả thì chẳng khác gì không học. Hãy học từ những gì mình tự làm, bằng cách đặt câu hỏi, bằng suy nghĩ, và bằng trải nghiệm.
Nếu bạn đã rời ghế nhà trưởng và đang dấn thân vào một ngành nghề nào đó, cho phép tôi đưa ra 2 lời khuyên:
* một là cố gắng bỏ thói quen xấu của mình trong năm qua hay nhiều năm trước;
* hai là đặt ra một mục tiêu năm mới cao hơn năm qua.
Bất cứ trang giấy mới nào đều được tạo ra từ những mảnh vỡ của quá khứ, chớ không phải từ bỏ quá khứ. Do đó, bỏ thói quen xấu hay thói suy nghĩ tiêu cực là một cách tự làm mới, tự chuyển hoá.
Tự chuyển biến và tự chuyển hoá là qui luật tự nhiên của con người (và mọi loài vật). Không ai bước vào một giòng sông 2 lần. Mỗi năm mới, thậm chí mỗi ngày mới, chúng ta phải là một con người mới, khác với năm qua và khác với ngày hôm qua.
Phải đặt ra mục tiêu cho năm mới cao hơn và tốt hơn năm cũ. Nếu năm ngoái bạn công bố 2 bài báo, tại sao không đặt mục tiêu 3-4 bài cho năm nay? Nếu năm ngoái bạn đọc 1 cuốn sách, thì năm nay nên đọc 2 cuốn. Nếu mình làm như năm cũ thì mình sẽ chẳng đi tới đâu, chỉ làng nhàng và mờ nhạt; nên nghĩ đến sự vươn xa hơn và cao hơn.
Xa hơn và cao hơn, chớ không phải “đi tắt đón đầu”. Người ta học từ cái gốc, từ căn bản, chớ đâu có ai học từ cái ngọn. Thật là bậy bạ khi có người đưa ra lời khuyên “đi tắt đón đầu”!
Tóm lại, hãy dùng năng lượng năm mới để tạo niềm tin, để kiến tạo kiến thức, để học hỏi thêm, để suy nghĩ tích cực, và để trưởng thành hơn.
NGUYEN TUAN

Dương Quốc Chính: Mười sự kiện Chính trị - Kinh tế - Xã hội nổi bật năm 2023
1. Nâng cấp quan hệ Việt – Mỹ
Mình cho đây là sự kiện quan trọng nhất vì nó là sự nâng cấp vượt bậc và khá bất ngờ. Nhất là do Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng chủ động đề nghị, theo nguồn tin từ một thứ trưởng Ngoại giao tiết lộ với các cụ hưu ở Câu lạc bộ Thăng Long.
2. Miễn nhiệm Chủ tịch nước và hai Phó Thủ tướng
Đây là hiện tượng hiếm có, khi có tận ba lãnh đạo cấp cao, “tình nguyện” xin nghỉ hưu non! Có lẽ là hiện tượng nghỉ đồng loạt nhiều nhất sau vụ án "Xét lại chống đảng" năm 1967. Mình so sánh vậy vì nó nằm trong bối cảnh "đốt lò" (siêu vụ án) hậu Covid.
3. Cháy chung cư mini
Vụ cháy khiến nhiều người chết với lý do đơn giản là không có lối thoát nạn.
4. Vụ khủng bố ở Đak Lak
Vụ tấn công chớp nhoáng, bất ngờ và thành công rực rỡ của một nhóm người đồng bào cho thấy bóng ma Fulro Dega vẫn còn lảng vảng và cơ quan an ninh, tình báo tưởng là thiên hạ vô địch nhưng vẫn bị bất lực trước người đồng bào.
5. Phiên tòa sơ thẩm chuyến bay giải cứu
Phiên tòa chưa từng có trong lịch sử khi xuất hiện một bị can, từng là trung tá an ninh, dám cãi tòa, cãi Viên kiểm sát nhem nhẻm để chứng minh sự trong sáng của mình, chỉ nhận rượu chứ không nhận tiền chạy án. Phiên tòa tự nhiên mang màu sắc "tư bản giãy chết", chứ lẽ thường thì bị can kiểu này đều ngoan như cún, xin lỗi bác Trọng, xin lỗi đảng và nhân dân.
Nhưng phiên phúc thẩm mới diễn ra cho thấy, các bị can lại quay xe đúng tư thế truyền thống.
6. VinFast IPO kiểu SPAC ở Mỹ và giá cổ phiếu VFS khiến chủ tịch Vượng vào top 30 người giàu nhất thế giới
VinFast đã nhấp nhổm IPO ở Mỹ từ khá lâu trước đó, nhưng không thành công theo cách thông thường nên anh Vượng đã phải chọn cách SPAC (chui vào một công ty rỗng đã niêm yết thành công).
Sau đó, giá cổ phiếu VFS tăng dựng đứng, khiến Chủ tịch Vượng bị hàng trăm tỉ đô rơi vào đầu trong vài tuần! Báo chí cách mạng được dịp hoan hỉ, Việt Nam đã thực hiện được lời dạy của bác Hồ, sánh vai với các cường cuốc năm châu. Tuy nhiên, qua thời điểm cực khoái thì giá cổ phiếu này còn loanh quanh $5-7 và chủ tịch quay về với việc chiến đấu với "thằng ranh" Sonnie Tran, chuyên đi tụt quần chủ tịch.
7. Chủ tịch Tập Cận Bình thăm Việt Nam và nâng cấp quan hệ ngoại giao Việt – Nhật
Hai sự kiện này không quá bất ngờ, vì dù sao thì mối quan hệ cũng đã mặn nồng từ trước. Nhưng vì Việt Nam đã nâng cấp quan hệ với Mỹ nên việc này tất yếu phải diễn ra cho đồng bộ và đỡ mất lòng "đại ca".
Việt Nam vẫn kiên định hình ảnh "cây tre" dị dạng xoắn quẩy quay về hai hướng nhưng vẫn chầu nén bạc.
8. Đầu tư công quá mạnh nhưng tỷ lệ giải ngân còn thấp. Lãi suất ngân hàng quá thấp, giá vàng quá cao, bóng ma suy thoái kinh tế
Nằm trong bối cảnh kinh tế suy thoái toàn cầu và đặc biệt là suy thoát kinh tế ở Trung Quốc, Việt Nam đã có kế hoạch đầu tư công cực kỳ mạnh từ trước đến giờ, một loạt đường cao tốc, sân bay được khởi công, hi vọng đốt được càng nhiều ngân sách càng tốt, hòng vực dậy nền kinh tế.
Tuy nhiên, sức nóng từ "lò" bác Trọng tỏa ra mạnh quá nên nhiều cơ quan chấp nhận cơm, không ăn thì gạo còn đó, kiên định không tiêu hết ngân sách (phổ biến tỉ lệ chỉ khoảng 50% kế hoạch). Thà không hoàn thành nhiệm vụ, chứ nhất định không "vào lò" vì chi tiêu sai phạm.
9. Cái gọi là “Xá lợi tóc Phật” biết tự quay được trưng bày ở chùa Ba Vàng
Vụ việc vẫn chưa có hồi kết, nhưng cho thấy shark Minh thực sự có đầu óc làm kinh tế, xứng đáng là shark pagoda số 1 Việt Nam. Làm sư mà có học hành kinh tế bài bản, cũng khác các sư chỉ biết kinh kệ gõ mõ. Học viện Phật giáo nên mở thêm khoa Kinh tế để phát huy tinh thần nỗ lực cày tiền vượt qua nghịch cảnh, trỗi dậy huy hoàng sau một năm bị đì xuống bùn vụ "oan gia trái chủ".
