VN Làm ăn bết bát, thủ tướng đi hỏi dân

[Gibbs]

Các lãnh đạo đảng, nhà nước ta đi đâu, nói chuyện chỉ đạo về bất kỳ lĩnh vực gì cũng trăn trở, đặt câu hỏi “làm sao, làm gì” để hết tham nhũng tiêu cực, phát triển đất nước, các địa phương trở thành đầu tàu của nền kinh tế, bằng nước này nước kia.
Tổng bí thư trăn trở về đạo đức cách mạng của cán bộ đảng viên, ông đặt câu hỏi:
“… vừa qua kinh tế thị trường phát triển như thế được chưa? Có bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa không? Có lệch về phía nào không? Các thành phần kinh tế, các chế độ sở hữu như thế nào? Bây giờ chế độ sở hữu của ta ra sao?…”
Ý ông hỏi, có phải những thứ đó đang mất phương hướng làm cán bộ đảng viên hư hỏng, suy thoái đạo đức không?
Chỉ một câu hỏi thế thôi mà mấy chục năm, qua bao nhiêu đại hội, gần trăm hội nghị trung ương các khoá, nghị quyết in ra hàng núi, hàng nghìn cán bộ cao cấp, cho đến diện trung ương, Bộ chính trị quản lý bị kỷ luật vào vòng lao lý vẫn không có câu trả lời…
Cũng thời gian ngần ấy thế giới người ta đã đến sao hỏa, khám phá vũ trụ bao la, trí tuệ nhân tạo…
Kỳ họp này đặt câu hỏi “làm sao, làm gì” để kỳ sau trả lời. Cứ “làm sao, làm gì” quanh quẩn hết năm này đến năm khác, khoá này đến khoá khác mà không thể trả lời được, tại sao cán bộ đảng viên tham nhũng, tiêu cực suy đồi đạo đức- họp và họp, nghị quyết nối nghị quyết, quanh quẩn “vẫn làm sao, làm gì”.
Thủ tướng qua các nhiệm kỳ, ông nào cũng băn khoăn trăn trở, đi đâu cũng một câu hỏi “làm sao, làm gì” để các địa phương trở thành động lực, thành đầu tầu cho nền kinh tế? Rồi lại họp năm này qua năm khác, càng “làm sao, làm gì” tình hình càng tồi tệ, càng nát.
“Làm sao, làm gì” để phát triển kinh tế đồng bằng sông Cửu Long, chung sống với biến đổi khí hậu? Lại họp, lại hội thảo, lại đặt câu hỏi hết năm này đến năm kia vẫn không có câu trả lời - Đồng Bằng Sông Cửu Long bị bức tử và tiếng kêu cứu của 20 triệu dân vẫn diễn ra trong tuyệt vọng trong điệp khúc “làm sao, làm gì”
Thủ tướng rất băn khoăn và trăn trở, khi các doanh nghiệp kêu cứu đòi “cởi trói” cho họ.
Qua bao đời thủ tướng, năm nào ít nhất cũng họp, gặp mặt các doanh nghiệp vài ba lần để gỡ rối, để cởi trói, và điệp khúc “làm sao, làm gì” cởi trói cho doanh nghiệp lại được thủ tướng đưa ra, kết quả gỡ rối được một nút, lại tắc nghẽn hai ba nút, càng gỡ càng rối, càng rối càng họp, càng gặp mặt nhiều.
Xem ra cuộc đời làm quan của các ông (bà) lãnh đạo nhà ta trong các nhiệm kỳ nó thật nhạt nhẽo, chỉ có mỗi một việc đi tìm câu trả lời cho câu hỏi “làm sao, làm gì” của chính mình rồi họp và họp, nghị quyết và nghị quyết vẫn hoàn toàn bế tắc, không tìm ra lối thoát.
Các ông (bà) là người cầm quyền, quyết định vận mệnh của đất nước cứ “làm sao, làm gì”, như việc ấy là của thiên hạ, chẳng phải việc của mình.
Các ông (bà) hỏi dân, dân biết hỏi ai bây giờ.

Ngô Thế Vinh và câu chuyện của dòng sông Mekong
Phạm Phan Long, P.E.
Cửu Long Giang gió về vui trên sóng sông
Uốn quanh như chín con rồng ôm chặt đứa con
(Trích ca khúc Cửu Long Giang của Phạm Duy)
Nhà văn Ngô Thế Vinh là nhà văn đầu tiên đã sớm gióng lên tiếng chuông cảnh báo về hiểm họa của thủy điện trên thượng nguồn sông Mekong. Anh đã viết hàng trăm bài khảo luận và hàng ngàn trang sách, vạch ra những nguy cơ, thiệt hại vật chất, tinh thần và mối đe doạ diệt vong của các nền văn minh dân cư hạ nguồn. Tôi hân hạnh góp bài viết này về anh như một người đồng hành trên sông Mekong gần 30 năm, ôm mối quan tâm cho Đồng Bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) nằm ở cuối nguồn, sẽ phải hứng chịu thiệt hại nặng nề nhất vì thủy điện mà không được hưởng chút lợi ích gì.
Tôi bắt đầu viết bài này về nhà văn Ngô Thế Vinh bằng một bước lùi về quá khứ, để được nhớ về các bạn đã cùng tôi khởi đầu Nhóm bạn Cửu Long và kể về cơ duyên với nhà văn Ngô Thế Vinh cho đến bây giờ. Vì mang cùng một tên hướng về cùng một mục đích nên Nhóm bạn Cửu Long trong tác phẩm của anh Vinh cũng là bạn của chúng tôi.