10. Một loạt người bất đồng chính kiến vượt biên hoặc được xuất khẩu. Ông Lưu Bình Nhưỡng bất ngờ bị bắt vì “bảo kê cho bảo kê”
Năm nay có một hiện tượng lạ là nhiều người bất đồng chính kiến đã phải vượt biên trốn ra nước ngoài (thường qua ngả Thái Lan). Một số khác thì đi máy bay theo diện xuất khẩu "phản động", với các đối tác ngoại giao, làm quà. Điều đó cho thấy sự o ép của phía an ninh khiến "cột điện" mà phản động cũng phải bỏ nước mà đi. Những người còn lại bắt buộc phải ngoan hơn, không thấy còn các vụ biểu tình, công an gác cổng nhà phản động nữa. Nói cách khác là cơ quan an ninh đã "thành công rực rỡ" trong việc đập quả trứng vịt lộn để chúng không thể nở.
Phó ban Dân nguyện Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng, một tiếng nói trái chiều đặc biệt trên nghị trường, đột nhiên bị hốt với tội danh ban đầu là "bảo kê cho thằng bảo kê". Vụ án đang được mở rộng điều tra sang hướng có màu sắc chính trị, đại khái là nhận tiền để tác động, can thiệp vào một số vụ việc khác.

Đỗ Kim Thêm: Tổng kết các sự kiện quan trọng diễn ra trên thế giới trong năm 2023
Năm 2023 là năm có nhiều sự kiện quan trọng diễn ra trên toàn cầu. Sau đây là những sự kiện đáng chú ý, diễn ra trên thế giới trong suốt năm qua:
Ngày 1/1: Croatia gia nhập khu vực đồng Euro và Schengen
Đầu năm 2023, Croatia gia nhập vào khu vực thanh toán bằng đồng Euro và trở thành quốc gia thành viên thứ 20 của Liên Âu; đồng tiền quốc gia Kuna có hiệu lực trước đây, nay được thay thế.
Trong cùng ngày, việc kiểm soát người dân ở vùng biên giới giữa Croatia và các quốc gia khác trong khu vực Schengen cũng sẽ được dỡ bỏ. Croatia là thành viên của Liên Âu kể từ ngày 1 tháng 7 năm 2013.
Ngày 8/1: Hỗn loạn tại các trụ sở của chính quyền Brazil
Ngày 8/1, hàng ngàn người ủng hộ chính phủ của cựu Tổng thống cực đoan theo cánh hữu Jair Bolsonaro, đã chiếm giữ trụ sở Quốc hội, Tòa án Tối cao và chính phủ ở Brazil.
Hồi tháng 10/2022, Tổng thống Bolsonaro thất cử vòng hai, trước đối thủ Lula da Silva, một chính trị gia dân túy theo cánh tả. Sau thất bại này, Bolsonaro tỏ ra nghi ngờ chuyện bầu cử ở Brazil và tính hợp pháp về việc thắng cử của Lula.
Ngày 6/2: Động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syira, hơn 50.000 người thiệt mạng
Ngày 6/2, hai trận động đất nghiêm trọng làm rung chuyển nhiều khu vực ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria. Trận động đất mạnh 7,7 độ richter xảy ra đầu tiên ở vùng đông nam Thổ; vài giờ sau, một trận thứ hai tiếp diễn với cường độ 7,6 độ richter, giết chết tổng cộng hơn 50.000 người. Chỉ riêng nước Thổ, tính đến cuối tháng 2, có gần 45.000 người tử vong. Chính quyền Thổ ước lượng, có khoảng 84.000 tòa nhà bị sập hoặc hư hại nặng.
Sau trận động đất, cơ quan chức năng nhận được nhiều chỉ trích nặng nề trong việc bảo vệ dân chúng trước thiên tai và quản lý khủng hoảng.
Ngày 17/3: Lệnh bắt giữ Putin
Ngày 17/3 Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ra phán quyết bắt giữ Putin. Trong cuộc chiến tranh xâm lược của Nga chống Ukraine từ tháng 2 năm 2022, Putin bị cáo buộc phạm tội ác chiến tranh.
Trường hợp cụ thể nhất là các vụ bắt cóc trẻ em Ukraine sang Nga. Tòa án thấy đủ bằng chứng, Putin phải chịu trách nhiệm khi ký sắc lệnh cho phép các trẻ em trai gái Ukraine được nhập tịch Nga nhanh hơn.
Lệnh bắt giữ sẽ hạn chế quyền tự do đi lại của Putin. Hậu quả là các quốc gia thành viên của tòa án sẽ phải bắt giữ Putin khi nhập cảnh.
Ngày 4/4: Phần Lan gia nhập khối NATO
Ngày 4/4, Phần Lan chính thức gia nhập khối NATO. Lý do chính của sự tham gia này là sau khi Nga xâm lược Ukraine, tình hình an ninh ở Phần Lan bị Nga đe dọa nghiêm trọng. Phần Lan là quốc gia thành viên thứ 31 của khối NATO.
Finland has officially joined NATO as its 31st member | Johanna Geron/AFP via Getty Images
Tháng 4: Ấn Độ trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới
Từ tháng 4 năm nay, dân số Ấn Độ ước tính có khoảng 1,43 tỷ người. Các nhà nhân khẩu học của Liên Hiệp Quốc cho biết, Ấn Độ vượt qua Trung Quốc, trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới và sẽ duy trì vị thế này trong nhiều thập niên tới.
Trung Quốc giữ danh hiệu này trong gần một thế kỷ, nhưng nay dân số đang bị thu hẹp, lão hoá và còn giảm xuống khoảng 100 triệu người vào giữa thế kỷ này. Ngược lại, Ấn Độ sẽ đạt gần 1,7 tỷ người với độ tuổi trung bình trẻ hơn.
Hiện nay, sự thay đổi về dân số đặt ra những thách thức mới và có nhiều cuộc thảo luận về vấn đề vai trò của dân số trong việc tăng trưởng kinh tế. Trung Quốc, vì đòi hỏi của tình thế, phải đầu tư nhiều hơn vào mạng lưới an sinh xã hội, trong khi Ấn Độ nhận ra nhiều cơ hội tăng trưởng bền vững trong tương lai.
People photographed in Bengaluru, Karnataka, India. According to the UN, India is home to over 1.4 billion people. Peter Adams | Stone | Getty Images
Ngày 15/4: Ba nhà máy điện hạt nhân của Đức đóng cửa
Các nhà máy điện hạt nhân của Đức cuối cùng đã được đưa ra khỏi mạng lưới điện vào ngày 15/4. Trong hơn sáu thập niên hoạt động, năng lượng hạt nhân là một thành phần thiết yếu trong việc sản xuất điện tại Đức. Năm 2001, chính phủ liên minh SPD và Liên minh 90/Đảng Xanh lần đầu tiên quyết định loại bỏ nền công nghệ này, một chính sách vốn gây nhiều tranh cãi tại Đức.