Lúc đó vào năm 1995, hai người trong nhóm có tôi và TS Phạm Văn Hải, đã trình bày tại một buổi tọa đàm “Nguy cơ cho sông Mekong” tại phòng sinh hoạt cộng đồng của tòa soạn báo Người Việt. Đó là lần đầu tiên vấn nạn thủy điện Mekong được thảo luận công khai ở hải ngoại, do Nhóm Bạn Cửu Long tổ chức. Khởi đầu là bài “Khai thác sông Mekong” của tôi trên số báo Thế kỷ 21 tháng 12 năm 1995 đã báo động người Việt hải ngoại.
Nhóm chúng tôi còn có thêm KS Nguyễn Hữu Chung (Canada) và TS Bình An Sơn (Úc) cùng nhau viết bài báo “Sông Mekong nhìn từ góc độ Việt Nam” cho người trong nước, và sau vài tháng thì bất ngờ thấy bài này được đăng trên tờ Tuổi trẻ Chủ Nhật ngày 3 tháng 11 năm 1996.
Hình 1: Thế Kỷ 21 hải ngoại tháng 12/1995 (trên) và Tuổi Trẻ Chủ Nhật trong nước, ngày 3/11/1996 lần đầu tiên báo động về các đập thủy điện Trung Quốc trên Mekong. Nguồn: Tư liệu Phạm Phan Long
Năm 1995, Trung Quốc đã xây xong đập đầu tiên Mạn Loan và bắt đầu hoạt động, họ có kế hoạch sẽ xây một chuỗi 14 đập thủy điện bậc thềm trên Vân Nam, (bây giờ họ đã xây xong 11 con đập). Sau buổi tọa đàm 1995, nhà báo Như Phong đã giới thiệu cho tôi được gặp nhà văn Ngô Thế Vinh và từ đó anh và tôi cùng nghiên cứu và tường trình về các công trình và tác hại thủy điện giáng xuống lưu vực. Tuy không ngăn cản được một con đập nào của Trung Quốc hay Lào, anh vẫn nghiêm túc lên tiếng trước tất cả các sự việc bất lợi cho ĐBSCL, phản đối sự yếu thế và bất lực của chính quyền Việt Nam, chỉ trích những hành động ngang ngược của Trung Quốc, Thái, Lào và Cam Bốt. Anh đã sưu tầm rất cặn kẽ lịch sử, văn minh, địa lý và viết ra những chương sách có giá trị học thuật nhưng thật kỳ thú.
Là một bác sĩ và nhà văn, Ngô Thế Vinh mang trong mình một sứ mạng nặng nề, có những lúc nhận được những bản tin điên rồ nhất, như Việt Nam tham dự vào dự án thuỷ điện phụ lưu lớn nhất Se San-2 của Cam Bốt, rồi đầu tư vào dự án thuỷ điện dòng chính Luang Prabang của Lào, nối giáo cho giặc, cõng rắn cắn gà nhà. Đó là những động lực thôi thúc anh không thể im lặng vì đã xem con đường này là mệnh lệnh của trái tim, và anh đã thể hiện được bằng những công trình giá trị được công nhận bởi các giải thưởng văn học cao quý[1].
TS Lê Anh Tuấn từ ĐH Cần Thơ, nhà khoa học biển đối khí hậu, là người đồng cảm nhất với suy tư của Ngô Thế Vinh đã nhân cách hóa ĐBSCL như sau:
Cần phải xem cả hệ sinh thái vùng châu thổ Cửu Long như một cơ thể sống, trong đó dòng sông là các mạch máu nuôi các tế bào bên trong, đất đai là xương thịt hình hài tạo khung cho cơ thể, tính đa dạng sinh vật, phong phú cây trái, rừng ngập nước là diện mạo bên ngoài cơ thể và nền văn minh sông nước, tập quán, tâm linh chính là tâm hồn và tính cách của cơ thể sống này. Một cơ thể sống khỏe mạnh và xinh đẹp phải có đầy đủ các yếu tố hình thành nó. Bất cứ hành vi nào chặt đứt mạch máu của cơ thể sống, tương tự như cắt chặn dòng sông, sẽ tạo ra những đau đớn, tổn thương và bẻ gãy chuỗi lưu chuyển dinh dưỡng và sinh khí cho cơ thể.[2]
Đứng trước thảm hoạ các loài di ngư sông Mekong sớm tuyệt chủng vì là loài di ngư nhiệt đới khi bị ngăn chặn tại các hồ chứa và chân đập, chúng không có khả năng phóng vượt lên các bậc thang cá để về nguồn đẻ trứng như loài di ngư Salmon ôn đới. Hiện tượng này không chỉ với các đoàn di ngư mà cả với phù sa cũng bị tắc lối, dưới mắt nhà văn Ngô Thế Vinh, Mekong là một cơ thể bị “nghẽn mạch”. Đồng lũ Biển Hồ và ĐBSCL vì các đập ngăn cắt, bị trữ nguồn nước nên đã rơi vào những trận hạn hán bất thường, Biển Hồ tuy vào mùa mưa hàng năm cũng bị co thắt dần, cùng lúc hơn nửa diện tích đồng lũ bị khô hạn, BS Ngô Thế Vinh chẩn đoán là Biển Hồ, như trái tim lưu vực[3], đang phải gánh chịu những “cơn đau thắt ngực[4]“ có thể sẽ ngừng đập.
Từ năm 2006, Ngô Thế Vinh đã viết: “Với Cam Bốt, ai cũng biết rằng trái tim Biển Hồ chỉ còn đập khi con sông Tonle Sap còn duy trì được dòng chảy hai chiều theo mùa”. Chính tôi – Phạm Phan Long, khi viết thư gửi TT Obama [5][6] năm 2016 để nhấn mạnh sự quan trọng của Biển Hồ, chuẩn bị cho ông kiến thức về Mekong trước khi thăm viếng Việt Nam, tôi đã mượn văn phong của Ngô Thế Vinh để diễn tả tình trạng lưu vực.
“Đến thăm Việt Nam, bạn sẽ chứng kiến thảm họa do tác động tổng hợp của biến đổi khí hậu và sự phát triển liều lĩnh hiện rõ. Sông Mekong là nơi sinh sống của 65 triệu người. Hồ Tonle Sap, khu dự trữ sinh quyển của hành tinh được UNESCO Liên hiệp quốc chỉ định là Khu Bảo Tồn Sinh Thái của thế giới và ở đó nhịp lũ kỳ diệu theo mùa rất quan trọng đối với chức năng của hệ sinh thái của dòng sông. Nhịp lũ giúp giảm lụt vào mùa mưa và bổ sung nguồn nước cho sông Mekong vào mùa khô. Vùng Châu thổ Tonle Sap của Cam Bốt và Đồng Bằng Sông Cửu Long của Việt Nam sẽ chết nếu không còn nhịp đập của lũ”.
Không chỉ có tôi, năm 2019 nhà báo người Anh Tom Fawthrop viết trên tạp chí Diplomat và TS Brian Eyler viết trên NPR, cũng đều gọi Biển Hồ là The beating heart of the Mekong[7][8], trái tim đập nhịp của sông Mekong. Nhà văn Ngô Thế Vinh đã gởi được linh hồn Biển Hồ và Mekong vào tư tưởng của độc giả, vào ngòi bút các nhà báo và biên khảo của các nhà khoa học quốc tế.
Bước vào chủ đề sông Mekong là một thách thức lớn cho trí tuệ, thật đúng như thế, vì không phải chỉ là dòng nước dài 4.800 km, lượng chảy 475 km3 hàng năm ra biển mà nhà văn Ngô Thế Vinh đã phải vất vả theo dõi, mổ xẻ và khảo cứu, kể cả lăn lội vào những phạm trù khoa học chuyên môn cao nhất và mới nhất suốt gần 30 năm qua. Anh đã đưa độc giả theo bước chân mình lên thượng nguồn và lần xuống tận cửa biển để nắm bắt bối cảnh địa lý, rồi đưa chúng ta trở về thời Trung cổ Chân Lạp từ hơn 1500 năm trước cho đến hiện đại, để chúng ta hiểu rõ bối cảnh lịch sử phần xác và nền văn minh phần hồn của các dân tộc lưu vực.
Anh nhận thức ra có một điều gì cao quý rất cần nhưng thiếu vắng là nguyên nhân sâu xa gây chia rẽ lưu vực, anh đã đi tìm thấy gọi được tên là “Tinh thần Sông Mekong[9]” như một mẫu số chung; thiếu tinh thần này, các dân tộc cùng lưu vực không thể xây dựng một nền Văn hoá Hoà bình (Culture of Peace) và hợp tác để cùng phát triển. Thiếu Tinh thần này tất cả các điều khoản cao đẹp trong Hiệp định Mekong 1995 như bảo vệ môi trường, sử dụng nguồn nước chừng mực hợp lý, bảo vệ lưu lượng dòng chính, không gây thiệt hại, thông báo và thỏa hiệp, dù đã long trọng ký kết và liên tục tuyên truyền như các tôn chỉ, vậy mà cho đến nay Lào đã xây xong đập Xayaburi và Don Sahong, chuẩn bị xây thêm Pak Lay, Pak Beng, Luang Prabang và Sanakham, tất cả tôn chỉ trên là những lời dối trá kịch tính với nhau, các phe cùng biết rõ như thế. Khả năng Tinh thần Sông Mekong này được sáu nước tôn trọng và tuân thủ thật xa vời. Nhưng Ngô Thế Vinh vẫn xác tín với niềm hy vọng, tinh thần này sẽ có ngày được cả lưu vực hưởng ứng và tôn trọng.
Ngô Thế Vinh là nhà văn bên ngoài không có tác phẩm nào xuất bản trong nước sau 1975. Mặc dù sách của anh đã được một số nhà xuất bản trong nước đề nghị hợp tác nhưng đều không thành vì anh không chấp nhận một điều kiện kiểm duyệt hay chỉnh sửa chính trị nào. Tuy vậy, cụm từ “Cửu Long cạn dòng Biển Đông dậy sóng” tựa đề tác phẩm đồ sộ hơn 600 trang và “Mekong Dòng sông nghẽn mạch” trên 300 trang của Ngô Thế Vinh lại không xa lạ với những người Việt trong nước tuy họ chưa có được sách của anh và không biết tác giả là ai.
Nhà văn Ngô Thế Vinh đã cống hiến cho chúng ta những tác phẩm văn học nổi tiếng bên cạnh những công trình khảo cứu văn hóa môi sinh lịch sử đồ sộ, và anh đã gieo hạt giống “Tinh thần Sông Mekong” như một lý tưởng cao đẹp cho 65 triệu người chung sống bên dòng sông hùng vĩ thứ 11 của thế giới.
Phạm Phan Long, P.E.
Mission Viejo, CA

DÂN TỰ GIẢI CỨU NHAU: HẾT GIẢI CỨU DƯA HẤU, THANH LONG, CAM SÀNH, GIỜ ĐẾN LƯỢT CỦ ĐẬU
Một tháng qua, cây sắn (củ đậu) tại vùng chuyên canh xã Dương Quang (huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi) cho thu hoạch. Sắn được mùa, dự kiến sản lượng khoảng 1.300 tấn. Thế nhưng 300 hộ nông dân không vui vì phải tốn công đổ bỏ.
Năm ngoái, sắn được thu mua với giá 6.000-7.000 đồng/kg. Năm nay, thương lái chỉ mua một số lượng rất ít với giá 1.500-1.800 đồng/kg. Mức giá này chưa đủ công thu hoạch. Nhiều người phải cho gia súc ăn, hoặc nhổ bỏ lấy đất canh tác.
Củ đậu là loại rau củ tưởng chừng như không bao giờ phải cầu viện “giải cứu”, thế mà rồi cũng rơi vào hoàn cảnh cùng chung số phận như nhiều loại cây trồng khác.