Do thảm họa Fukushima năm 2011, chính phủ báo trước việc loại bỏ hoàn toàn nhà máy điện hạt nhân vào cuối năm 2022. Chính phủ hiện tại của SPD, đảng Xanh và FDP đã kéo dài thời gian hoạt động của ba nhà máy này cho đến cuối tháng 4/2023 do hậu quả của cuộc chiến Ukraine và khủng hoảng năng lượng kéo theo.
Tháng 4: Hàng triệu người dân Sudan tỵ nạn trước cuộc xung đột vũ trang
Ngày 15/4, cuộc đấu tranh giành quyền lực kéo dài giữa quân đội Sudan và Lực lượng Hỗ trợ Rapad (RSF) càng ngày càng leo thang. Lực lượng bán quân sự muốn lật đổ chính quyền bằng vũ lực. Theo Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn (UNHCR), có hơn sáu triệu người đã phải rời bỏ nhà cửa để đi tỵ nạn và cuộc giao tranh đến nay vẫn chưa kết thúc.
Tháng 5: Erdogan tái thắng cử ở Thổ Nhĩ Kỳ
Trong cuộc bầu cử tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, đương kim Tổng thống Recep Tayyip Erdogan lại thắng cử.
Ngày 14/5, với 49,5% phiếu bầu, Erdogan suýt đạt được đa số tuyệt đối cần thiết. Liên minh Nhân dân của Erdogan giành được đa số ghế. Tuy nhiên, đảng AKP của Erdogan đã mất phiếu.
Trong cuộc bầu cử vòng hai ngày 28/5, ông đã đánh bại đối thủ Kemal Kılıçdaroğlu (CHP) với 52%. Lãnh đạo phe đối lập chỉ chiếm dưới 48%.
Các cuộc bầu cử gặp nhiều chỉ trích của công luận là vì Erdogan kiểm soát phần lớn các phương tiện truyền thông trong nước.
Tháng 6: Cuộc nổi dậy của nhóm lính đánh thuê Wagner và cuộc phản công của Ukraine bắt đầu
Tối 23/6, Yevgeny Prigozhin, nhà lãnh đạo nhóm lính đánh thuê Wagner tuyên bố, sẽ có hành động chống lại giới lãnh đạo quân sự Nga sau khi họ pháo kích vào quân đội của ông. Hàng ngàn lính của Prigozhin di chuyển từ miền đông Ukraine hướng tới Moscow và có nhiều giao tranh nổ ra ở Nga.
Tuy nhiên, cuối cùng, những binh sĩ Wagner này dừng lại cách Moscow 200 km và Prigozhin sang Belarus sống lưu vong cùng với nhiều binh sĩ tuỳ tùng. Ông qua đời vào tháng Tám trong một vụ tai nạn máy bay không rõ nguyên nhân.
Quân đội Ukraine bắt đầu tấn công Nga vào tháng 6, nhưng chỉ có những thắng lợi nhỏ về lãnh thổ. Thực tế cho thấy, Nga sẽ còn có thời gian hơn để cố thủ trên tiền tuyến Ukraine.
Tháng 7: Mùa hè ấm nhất thế giới
Theo cơ quan Copernicus của Liên Âu, mùa hè năm 2023 là mùa hè nóng nhất trên toàn thế giới kể từ năm 1940, khi các phép đo bắt đầu hoạt động. Nhiệt độ trung bình 16,77 độ lại một lần nữa cao hơn so với mức kỷ lục 16,48 độ được ghi nhận trong mùa hè năm 2019.
Tháng 8: Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump ngồi tù 20 phút
Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump chính thức bị bắt vào tối 25/8 tại nhà tù hạt Fulton ở Atlanta, sau khi ông tự nộp mình cho chính quyền Georgia. Trump bị cáo buộc có âm mưu liên quan đến những nỗ lực nhằm lật ngược kết quả bầu cử năm 2020 ở Georgia.
Nhà tù đã bỏ qua việc khám xét thân thể và còng tay, nhưng Trump bị lấy dấu vân tay và chụp ảnh. Trump trải qua thủ tục này gần 20 phút, trước khi lên máy bay riêng để trở về New Jersey.
Tháng 9: Liên minh châu Phi gia nhập G20 tại Ấn Độ
Ngày 9 và 10 tháng 9 Ấn Độ đã tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh G20 với 43 chính khách tham dự và Bản Tuyên bố Delhi được thông qua. Với sự hỗ trợ của Ấn Độ, một trong những thành tựu quan trọng nhất của hội nghị là Liên minh châu Phi (AU) gồm 55 quốc gia sẽ tham gia khối G20.
Trong hội nghị này, Ấn Độ cũng công bố Quan hệ đối tác về cơ sở hạ tầng và đầu tư toàn cầu (Partnership for Global Infrastructure and Investment, PGII) và Hành lang kinh tế Ấn Độ - Trung Đông - châu Âu (Middle East -Europe Economic Corridor, IMEC). Cả hai biện pháp mới này có tiềm năng định hình lại bối cảnh địa chính trị và kinh tế toàn cầu.
Điểm đáng ghi nhận nhất trong lần họp này là, có sự tham dự của Tổng thống Mỹ Biden, Thủ tướng Canada Trudeau và Thủ tướng Anh Rishi Sunak, trong khi Tổng thống Nga Vladimir Puin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vắng mặt.
Tháng 9: Azerbaijan chiếm vùng thượng Karabakh, hơn 100.000 người Armenia trốn chạy
Ngày 19/9, các đơn vị quân đội của Azerbaijan bắt đầu tấn công Thượng Karabakh, một lãnh thổ thuộc về Azerbaijan theo luật pháp quốc tế và là nước cộng hoà Karabakh nhưng không được công nhận. Quân đội nhanh chóng chiếm khu vực.
Một ngày sau đó, Thượng Karabakh tuyên bố đầu hàng. Ngày 28/9, Cộng hòa Thượng Karabakh tuyên bố sẽ giải thể ngày 1/1/2024 theo sắc lệnh của chính phủ. Đến giữa tháng 10, hơn 100.000 người thuộc sắc tộc Armenia đã chạy trốn khỏi khu vực.
Ngày 30/9: Bầu cử Hội đồng Quốc gia Slovakia
Ngày 30/9, Slovakia bầu quốc hội mới. Lý do thay đổi là liên minh trung hữu của Thủ tướng Eduard Heger sụp đổ vào cuối năm 2022. Đảng dân túy cánh tả Smer-SD là lực lượng mạnh nhất trong cuộc bầu cử Hội đồng Quốc gia. Đảng của cựu Thủ tướng Robert Fico giành được 22,9% phiếu bầu.
Kết quả là Fico phải thành lập một liên minh với Smer, Hlas thân châu Âu và dân chủ xã hội (14,7%) và Đảng Quốc gia Slovakia cực hữu và thân Nga (5,6%). Cuối tháng 10, Fico được bầu làm thủ tướng.
Ngày 6/10: Narges Mohammadi đoạt giải Nobel Hòa bình
Ủy ban Nobel trao giải thưởng cho bà Narges Mohammadi, nhà hoạt động vì nữ quyền của Iran. Lý do trao giải là "vì cuộc chiến chống lại sự đàn áp phụ nữ ở Iran và cuộc đấu tranh để thúc đẩy cho nhân quyền và tự do cho tất cả mọi người". Giải thưởng này nhằm tôn vinh nhà hoạt động vì nữ quyền Iran Narges Mohammadi, người đã đưa hàng trăm ngàn người Iran thành toàn bộ phong trào biểu tình dưới khẩu hiệu "Phụ nữ, Cuộc sống, Tự do".