Lúc này chỉ thấy dân kêu gọi mua hàng để giải cứu nông dân, không thấy bóng dáng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn ở đâu.

TÌNH TRẠNG NỢ LƯƠNG GIẢNG VIÊN HOÀNH HÀNH TẠI NHIỀU TRƯỜNG CÔNG!
Bị nợ lương kéo dài suốt 6 tháng nhưng không được giải quyết khiến đời sống giảng viên lâm vào bế tắc, dẫn đến quyết định ngừng việc tập thể.
Ngày 14/12, 17 cán bộ, giảng viên Khoa Điều dưỡng và Khoa Y cơ sở của Trường Cao đẳng Y tế Quảng Nam đã gửi văn bản thông báo quyết định ngừng việc tập thể từ ngày 18.12.2023 đến lãnh đạo nhà trường. Trước đó ngày 06/12 báo chí đưa tin giảng viên phản ánh về tình trạng bị nợ lương nhiều tháng tại Trường ĐH Văn hóa TP.HCM.
6 tháng không lương vẫn dạy chứng tỏ thầy cô có tâm. Tuy nhiên họ không thể tiếp tục khi lương đã không đủ sống mà còn bị nợ lại. Sau khi công đoàn gửi cái công văn cho xong thì tình trạng nợ lương vẫn tiếp diễn. Đây được xem như "giọt nước tràn ly" dẫn đến quyết định ngừng việc tập thể.
Một vấn đề nhưng có tới 2 Bộ ngành quan trọng của đất nước, vừa có Y tế vừa có Giáo dục. Trường công mà cũng có tình trạng nợ lương. Đất nước ta có bao giờ được vị thế như thế này chưa là câu hỏi cần lãnh đạo phải trả lời trước toàn dân.
Hạnh Nhân

MUỐN GIỎI PHẢI HỌC, MUỐN GI.À.U PHẢI LÀM
1. Muốn mình có kinh nghiệm sống thì l.ă.n ra đời. Muốn mình xinh đẹp thì phải chăm chút. Muốn mình khỏe mạnh c.ân đối thì đừng bỏ tập thể dục.
2. Muốn mình thăng tiến trong công việc thì đừng chỉ làm chăm chỉ h.ù.ng h.ụ.c. Tìm cách tối ưu nhất, tiết kiệm thời gian lại hiệu quả nhất.
3. Muốn tiêu nhiều t.iền thì đừng ng.ửa t.a.y xin bố mẹ nữa. Đó là cách làm dễ khiến bạn l.ư.ời bi.ế.ng nhất, h..ư h.ỏ.ng nhất.
4. Mình có t.a.y có ch.â.n có trí n.ã.o, xin việc đi làm. Việc gì cũng được, trong sạch là được miễn không ph.ạ.m ph.áp là được.
5. Muốn mình được mọi người đối xử tốt thì trước hết bản thân phải cư xử ch.â.n thành. Xã hội người này người kia, sẽ có lúc mình bị thi.ệ.t, nhưng về lâu về dài đó mới là cách sống khôn ngoan.
6. Mong muốn điều gì thì bản thân phải tự nỗ lực cố gắng, điều gì từ trái t.im sẽ đến trái t.im.
7. Đừng khóc tiếc nuối cho những gì đã xảy ra trong quá khứ. Đừng c.ăng th.ẳng cho những việc chưa xảy ra trong tương lai. Hãy sống trọn vẹn ở thời điểm hiện tại và làm nó thật tươi đẹp.
8. Những điều tốt đẹp sẽ đến với người biết chờ đợi, những điều tốt hơn sẽ đến với những người ra ngoài kia và nỗ lực dành lấy chúng.

Lãnh đạo cũng phải có tướng có thần , phong thái phi phàm ngũ quan đoan chính. Anh Mì Chính mình thì có phong thái 1 tên lừa lọc cho vay nặng lãi hơn. Mặt tối thui thế thì vận nước sao sáng lên được. Bác Lú thì miễn bàn rồi. Nếu các bác mà không hỏi ý dân mà hỏi các đồng chí lú của các bác trong quốc hội còn chết lớn, vì các bậc hiền sĩ trí thức làm gì có trong quốc hội. Buồn thay vận nước suy đồi.

Từ thủa xa xưa trong thế giới tăm tối, hỗn mang, bế tắc các phù thủy xuất hiện. Họ chính là là các đạo sỹ, pháp sư, thầy bùa… những người có thể hoá giải các hiện tượng trong tự nhiên, trong xã hội bằng nhiều cách từ đó tạo cho mình những quyền lực siêu năng, áp đặt niềm tin mê muội, mù quáng lên mọi tầng lớp trong xã hội. Thậm chí một số phù thủy còn xây dựng được hệ thống thuyết giáo của riêng mình. Các chế độ cầm quyền, các giáo phái tôn giáo chính thống rất lo sợ các hoạt động của các phù thủy, những chiến dịch săn lùng phù thủy diễn ra theo nhiều cách rất tàn bạo.
Nghiên cứu lịch sử cho thấy, không phải những kẻ đi săn lùng phù thủy là đại diện cho khoa học, văn minh mà thực tế lại dùng các chiêu thức mê muội tinh vi hơn để diệt trừ lẫn nhau - Phù thủy này đi săn lùng phủ thủy kia.
Và theo ngôn ngữ hiện đại, săn phù thủy có nghĩa ẩn dụ là một cuộc thanh trừng thường được tiến hành công khai, được cho là để phát hiện ra hoạt động lật đổ, sự không trung thành, v.v., nhưng với mục đích nhắm vào các đối thủ chính trị, để thanh trừng lẫn nhau.