Mohammadi đã không thể tham dự lễ trao giải ở Oslo vào tháng 12 vì hiện bà phải thụ án tù dài hạn, trong một nhà tù ở Tehran.
Ngày 7/10: Tổ chức khủng bố Hamas tấn công Israel
Ngày 7/10, tổ chức khủng bố Hồi giáo Hamas xâm lược Israel, sát hại khoảng 1.200 người Israel và khoảng 240 người bị bắt làm con tin. Có khoảng 2.500 đến 3.000 quả rocket từ Dải Gaza được bắn vào lãnh thổ Israel trong ngày hôm đó. Kết quả là quân đội Israel tấn công Gaza.
Theo Bộ Y tế do Hamas kiểm soát, tính đến giữa tháng 12, có hơn 18.000 người thiệt mạng trong cuộc chiến. Theo Lực lượng Phòng vệ Israel, hơn 100 binh sĩ Israel thiệt mạng trong cuộc tấn công bằng bộ binh. Các số liệu thương vong đều không thể kiểm chứng.
Trong một lệnh ngừng bắn tạm thời vào cuối tháng 11, Hamas đã thả một số con tin. Đổi lại, Israel thả nhiều người Palestine đang bị cầm tù.
Ngày 15/10: Ba Lan bầu cử Quốc hội
Trong cuộc bầu cử ngày 15/10, đảng Luật pháp và Công lý (PiS) đang cầm quyền mất đa số tuyệt đối tại Hạ viện Ba Lan. Đảng Dân tộc chủ nghĩa cánh hữu và đảng Tôn giáo bảo thủ một lần nữa là lực lượng mạnh nhất với khoảng 35%, nhưng "Liên minh Dân sự" (KO) tự do với ứng cử viên hàng đầu là Donald Tusk đạt được gần 31%.
Chỉ bốn tuần sau cuộc bầu cử, một thỏa thuận liên minh giữa KO và liên minh bầu cử Cơ đốc giáo - Xanh "Con đường thứ ba" và cánh tả tự do "Tân tả" (NL) đã được ký kết. Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda, người xuất thân từ PiS, cố tình trì hoãn việc thay đổi chính phủ.
Vào ngày 11/12, cuộc bỏ phiếu tín nhiệm của Thủ tướng Mateusz Morawiecki cuối cùng đã thất bại; sau đó, Quốc hội bổ nhiệm ông Tusk làm thủ tướng tương lai với 248 phiếu thuận so với 201.
Dưới thời chính phủ PiS, Ba Lan có nhiều biện pháp hạn chế việc tôn trọng pháp quyền và tự do truyền thông. Hiện nay, ông Tusk muốn thu hồi những cải cách gây tranh cãi này và đang phấn đấu cho việc cải thiện mối quan hệ với Liên Âu và Đức.
Tháng 11: Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Trung tại San Francisco
Tổng thống Joe Biden và Chủ tịch Tập Cận Bình gặp nhau vào tháng 11 bên lề Hội nghị các nhà lãnh đạo APEC 2023 ở San Francisco
Cả hai nhà lãnh đạo đều muốn có một mối quan hệ tĩnh lặng hơn, vì nền tảng bang giao hai nước đang bị lung lay do những lý do rất khác nhau. Trung Quốc hy vọng cải thiện mối quan hệ kinh tế, trong khi Mỹ muốn ngăn chặn Trung Quốc trong việc làm tăng thêm tình trạng bất ổn trên toàn cầu bằng cách gây hấn ở eo biển Đài Loan hoặc Biển Đông, hoặc bằng cách viện trợ quân sự cho Nga.
Các cuộc đàm phán đã tạo ra một vài thỏa thuận nhỏ, nhưng không có một đột phá nào lớn lao.
Ngày 22/11: Bầu cử quốc hội Hà Lan
Ngày 22/11, người dân Hà Lan bầu ra một quốc hội mới. "Đảng Tự do thuộc cánh hữu dân túy" (PVV) giành được nhiều ghế nhất, với 37/150 ghế. 14 đảng khác cũng lọt vào quốc hội.
Một liên minh của "Đảng Lao động" dân chủ xã hội (PvdA) và đảng "Liên kết xanh" (GL) đứng ở vị trí thứ hai với một danh sách chung. Tiếp theo là lực lượng mạnh nhất cho đến nay, "Đảng Nhân dân Tự do và Dân chủ" (VVD) với 24 ghế. Thành lập một liên minh lần này đặc biệt gặp nhiều khó khăn.
Tháng 12: Hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên Hiệp Quốc COP 28
Hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên Hiệp Quốc lần thứ 28, có đại diện từ 197 quốc gia đến tham gia. Chương trình nghị sự bao gồm việc thực hiện Thỏa thuận Khí hậu Paris và hỗ trợ tài chính cho phía Nam bán cầu. Các quốc gia nhanh chóng đồng ý về một quỹ để bù đắp thiệt hại ở các quốc gia đặc biệt bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, theo yêu cầu của nhiều quốc gia, vẫn có một cuộc đấu tranh về việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch trên toàn cầu. Cuối cùng, một công thức thỏa hiệp đã được thống nhất, trong đó thay vì "loại bỏ" nhiên liệu hóa thạch, đã có cuộc thảo luận đề xuất về "tiến trình chuyển đổi nhiên liệu hóa thạch", nên diễn ra một cách "công bằng và trật tự".

Nguyễn Đình Cống: Luận bàn về "độc lập, tự do"
Năm 1945, khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, chủ tịch Hồ Chí Minh đã gắn cho nó ba cụm từ: Độc lập, Tự do, Hạnh phúc. Các cụm từ này lấy từ khẩu hiệu “Dân tộc độc lập, Dân qyền tự do, Dân sinh hạnh phúc”, do nhà cách mạng Tôn Trung Sơn đề xướng. Trong lời kêu gọi chống chiến tranh phá hoại bằng không quân của Mỹ, Hồ Chí Minh lại đưa ra mệnh đề “Không gì quý hơn độc lập tự do” và mệnh đề đã trở thành danh ngôn, được hàng chục triệu người Việt nhắc lại nhiều lần, xem như “quốc bảo”.
Thật ra, độc lập và tự do là hai lĩnh vực phân biệt, mặc dầu có liên quan với nhau, nhưng vẫn khác nhau. Cơ bản nhất là, độc lập gắn với dân tộc, đất nước; tự do gắn với nhân quyền. Không phải hễ cứ có độc lập là tất yếu có nhân quyền. Trong rất nhiều nước có chế độ độc tài theo quân chủ chuyên chế, phát xít hoặc cộng sản, mặc dầu nước độc lập, nhưng dân quyền, nhân quyền, đặc biệt quyền tự do rất bị hạn chế. Chính Hồ Chí Minh cũng từng nói, đại ý rằng, “Nước được độc lập mà dân không có tự do hạnh phúc, thì độc lập đó chẳng để làm gì”.
Triết học, văn hóa cổ phương Đông rất ít đề cập đến tự do (Chủ yếu bàn về đạo đức, nhân nghĩa, lễ …). Ở phương Tây, người ta bàn nhiều đến tự do từ thời phục hưng (thế kỷ 14-15 trở về sau). Cách mạng tư sản Pháp đề cao Tự do, Bình đẳng, Bác ái. Tuyên ngôn nhân quyền của Hoa kỳ nhắc đến quyền của con người, gồm quyền bình đẳng, quyền được sống, được tự do và mưu cầu hạnh phúc.
Việc ghép độc lập với tự do trong một cụm từ là thành công của một nhà chính trị lão luyện, nhằm mục đích dùng độc lập để kích thích lòng yêu nước, mà muốn kích thích được mạnh thì đem gắn nó với tự do.
Ngoài điều cơ bản vừa viết ở trên, rằng độc lập gắn với dân tộc, tự do gắn với nhân quyền thì quan trọng nhất là chỉ ra được mức độ khác nhau về đòi hỏi, mong muốn, nhu cầu bức thiết của những người, những tầng lớp khác nhau trong dân chúng đối với tự do và độc lập.
Người dân trong một đất nước, đầu tiên được chia thành A là tầng lớp cầm quyền, và B là dân thường. Cả A và B lại được chia nhỏ ra, trong đó A chia thành các cấp trên, dưới, B chia thành các tập hợp theo một số đặc điểm. Ở đây tôi chọn cách chia B thành B1 là nhân dân lao động và B2 là tầng lớp trung lưu. Người thuộc A, B1, B2 có nhu cầu về tự do và độc lập khá khác nhau, nhưng hầu như ít người quan tâm đến sự khác biệt này, mà thường thể hiện theo kiểu “vơ đũa cả nắm”.
Tự do thì tất cả đều cần, và người cần nhất, mong muốn nhất là nhóm B2. Đối với họ, tự do quan trọng như không khí, mà quan trọng nhất là tự do tư tưởng, tự do ngôn luận. Họ rất cần tự do để lao động sáng tạo. Trong khi cộng sản cho rằng, cần dựa vào liên minh công nông để xây dựng xã hội thì tất cả các nước tiên tiến, giàu có, đều cho rằng đất nước phát triển được phần lớn là nhờ vào những người trung lưu cùng với giới cầm quyền có tài năng và liêm khiết.
Với tầng lớp A thì càng lên cao họ càng có nhiều quyền hành nên tự do đối với họ không trở thành nhu cầu cấp thiết, hơn nữa, một phần để củng cố quyền lực, họ cũng muốn hạn chế bớt tự do của những người trung lưu (B2).
Những người thuộc nhóm B1 cũng có mong muốn tự do nhưng không lớn, đặc biệt họ ít đòi hỏi tự do tư tưởng và ngôn luận. Điều cần nhất đối với họ là được yên ổn để làm ăn và duy trì cuộc sống bình thường.

Về độc lập, tầng lớp A rất cần, mà lên càng cao thì mức độ cần càng tăng. Cần nhất, tha thiết nhất với độc lập chính là những người đứng đầu nhà nước. Tại sao? Tuy tôi không viết ra nhưng chắc mọi người đều có thể suy đoán được.
Người thuộc nhóm B2 thường giữ thái độ trung gian và cần một chính quyền minh bạch, liêm khiết, Họ không được cộng sản tin cậy, họ bị cho là tầng lớp tiểu tư sản, không có tinh thần làm cách mạng như công nông.
Những người B1 (công nông) cần có chính quyền minh bạch, liêm khiết, có năng lực. Nếu nước độc lập mà chính quyền độc đoán, tham nhũng, kém hiệu quả thì, đối với họ, không thể bằng một chính quyền, tuy bị áp đặt, nhưng minh bạch, liêm chính, có năng lực. Ban đầu cuộc cách mạng, họ tích cực theo cộng sản để cướp chính quyền về cho đảng vì họ quá tin vào tuyên truyền, nghe rất hay, nhưng thực chất là dối trá. Đến khi nắm chắc được chính quyền, những cán bộ cộng sản thể hiện rõ bản chất là một “Giai cấp thống trị mới”, giới công nông biết ra thì đã quá muộn.
Nếu ngay từ đầu, công nông thoát được vô minh, đoán được sẽ xuất hiện “giai cấp mới” thống trị còn độc ác hơn bọn thực dân và phong kiến thì chưa chắc họ đã theo cộng sản.
Như vậy độc lập không phải là mục đích tối cao của dân chúng mà chỉ là mục tiêu ngắn hạn của cộng sản để thiết lập chính quyền cho họ. Những thương binh, gia đình liệt sĩ tự hào vì đã đóng góp xương máu cho đất nước giành độc lập, thực hiện thống nhất, thật ra là để cho đảng cộng sản đặt sự “lãnh đạo” lên toàn quốc, đưa người dân trên đất nước này đến chủ nghĩa xã hội, hiện còn là vô định, chỉ thấy rất rõ rằng, chính quyền do họ lập nên đang thối rữa từng mảng, đang đẩy nhân dân vào con đường không lối thoát, có nhiều nguy cơ bị mắc vào “bẫy Bắc thuộc” thêm một lần nữa.
Đã từng có nước Scotland, thuộc địa của Anh, được trưng cầu dân ý năm 2014, xem có muốn độc lập hay không. Đa số dân Scotland không muốn, vì sợ tầng lớp thống trị mới không thể lãnh đạo đất nước bằng những người đương chức.
Phân tích trên có thể giúp mọi người nhận ra mặt trái của tấm huân chương “Không gì quý hơn độc lập tự do”.

All of you in VIETBF.COM

To all under one roof of VietbfForum, I hope you have 365 days of unending joy in 2024.

10 sự kiện Việt Nam của năm 2023 có tầm ảnh hưởng và tính chất đặc thù nhất theo đánh giá của ban biên tập, được liệt kê theo thứ tự có ảnh hưởng nhiều nhất tới ít nhất. Đây được cho là những tin tức đáng chú ý nhất dựa trên ba tiêu chí: 1) Đặc thù nhất trong năm; 2) Có tác động hoặc ảnh hưởng lớn lên xã hội Việt Nam; 3) Có những tác động lâu dài lên đời sống hay sự tiến bộ của nhân loại.
Xin được giới thiệu đến quý độc giả, một cách tóm lược 10 sự kiện nổi bật trong năm 2023:
1. Đại Án Vạn Thịnh Phát và Vụ Bà Trương Mỹ Lan Chiếm Đoạt 304.096 Tỷ Đồng
Đại án Vạn Thịnh Phát, dẫn đầu bởi bà Trương Mỹ Lan cùng các đồng phạm đã trở thành một trong những vụ tham nhũng lớn nhất trong lịch sử các vụ án bị phát hiện nay tại Việt Nam, với tổng số tiền lên đến 1 triệu tỷ đồng từ Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn (SCB). Trong đó, bà Trương Mỹ Lan bị cáo buộc chiếm đoạt hơn 304.096 tỷ đồng (tương đương 12,5 tỷ Mỹ kim), qua việc lập khống các hồ sơ vay và sử dụng hơn 1.000 công ty “ma” để thực hiện hành vi chiếm đoạt.
2. Phanh Phui Đường Dây Quan Tham Trong Các Đại Án “Chuyến Bay Giải Cứu” Và “Việt Á”
Các bị cáo trong đại án tham nhũng Việt Á và Chuyến bay giải cứu hầu hết là đảng viên. Trong đó có gần 100 quan chức ở cấp trung ương và địa phương, có cả những lãnh đạo cấp cao bao gồm: Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Công Tạc, Chủ tịch TP Hà Nội Chu Ngọc Anh và hàng chục lãnh đạo, cán bộ CDC, sở y tế các tỉnh, thành phố. Họ chính là những người được giao nhiệm vụ cứu giúp đồng bào, trớ trêu thay lại là những kẻ trục lợi, được mua chuộc bằng tiền một cách công khai.