Dưới góc nhìn của lịch sử gắn với các sự kiện đã diễn ra, các nhà nghiên cứu cho rằng Karl Marx là một phù thủy chính hiệu với học thuyết của mình - Học thuyết của ông ta đã làm mê muội con người bằng niềm tin vào một xã hội viển vông, không có thật nhưng đã lôi cuốn hàng tỷ người. Kết quả là hàng trăm triệu người đã chết, vì chém giết lẫn nhau bằng các cuộc cách mạng vô sản điên rồ. Nhưng đau đớn hơn, không ít người trong số họ là nạn nhân của các cuộc thanh trừng nội bộ - Và chống tham nhũng là một trong những cuộc săn phù thủy trong nội bộ khủng khiếp nhất.
Chính vì vậy, Karl Marx bị xua đuổi săn lùng khắp nơi, các quốc gia châu Âu nguyền rủa ông ta như ma tà, ma xó.
Liệu có gì không đúng trong lý luận, khi cho rằng cuộc chiến chống tham nhũng là một cuộc săn phù thủy, các phù thủy săn lùng lẫn nhau?
Một tổ chức tham nhũng một cách công khai, nguyên nhân tham nhũng từ bản chất một chế độ xã hội dựa trên học thuyết của một “siêu phù thủy” như Karl Marx- Tổ chức đó chính là một ổ phù thủy.
Họ đã đầu độc dân chúng đi đến mê muội, tin rằng tham nhũng có thể triệt hạ được bởi một đảng độc quyền cầm quyền.
Và cuộc săn phù thủy trong đảng không phải từ các thế lực đối lập, từ ánh sáng của xã hội văn minh mà từ cuộc chiến thanh trừng giữa các đồng chí trong đảng với nhau, lấy bùa ngải từ học thuyết của ông tổ Karl Marx làm vũ khí - không phải phù thủy săn lùng phù thủy thì gọi là gì?
Các cuộc săn phù thủy sẽ không bao giờ chấm dứt, vì phù thuỷ luôn gắn với “phù phép”, đây là một phương pháp hành nghề của tất cả những chính trị gia trong mọi thời đại - Vấn đề là kiểm soát sự “phù phép” như thế nào? Cũng chính là câu hỏi làm sao kiểm soát được quyền lực?
Để cho sự “phù phép” vẫn diễn ra công khai dưới mọi hình thức thì kiểm soát quyền lực cũng chỉ là bùa mê, thuốc bả hãm hại lẫn nhau, chưa biết “mèo nào, cắn mỉu nào”.

Mỗi lần Đảng đề bạt nhân sự mới vào các vị trí chủ chốt, cao cấp trong bộ máy đảng, nhà nước, chính quyền các cụ lại soi. Đồng chí nào từ cán bộ phòng trào đi lên, các cụ lắc đầu “Lại thêm một thằng phá hoại”.
Các cụ như vậy là rất phản động. Theo Lê Nin, không có lý luận không có phong trào cách mạng. Và dĩ nhiên không có phong trào cách mạng làm sao đánh đổ được đế quốc, thực dân, phong kiến, xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Muốn có phong trào cách mạng phải có cán bộ phong trào, lãnh đạo trưởng thành từ phong trào là lẽ đương nhiên. Các cụ lại bảo họ là “bọn phá hoại” quả là các cụ rất phản động.
Các cụ gàn lắm, có cụ rất cùn còn thách thức “phản động đấy, bắt mẹ nó đi”
Nói thế thôi, các cụ cả đời là nạn nhân của phong trào, lạ gì tài cán, đạo đức của các lãnh đạo trưởng thành từ phong trào - các cụ tinh tường lắm, không thể là phản động được.
Cán bộ phong trào à?
Cái ngữ ấy, trước hết phải xuất thân từ thành phần “cốt cán” chân đất mắt toét, hay còn gọi là “bần cố” vô sản, vô học, vô hành, vô sư, vô sách - thành phần trí thức, địa chủ, tư sản còn lâu mới được đào tạo thành cán bộ phong trào.
Con đường lên làm lãnh đạo từ phong trào là nhanh nhất, không phải là thành phần cốt cán, con cháu các lãnh đạo thì đừng bén mảng.
Muốn trở thành cán bộ phong trào phải được đào tạo, phải có bằng đại học này, bằng tiến sỹ kia.
Nhưng phải là các trường của đảng dạy về lý luận, về phương pháp xây dựng phong trào, về đạo đức cách mạng… mà như các cụ bảo “chỉ cần xoá mù chữ vào học các trường ấy là tốt nghiệp loại giỏi hết”.
Trong đấu tranh cách mạng, chống đế quốc, thực dân, phong kiến cán bộ phong trào đi trước, chết chóc tù đầy gian khổ lắm. Nhưng dân chết oan vì họ cũng nhiều, họ cứ hò hét xông lên bằng các phong trào học tập Lê Văn Tám, Nguyễn Văn Trỗi, Võ Thị Sáu, Trần Văn Ơn…, lấy ý chí căm thù làm động lực để chống lại bom đạn nên máu chảy thành sông, thây chết thành núi, điển hình là trận chiến Điện Biên Phủ 1954, Tổng tiến công và nổi dậy Mậu thân năm 1968, chiến dịch Quảng trị 1972… Họ nướng không biết bao nhiêu người vì chiến thắng.
Dành được độc lập, thống nhất đất nước phải trải qua mấy chục năm chiến tranh, mấy triệu người chết, hàng triệu người thương tật - theo tổng kết của thế giới, chiến tranh Việt Nam là cuộc chiến kéo dài nhất trong lịch sử hiện đại của loài người, dưới sự lãnh đạo của giai cấp vô sản.
Sau này hoà bình, các phong trào được đẻ ra khắp mọi lĩnh vực, khắp mọi thành phần trong xã hội.
Phong trào làm kinh tế, phong trào này đè lên phong trào kia phá hoại lẫn nhau.
Phong trào trồng rừng, phong trào mía đường, phong trào thủy điện, phong trào nhà máy xi măng lò đứng, phong trào trồng cây mắc ca, phong trào nuôi ốc biêu vàng…. Nghĩ đến mà hãi, toàn phong trào của một lũ phá hoại, trộm cắp, tham ô, tham nhũng.