Ngoài ra, những “trùm cuối” của đại án Việt Á như Nguyễn Xuân Phúc, Vũ Đức Đam, đã trực tiếp gây ra cái chết oan cho hàng vạn đồng bào vô tội, nhưng chính quyền cố ý bỏ qua điều này.
3. CSVN Nâng Cấp Quan Hệ Với Hoa Kỳ Và Nhật Bản Lên Ngang Hàng Với Trung Quốc Và Nga
Sự nâng cấp và mở rộng hợp tác với Nhật Bản và Hoa Kỳ cho thấy là nhà cầm quyền CSVN đang muốn tìm một thế đứng mới trong chiến lược Ấn Độ -Thái Bình Dương mà hai nước này là trung tâm. Tuy nhiên, quan hệ này cũng đặt ra những thách thức cho đảng và nhà nước CSVN trong mối quan hệ với Trung Quốc, Nga và Iran – những quốc gia độc tài đối nghịch với Hoa Kỳ và Nhật Bản.
4. Đại Lão Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ Viên Tịch
Đại lão Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ, Chánh Thư ký Xử lý Thường vụ Viện Tăng Thống, Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất đã viên tịch chiều ngày 24 tháng 11, 2023 (12 tháng Mười, năm Quý Mão), tại chùa Phật Ân, tỉnh Đồng Nai, thọ 80 tuổi. Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ, thế danh Phạm Văn Thương, sinh ngày 5 tháng 4 năm 1943, tại tỉnh Pakse, Lào. Ngài xuất gia vào lúc 7 tuổi, học Phật pháp ở Viện Hải Đức tại Nha Trang, rồi sau đó là Thiền viện Quảng Hương Già Lam tại Sài Gòn.
5. CSVN Gia Tăng Đàn Áp Các Nhà Hoạt Động Môi Trường
Trong khi đó thì nhà cầm quyền Việt Nam cho phép Bộ Công an gia tăng đàn áp, bắt giữ các nhà hoạt động môi trường. Hành động đi ngược lại với cam kết cho thấy, việc truy tố hình sự các nhà hoạt động môi trường là “một phần của cuộc trấn áp rộng rãi hơn, không chỉ đối với những người bảo vệ quyền môi trường, mà còn là chống lại các hoạt động của xã hội dân sự ở Việt Nam.” Chế độ độc tài chủ trương chế độ “xin-cho” và không khoan nhượng với những hành động tự phát dù đem lại ích lợi cho xã hội.
….
Các vấn đề môi trường đã bị chính trị hóa ở Việt Nam trong những thập niên gần đây vì những khiếu nại về môi trường thường dẫn đến sự chỉ trích các chính sách của chính quyền lờ đi những tác hại môi trường và sức khỏe của người dân vì lý do lợi nhuận. Khởi đi là dự án bauxite do chính quyền triển khai đã gây ra sự phản đối gay gắt từ người dân địa phương đến vụ Formosa gây tràn hóa chất dọc bờ biển miền Trung – được coi là một trong những thảm họa môi trường tồi tệ nhất của Việt Nam.
6. Kinh Tế Việt Nam Suy Thoái Nặng NềTrong Năm 2023
Theo Tổng cục Thống kê Việt Nam, trong quý III năm 2023, số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động là khoảng 1,08 triệu người, tăng 6,3 nghìn người so với quý trước và tăng 22,1 nghìn người so với cùng kỳ năm trước.
Khi nền kinh tế chững lại, thất nghiệp gia tăng, thu nhập người lao động giảm sút, thì người dân phải gia tăng tiết kiệm để chống đỡ, khiến sức mua giảm mạnh. Và khi sức mua giảm, các doanh nghiệp tồn kho hàng hoá nhiều phải cắt giảm sản xuất, cắt giảm lao động khiến nạn thất nghiệp tăng thêm, thu nhập giảm thêm, sức mua sẽ càng suy yếu thêm, có nguy cơ kéo nền kinh tế vào suy trầm.
7. Chủ Tịch Nước Trung Quốc Tập Cận Bình Tuần Du Hà Nội
Từ ngày 12 đến 13 tháng 12 vừa qua, Tổng bí Thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có chuyến thăm Việt Nam theo lời mời của ông Thưởng (Chủ tịch nước) và ông Trọng (Tổng bí thư đảng). Trước đó, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cũng đã sang thăm Việt Nam, chuyến đi được coi là “dọn đường” cho chuyến thăm của ông Tập.
Chuyến đi của ông Tập Cận Bình sang Việt Nam diễn ra trong bối cảnh Việt Nam vừa nâng cấp lên đối tác chiến lược toàn diện với cả Mỹ (tháng 9/2023) và Nhật Bản (tháng 11/2023), tức lên ngang bằng với Trung Quốc và Nga.
….
Trong chuyến tuần du này, CSVN và Trung Quốc đã ký kết 36 văn bản thỏa thuận gồm 4 lĩnh vực: Lĩnh vực Chính trị – Đối ngoại (4 văn bản), lĩnh vực An ninh – Quốc phòng (4 văn bản), hợp tác cấp Chính phủ (24 văn bản), cấp Bộ và cơ quan địa phương (4 văn bản).
Ngoài ra, Việt Nam và Trung Quốc cũng ra tuyên bố chung gồm 6 phương hướng: (1) Tin cậy chính trị cao hơn, (2) Hợp tác quốc phòng – an ninh thực chất hơn, (3) Hợp tác thực chất sâu sắc hơn, (4) Nền tảng xã hội vững chắc hơn, (5) Phối hợp đa phương chặt chẽ hơn, (6) Bất đồng được kiểm soát và giải quyết tốt hơn.
8. Nguyễn Phú Trọng “Trảm” Một Lượt Ba Lãnh Đạo Cao Cấp Nguyễn Xuân Phúc, Phạm Bình Minh, Vũ Đức Đam
Hôm 17 tháng 1, 2023, Trung ương đảng CSVN đưa ra thông cáo cho biết ông Phúc từ chức ghế chủ tịch nước đang giữa nhiệm kỳ vì phải chịu trách nhiệm chính trị của người đứng đầu khi “để nhiều cán bộ, trong đó có 2 phó thủ tướng, 3 bộ trưởng có vi phạm, khuyết điểm, gây hậu quả rất nghiêm trọng.” Trong số này, 2 bộ trưởng và nhiều cán bộ bị xử lý hình sự cũng như 2 phó thủ tướng đã buộc phải từ chức vào cuối năm ngoái là ông Phạm Bình Minh và ông Vũ Đức Đam.
Lý do cho việc bị buộc phải từ chức của Phó thủ tướng Phạm Bình Minh là có liên quan đến “các chuyến bay giải cứu“ và Phó thủ tướng Vũ Đức Đam là dính líu đến đại án “test kit Việt Á.” Đây là những vụ án tham nhũng gây phẫn nộ nhiều trong dư luận Việt Nam vì phơi bày sự vô đạo đức của giới quan chức cao cấp CSVN, cấu kết với giới doanh nghiệp kiếm lợi trên sự đau khổ của người dân trong mùa đại dịch.