Kinh hoàng nhất là phong trào xây dựng sân Golf, nơi ăn chơi tụ tập của những cán bộ phong trào, bàn mưu tính kế xây dựng phong trào móc tiền dân, tiền ngân sách.
Phong trào xây dựng sân bay để các quan đi lại cho tiện, cho sướng, cho oai… chỉ khổ thằng dân è cổ đóng thuế.
Các phong trào được thống nhất cao từ chóp bu lãnh đạo đất nước, mà đa số trưởng thành từ cán bộ phong trào- những người từ Tuyên giáo, đảng, đoàn mà ra, không hề có kiến thức về chuyên môn khoa học kỹ thuật, quản lý, quản trị, chỉ ăn tục nói phét, giáo điều, lý luận suông…
Những kẻ như thế, cứ ngồi nghĩ ra phong trào để trở thành hạt nhân làm lãnh đạo đất nước, làm sao mà tệ nạn tham nhũng tiêu cực không tràn lan, vô phương cứu chữa, đất nước không bị hủy hoại hoang tàn.

Tại sao chống tham nhũng càng quyết liệt tham nhũng càng gia tăng, tính chất tham nhũng càng phức tạp, quy mô càng rộng, ở tất cả cấp từ địa phương đến thượng tầng Bộ chính trị?
Dù rằng, đảng đã bắt đúng bệnh : Không kiểm soát được quyền lực, chống tham nhũng chỉ là “bắt cóc bỏ đĩa”.
Vấn đề ở đây là kiểm soát quyền lực như thế nào? Chỉ thấy hô khẩu hiệu, mà không có giải pháp cụ thể.
Nào là cẩn phải thay đổi thể chế, cơ chế.
Bác Hồ dạy thế này thế kia.
Nào phải chọn được cán bộ tốt.
Trách nhiệm của người đứng đầu.
Phải chống chủ nghĩa cá nhân.
Phải có sự giám sát của nhân dân.
Phải công khai minh bạch trong việc kê khai tài sản…
Nhiều cái “phải”, nhiều cái “cần” được quán triệt trong hết nghị quyết này đến nghị quyết khác.
Thay đổi thể chế là thay đổi như thế nào, nếu cứ nhất quyết “đổi mới không đổi màu, hoà nhập mà không hoà tan” không được “tự diễn biến, tự chuyển hoá”…
Bác Hồ dạy, nhưng lời của bác dù có như lời của Phật, của thánh nhân … thì cũng như ”a mô di đà Phật” ra khỏi cổng chùa lại ăn thịt chó, lại đến quán Karaoke, mát xa, mát gần… ai cấm được cám dỗ. “Chó treo, mèo đậy”, chính sách đầy kẽ hở để tơ hơ thì đứa nào nó không lạm dụng, không tham nhũng, ăn cắp.
Trong tổ chức đảng các cấp, để tham nhũng tiêu cực diễn ra, trách nhiệm người đứng đầu có phải là rao giảng đạo đức, dùng quyền lực để kỷ luật xử lý cấp dưới, tự cho mình tài giỏi không ai hơn mình, không thể thay thế hay phải có liêm sỉ tự xin thôi, xin từ chức?
Cứ tấm gương này nọ, mà mình ngồi mọc cả rễ ra là thế nào?
Chọn cán bộ tốt, đảng chọn có phải dân chọn đâu. Chọn sai là do người đứng đầu trong tổ chức đảng thì sửa sai như thế nào?
Chủ nghĩa cá nhân có gì xấu mà chống? Cứ nói vu vơ, con người không biết thu vén, lo cho cuộc sống cá nhân, gia đình mình chẳng nhẽ đi lo cho hàng xóm? Nếu thế thằng nào có biệt phủ, nhà lầu xe hơi, con cái du học bên Tây, bên Mỹ bắt tất… cần gì phải điều tra, xét hỏi.
Dân có quyền lực gì mà kiểm soát đảng? Cả hệ thống toà án, viện kiểm sát, thanh tra, kiểm toán, công an, quân đội … không kiểm soát được quyền lực nói gì đến dân, khi cấm tự do báo chí, ngôn luận, cấm lập hội, biểu tình…
Bảo phải công khai minh bạch tài sản, thu nhập của cán bộ lãnh đạo, nhưng lại nói “kê khai tài sản cán bộ là vấn đề rất khó, nhạy cảm bởi nó liên quan đến quyền đời tư, quyền bí mật cá nhân” thế thì hết thuốc chữa, chống tham nhũng cái gì?
Thuế, phí xăng dầu tính với dân từng đồng, văn bản ra hôm trước hôm sau móc túi dân không xót một xu, nhưng đánh thuế với người có nhiều nhà đất hoãn hết năm này đến khác - Ai có nhiều nhà đất, các quan của đảng chứ còn ai nữa.
Nói là ”phải nhốt quyền lực trong cái lồng cơ chế” nhưng cái lồng nó bao trùm cả một quốc gia dưới một chế độ, tất cả đều sống trong cái lồng “cơ chế” ấy - nó là nhà tù, hay trại giam? Cái này trừu tượng rất nguy hiểm, chính là cái cớ để ngụy biện cho tham quyền cố vị, ham hố quyền lực, nghiện quyền lực, “ngồi xổm” lên Hiến pháp, Điều lệ đảng.
Cơ chế sai bét nhè thì cái lồng ấy cũng là cái lồng rách, lồng nát.
Và người nhốt quyền lực trong cái lồng ấy thì ai kiểm soát quyền lực của ông ấy? Ông ấy có phải là vua, là Phật, là Đức Chúa trời không?
Xem ra chống tham nhũng chỉ hô hào thế thôi, vì chống tham nhũng là “ta đánh ta”, “đánh chuột không vỡ bình quý” - liệu đó có phải là màn kịch, che đậy cuộc tranh giành quyền lực trong đảng?

Buổi sáng hôm nay trời lạnh thấu da thịt.
Bà Lan vẫn dậy sớm như mọi khi, dù cơ thể đau buốt. Đã hơn 80 tuổi, thân thể héo mòn nhưng bà còn minh mẫn.
Là nữ sinh hoa khôi của trường Trưng Vương-Hà nội, năm 1954 bà phải lòng yêu một sỹ quan Việt minh về giải phóng thủ đô, và người ấy trở thành chồng của bà.
Hai người đã đi hết cuộc đời với nhau trong loạn lạc của chiến tranh. Chồng bà mất được hơn 10 năm, trong thâm tâm bà chỉ mong sớm ra đi để được gặp ông, chăm sóc cho ông.
Căn nhà trở nên hoang vắng, càng gợi lại cho bà những kỷ niệm của quá khứ. Năm tháng qua đi, bà cảm nhận cuộc đời chỉ thấy đau khổ, nhiều hơn hạnh phúc.
Tiếng con Tô sủa ngoài cổng, làm bà giật mình. Nghe tiếng con Tô sủa bà biết loại khách nào đến.
Bà ra mở cửa, cậu công an khu vực, cùng vài người đi theo đang láo nháo bên ngoài. Không đợi bà mời, họ tự nhiên đi thẳng vào sân. Trong lòng bà không vui, những vẫn lịch sự mời họ vào uống nước.
Nước được cô con gái rót ra, họ chẳng thèm uống.
Một cậu to lớn, râu ria xồm xoàm nói:
- Thưa cụ, con xin gặp cụ để thưa, chẳng giấu gì cụ, con muốn mua khu đất nhà cụ. Theo con, cụ nên bán đi chia cho các con cháu. Cụ để cả một đống tài sản này khi mất đi phức tạp lắm. Bán không bán được, chia không chia được, con cháu ngồi trên đống tiền mà vẫn sống lay lắt khổ sở. Con ra giá luôn, mỗi M2 con trả 500 triệu, tổng cộng nhà cụ 400 m2 là 200 tỷ. Nếu cụ đồng ý con trả tiền một lần, mọi thủ tục do con thực hiện và chi trả.
Bà Lan ngồi đó không thay đổi nét mặt, nghe đến con số 200 tỷ bà cũng chẳng giật mình. Dù bà chẳng bao giờ có tiền tỷ, và ngôi nhà, miếng đất này cũng làm bà nhiều đêm thức trắng.
Bà trả lời: Các anh về đi, tôi chưa hề nghĩ bán nó.
Họ ra về, anh công an khu vực còn nhắc lại : Hai trăm tỷ đấy cụ ạ. Cụ không quyết sớm là mất cơ hội. Nhà nước mà thu lại có khi còn mất trắng.
Khi chồng bà về giải phóng thủ đô, căn nhà này được phân cho ông. Chủ cũ của ngôi nhà này là một công chức người Việt Nam, quốc tịch Pháp.
Pháp đi, người Mỹ đến. Người Việt Nam lại tiến hành một cuộc chiến tranh nữa. Chồng bà ra Bắc vào Nam, hai vợ chồng chẳng mấy chốc bên nhau. Ngôi nhà nhiều khi vắng chủ vì chiến tranh phá hoại, mọi người dân phải sơ tán về các vùng đồi, núi xa xôi. Chồng bà từ một sỹ quan cấp tá, nay đã thành một vị tướng trong quân đội.
Chiến tranh kết thúc, ông bà có ba người con. Hai cô con gái đã lập gia đình, cậu út vẫn đang học phổ thông. Tất cả vẫn sống chung với ông bà.
Sau chiến tranh, đất nước gặp nhiều khó khăn, chế độ tem phiếu vẫn tồn tại, những gì tối thiểu nhất trong chiến tranh lúc đó cũng khó có được. Vì ông là cấp tướng nên chế độ nhà nước cho, cũng đảm bảo cuộc sống gia đình còn hơn nhiều người dân khác.
Năm 1986, Ông Nguyễn Văn Linh lúc ấy là Tổng bí thư kêu gọi cải cách mở cửa, ông ấy nói "Hãy cứu lấy mình, trước khi trời cứu".
Công cuộc đổi mới diễn ra, không biết trời cứu ai, mà thấy đảng viên, cán bộ và một số người khác rất giàu, còn đại bộ phận người dân vẫn khổ, kèm theo bao vấn nạn xã hội mà họ phải chịu đựng- chính quyền giải thích "Đó là mặt trái của cơ chế thị trường".
Đất đai lên giá ầm ầm. Ngày trước nói mua một miếng đất, ngôi nhà mấy trăm triệu đã thấy nhiều tiền, bây giờ cũng ngôi nhà miếng đất đó lên đến hàng trăm tỷ mới khiếp. Không biết họ kiếm đâu ra nhiều tiền thế. Bà đã từng nghe cậu con rể nói rằng: Nhà mình mà bán đi cũng được một hai trăm tỷ. Bà chẳng tin, bây giờ đúng là sự thật.
Mấy lần bà ra chính quyền làm sổ đỏ, chính quyền nói rõ, nhà của bà chỉ được ở không được chuyển nhượng, vì đây là nhà của nhà nước phân cho cán bộ. Nếu nhà nước có nhu cầu sẽ thu lại, và cấp cho chỗ ở mới. Bà không thể bán được, vì như thế là phạm pháp.
Bà không thể hiểu, tại sao nhà của nhà nước quản lý mà lại có những kẻ dám đến mua.
Họ là ai? mà dám làm như vậy. Họ sẵn sàng biến đất của nhà nước về tay họ.