9. Tổng Thống Hoa Kỳ Joe Biden Viếng Thăm Việt Nam
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã có chuyến thăm Việt Nam trong hai ngày 10 và 11 tháng 9, 2023 theo lời mời của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, thay vì là Chủ tich nước Võ Văn Thưởng. Tổng thống Biden là vị tổng thống Hoa Kỳ thứ năm đến thăm Việt Nam sau khi hai nước bình thường hóa ngoại giao vào năm 1995. Ngoài Nguyễn Phú Trọng, Tổng thống Biden bị sắp xếp gặp mặt hết tứ trụ cho đúng nghi lễ ngoại giao mà phía CSVN rất cần đến để tuyên truyền nội bộ: ông Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.
Qua cuộc viếng thăm này, hai nước đã ký kết văn kiện nâng quan hệ lên mức “đối tác chiến lược toàn diện.” Cho đến nay CSVN đã có quan hệ loại này với Nga, Trung Quốc, Nhật, Ấn Độ và Nam Hàn. Trong tương lai gần sẽ nâng cấp thêm với Singapore, Indonesia và Úc.
Gần đúng ba tháng sau đón Tổng thống Biden, Tập Cận Bình đã đến Việt Nam trong hai ngày 12 và 13 tháng 12, và đã được CSVN đón tiếp bằng nghi thức trân trọng nhất, hơn hẳn cuộc đón tiếp ông Biden cho thấy là cán cân đối ngoại vẫn còn nghiêng về phía Trung Quốc!
10. Ông Lê Văn Mạnh Bị Nhà Cầm Quyền CSVN Tử Hình Oan Ức
Ngày 22 tháng 9, cả cộng đồng mạng chùng xuống khi nghe tin tử tù Lê Văn Mạnh đã bị xử tử hồi 7 giờ 00 cùng ngày, sau rất nhiều nỗ lực từ nhiều người, nhiều nơi, yêu cầu nhà cầm quyền CSVN xét lại vụ án oan sai này!
Theo lời kể của mẹ ông Mạnh là bà Nguyễn Thị Việt (huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa), thì ngày 21 tháng 3 năm 2005 bà sai con trai đi tìm em gái đang thả trâu ngoài đồng. Tối đó, có tin một bé gái trong xóm mất tích. Hai sự kiện này xảy ra trùng hợp dẫn đến việc anh Lê Văn Mạnh bị nghi là đã hiếp dâm rồi sát hại bé gái này khiến anh bị bắt.
Căn cứ vào lời khai ban đầu của anh Mạnh, Tòa án Nhân dân Thanh Hóa đã tuyên án anh Mạnh với tội danh “hiếp dâm” rồi “giết hại” cô bé Hoàng Thị Loan. Nhưng sau đó, liên tục trong 7 phiên tòa sơ thẩm, phúc thẩm và giám đốc thẩm, anh Mạnh đều cho rằng mình đã bị cơ quan điều tra dùng nhục hình để ép cung, anh buộc phải nhận tội lúc đó để thoát chết.
Việc thi hành án một tử tù đang trong quá trình kêu oan là một sự vi phạm Quyền Con Người trầm trọng! Việt Nam muốn được hội nhập vào cộng đồng quốc tế văn minh nhưng hành xử như kẻ độc tài tàn bạo thì khó mà được quốc tế nể trọng và người dân tin tưởng.

Huy Đức: Năm 2023 vẫn là năm của Bộ Thông tin và Truyền thông
Chỉ số tự do báo chí của Việt Nam 2023 đứng ở mức 178/180, chỉ trên Trung Quốc và Bắc Triều Tiên. Tôi vốn rất ít khi dẫn các số liệu của RSF không phải vì chế độ vẫn xếp họ vào hàng “thế lực thù địch” mà bởi họ không thực sự hiểu Việt Nam.
Việt Nam không phải là Bắc Triều Tiên và, nếu như Trung Quốc kiểm soát tự do ngôn luận có mục tiêu, có chiến lược, thì Việt Nam lại chưa bao giờ nhất quán. Điểm xếp hạng tự do ngôn luận của Việt Nam đôi khi bị đánh tụt chỉ vì sự ấu trĩ của một vài lãnh đạo và những âm mưu vặt vãnh của những người sau lưng họ.
Nhưng, thứ hạng của năm 2023 không phải không có lý do của nó.
Theo VnExpress: Từ tháng 10-2023, các kênh truyền hình hấp dẫn và lành mạnh như National Geographic, Nat Geo Wild và Baby TV, Mezzo Live ngừng phát sóng ở Việt Nam. Trước đó là Paramout Network, Baby First, còn từ 2021 cũng có 14 kênh nước ngoài không còn hoạt động ở thị trường trong nước. Đến đầu tháng 11, nền tảng OTT truyền hình Prime Video của Amazon ngừng hoạt động sau bảy năm.
Chẳng phải vì các kênh truyền hình nói trên “ngừng phát sóng là vì sự chuyển hướng kinh doanh”.
Cục trưởng Phát thanh, truyền hình và Thông tin điện tử, Lê Quang Tự Do, nói thẳng: “Các dịch vụ trên phải xác định mô hình kinh doanh tại Việt Nam là cung cấp dịch vụ truyền hình, hay phim. Nếu là phim, họ phải tuân thủ luật Điện ảnh sửa đổi và phải gỡ các nội dung truyền hình. Nếu cung cấp truyền hình, các dịch vụ phải làm thủ tục cấp theo Nghị định 71 về quản lý, cung cấp và sử dụng dịch vụ phát thanh, truyền hình, có hiệu lực đầu năm nay”.
Điều này có vẻ như là hợp lý trong tư duy của quan chức Việt Nam; nhưng, với những nhà cung cấp dịch vụ cho gần 200 quốc gia này thì không ở đâu họ phải làm những thứ thủ tục ngớ ngẩn như các quy định trong 71.
Cùng một kênh giải trí có thể bị điều chỉnh bởi nhiều luật. Trong khi Luật Điện ảnh sửa đổi [của Bộ Văn hóa Thể thao là khá thông thoáng] thì với các quy định trong 71, những kênh có các dịch vụ ngoài phim hoặc phải làm thủ tục xin phép mới hoặc phải gỡ bỏ các ứng dụng thể thao, giải trí vô cùng hữu ích.
Nhiều nhà cung cấp dịch vụ truyền hình xuyên biên giới không chấp nhận điều đó, họ bỏ Việt Nam. Nạn nhân lớn nhất của những quy định này là khán giả Việt.
Thủ tướng Phạm Minh Chính, hôm 22-12-2023, nói rằng, ông “xót ruột khi cứ mở tivi là thấy phim nước ngoài”. Và, Bộ trưởng Nông nghiệp Lê Minh Hoan thì cho biết, mỗi phim truyền hình Hàn Quốc quảng cáo trung bình khoảng 57 sản phẩm, bao gồm đồ nội thất, mỹ phẩm, công nghệ, một cách khéo léo.
Chắc hẳn, hai nhà lãnh đạo đều biết, phải qua NetFlix, Amazon Prime… nhiều người Việt mới biết đến hàng trăm bộ phim của Việt Nam như Thanh Sói, Hai Phượng, Bí Mật Của Gió… và biết đến, ngay cả những bộ phim rất “chủ nghĩa anh hùng cách mạng” như Mùi Cỏ Cháy...
Nhờ được đưa lên những nền tảng ấy, những phim này của Việt Nam mới có cơ hội đến được với hàng triệu thuê bao ở gần 200 quốc gia.
Phần lớn các kênh truyền hình phải rút khỏi Việt Nam vì Nghị định 71 đều phi chính trị. Và, những thủ tục, phép tắc trong Nghị định 71 chẳng mang lại lợi ích gì cho khán giả và cho đất nước, nó chỉ trao cho các viên chức trong bộ máy công cụ nhũng nhiễu và mang lại một số lợi ích không đáng kể cho “sân sau”.
Hội nghị toàn quốc hôm 22-12-2023, đã cho thấy tín hiệu tốt khi Chính phủ coi “phim ảnh” cũng là một “ngành công nghiệp”, “công nghiệp văn hóa”. Và, Bộ trưởng Lê Minh Hoan thì nhận thấy, phim ảnh không chỉ là một sản phẩm văn hóa. Nông dân của ông đang nhờ các nền tảng công nghệ xuyên quốc gia để quảng bá các nông phẩm.
Và trong khi Bộ TT & TT điên cuồng chống lại, cả VTV, Truyền hình Quốc hội… đều lên sóng “khoe” đài của họ được lan tỏa là nhờ Tik Tok, Facebook, Youtube...
Trên thực tế, nhà nước vẫn không đối xử với phim ảnh, sách vở, báo chí như đối xử với một ngành kinh doanh. Các cơ quan quản lý thường rất vô cảm khi cấm chiếu, hủy một buổi biểu diễn, đóng cửa, đình bản một tờ báo chỉ vì vài câu chữ [đôi khi sai đúng chỉ dựa trên cách đánh giá chưa chắc đã trong sáng của các chuyên viên] mà không bao giờ đánh giá tác động kinh tế xã hội của các quyết định ấy.
Từ sai lầm sáp nhập chức năng viễn thông [công nghệ] vào truyền thông [chính trị] mà sự lựa chọn lãnh đạo cho Bộ Thông tin và Truyền Thông luôn có sai lầm. Lãnh đạo ngành, khi còn bưu chính viễn thông thì luôn sáng tạo, tiên phong, đưa đất nước mở cửa, hội nhập. Khi nhập thêm chức năng báo chí, xuất bản thì chỉ ngay ngắn được một nhiệm kỳ. Các bộ trưởng về sau, kẻ thì tham nhũng vào tù, kẻ thì vừa nổ, vừa viễn vông vừa trại lính.
Nhưng, cho dù đã lộ nguyên hình là tội phạm, Nguyễn Bắc Son, Trương Minh Tuấn cũng không thù địch với internet như kế nhiệm của các ông.
Trước hay sau Đổi Mới thì báo chí đều là “công cụ của Đảng”. Nhưng trước và trong hơn hai thập niên đầu của Đổi Mới, các nhà lãnh đạo vẫn luôn dành cho báo chí sự tôn trọng nhất định. Chưa bao giờ các công cụ kinh doanh của báo chí bị hạn chế như thế [mặc dù nhiều tờ báo vẫn phải tự chủ về kinh tế] và cũng chưa bao giờ địa vị của nhà báo và úy tín của báo giới bị coi thường đến thế.
Càng trong thời đại nhiễu nhương về thông tin, vai trò của báo chí chính thống càng hết sức quan trọng. Nhưng cách quản lý báo chí hiện nay đã làm suy yếu tiếng nói chính thống ấy. Kết quả là, không chỉ “mặt trận tư tưởng” của Tuyên giáo bị giảm khả năng “định hướng”, xã hội cũng thiếu hẳn những tiếng nói tin cậy. Tin giả hoành hành và nhiều khi mạnh hơn tin thật.
Khi tướng Nguyễn Mạnh Hùng sang làm Bộ trưởng, trên trang này tôi đã cảnh báo ông, quốc gia không phải là trại lính.
Trong kỷ nguyên internet chủ quyền và lãnh thổ của quốc gia không đơn giản chỉ là những cột mốc bê tông. Thiết lập chủ quyền quốc gia càng không phải là đẻ ra các loại thủ tục để ngăn chặn người dân Việt Nam tiếp cận với các nền tảng công nghệ trên internet mà phải khai thác những nền tảng ấy sao cho sáng tạo và thích hợp nhất.
Cấm đoán các nền tảng công nghệ rồi đóng cửa, nhái theo cách làm của họ thì sẽ hoặc là thất bại như “Lotus” hoặc chỉ cho ra những sản phẩm công nghệ kiểu Việt Á.
Tinh thần “hậu kiểm”, người dân được làm những gì pháp luật không cấm đã được đưa vào Luật Doanh nghiệp từ năm 1999. Quản lý nhà nước không bằng những điều kiện, chuẩn mực mà bằng giấy phép không chỉ là đi ngược với tinh thần ấy mà còn rất lỗi thời.
Chúng ta đang ở trong một thời đại mà có thể ngày mai, các nền tảng công nghệ sẽ bổ sung các ứng dụng mới mà hôm nay loài người chưa nghĩ tới và thật vô nghĩa khi ta mất rất nhiều thời gian loay hoay chẻ nhỏ họ ra cho từng bộ ngành hành hạ với cái gọi là quản lý.
Việt Nam có thể đã phải cân nhắc rất cẩn trọng, tính toán rất chiến lược và ấp ủ không phải trong một sớm một chiều mới có thể dàn xếp trong ngoài để đưa quan hệ Việt - Mỹ lên tầm “chiến lược toàn diện”. Các nhà lãnh đạo Việt Nam sang Mỹ, sang châu Âu đều cố gắng để tìm gặp, thuyết phục lãnh đạo các công ty công nghệ quan tâm tới Việt Nam.
Nhưng, những tư duy chiến lược và những nỗ lực ấy đôi khi lại có thể bị vô hiệu hóa bởi những âm mưu vặt vãnh.
Sự thiếu chuyên nghiệp của các cơ quan lập pháp, sự vị nể, thỏa hiệp giữa các bộ ngành có thể để lọt những thủ tục được cài cắm trong các văn bản, khiến cho những “chiến lược”, những “toàn diện” có nguy cơ trở nên vô nghĩa.
Bởi, các công ty công nghệ khi tới Việt Nam, không phải là sẽ đối diện với các nhà lãnh đạo đã nỗ lực khai mở lộ trình chiến lược mà sẽ rơi vào “thập diện mai phục” của những thủ tục không được dạy ở bất cứ trường luật nào; phải đối diện với một bộ máy rất nhiều cửa mà không biết mở cửa nào; đối diện với những cam kết mà không có cam kết; đối diện một lịch trình mà không có thời hiệu; đối diện với những chi phí không thể dự toán và không làm sao quyết toán.
2023 đúng là năm của Bộ TT & TT.
Những quy định trong Nghị định 71 cũng như những quy định đang được Bộ TT & TT dự thảo trong Nghị định 72 có thể mang lại những lợi ích rất nhỏ nhặt và cục bộ. Nhưng uy tín của quốc gia, cơ hội của hàng chục triệu người dân Việt Nam sẽ phải trả giá.
Lịch sử không cần biết danh tính những kẻ đang dấm dúi cài cắm các quy trình đẩy lùi văn minh ấy nhưng lịch sử sẽ lại rất vô tư lưu danh những ai đã để cho bọn họ lộng hành.