Thấy bà quyết tâm không bán, hai cô con gái nói thẳng với bà:
- Mẹ lo gì, chúng nó bỏ ra cả đống tiền không lo, sao mẹ lại lo. Bây giờ quyền lực trong tay họ, mọi thủ tục là do họ. Mẹ không bán, trước sau gì họ cũng lấy được. Mẹ có biết cái thằng đến mua đất hôm nọ không? Không phải tiền của nó đâu. Nó là mấy thằng xã hội đen đấy, tiền là của những thằng đại gia có chức có quyền, cậu công an khu vực đi theo là để bảo kê cho chúng nó. Mình không bán, thể nào cũng có chuyện.
Đúng như hai cô con gái nói. Hôm thì phường, hôm thì văn phòng địa chính... gọi bà lên. Người ta nói bóng gió: Ngôi nhà này phân cho chồng bà, bây giờ ông đã chết là hết tiêu chuẩn, kiểu gì nhà nước cũng thu hồi, chuyển bà lên chung cư. Tốt nhất là bà bán đi.
Bà chẳng thể hiểu, làm sổ đỏ nó không cấp, bảo bán là vi phạm pháp luật. Nay nó lại gọi mình lên xui bán đi. Chẳng hiểu pháp luật của chúng nó thế nào, mà nay nói thế này, mai nói thế khác.
Hai cô con gái của bà suốt ngày nhận điện thoại, nhắn tin của mấy tay mua đất, lúc thì ngon ngọt, lúc thì đe dọa, không bán sớm, thì sau này đố bán cho được ai.
Kêu ai bây giờ, công an khu vực suốt ngay đi ăn nhậu với họ, mình thân cô thế cô chống làm sao được.
Bà nghĩ, kể ra họ cũng có lý. Nếu họ thu hồi, tống bà ra chung cư, cho bà ít tiền thì cũng phải chịu. Bà chỉ băn khoăn, bà bán có vi phạm pháp luật không?
Biết bà đã ngả lòng, cậu con rể gặp bà phân tích:
- Ngày xưa chủ ngôi nhà này bị cướp họ kêu ai? Bây giờ thời thế cũng vậy, những kẻ có quyền lực họ cướp lại có sao đâu. Mẹ cứ bán đi, nhiều nhà đã bán rồi, ông bộ trưởng này, ông tướng lĩnh kia họ làm như thế cả. Làm gì có cách mạng, cái gì không phải của mình, mãi mãi không là của mình, mẹ ạ. Đây là giá hời của một cuộc cách mạng, mẹ ơi. Tranh tối tranh sáng bán đi là thượng sách.
Bà Lan đã dần dần hiểu ra, nhưng thâm tâm bà không thể thoát được sự cay đắng. Ngày trước ông ấy đi làm cách mạng, gọi là cướp chính quyền, ngôi nhà này của người khác, không phải của mình. Bây giờ những kẻ khác nó cướp lại, cũng là ân oán mà mình phải trả. Ôi cách mạng, hay là một cuộc cướp bóc. Tất cả chỉ là sự ngộ nhận, dối trá. Pháp luật là của họ, họ dám mua sao mình phải sợ.
Bà nghĩ mãi, rồi tự hỏi, đây có phải là giá hời của một cuộc cách mạng, khi hàng triệu người phải ngã xuống?

Ở xứ này, những trò giả dối, lừa mị đã thấm vào máu vào não đám cầm quyền, không chỉ bây giờ mà gần thế kỷ rồi. Tồn tại được chừng ấy thời gian, kể cũng ghê. Dân nước Nam ta, trước khi lề thói cộng sản xâm nhập vào, đâu đến nỗi vậy.
Ông bạn tôi bảo giả dối lừa mị xứ ta thời cộng sản đã ăn thua gì, so với Liên Xô, Tàu, Cuba, Triều Tiên vẫn xách dép cho chúng nó. Chỉ riêng cái chuyện sống ngập trong nghèo đói, thích đánh nhau nhưng vẫn nhét vào tai dân CNXH là thiên đường, tương lai nhân loại, là yêu hòa bình thì đủ biết bụng dạ nhau.
Tôi không hung hăng như họ nhưng rất ghét những trò giả dối, lừa đảo, hình thức. Khi đánh nhau mà gian dối đã đi một nhẽ, bởi phải chấp nhận “binh bất yếm trá” (việc binh cho phép lừa dối), chứ đã hòa bình, làm kinh tế mà cũng gian dối thì không thể chấp nhận. Tự lừa mình, cứ thoải mái. Dối ai, lại đi dối dân.
Đó là tôi muốn nói tới cụm từ, một dạng thuật ngữ, phổ biến trong các văn bản tổng kết, báo cáo kinh tế, báo chí, và mồm quan lớn ở xứ này: “Tăng trưởng âm”. Ai chưa tin, cứ mở báo mậu dịch quốc doanh ra đọc, hoặc tra Gu gồ, lại chả cho hàng vạn kết quả.
Họ dùng riết, bắt nghe riết đọc riết thành quen. Có khi nó lại thành ngôn ngữ thời thượng. Tôi nói thật, đám nhà báo không biết dùng tiếng Việt đã đành, chứ cả thủ tướng lẫn quan chức cấp cao, trong đó có các giáo sư tiến sĩ, các lãnh đạo tổng cục thống kê, bộ trưởng này nọ cũng gật gù “tăng trưởng âm” thì chối lắm.
Cắt nghĩa sơ về từ ngữ. Tăng nghĩa là thêm, thêm lên; trưởng là phát triển, lớn lên. Tăng trưởng là phát triển, lớn mạnh lên, ngày càng nhiều càng mạnh so với trước. Ngược với tăng trưởng là giảm, suy thoái. Đàn lợn tăng trưởng tức là đàn lợn ngày càng đông càng nhiều, mỗi ngày một nhiều. Kinh tế tăng trưởng tức là kinh tế ngày càng phát triển.
Nói ngắn gọn, đã tăng trưởng thì chỉ có đi lên, phát triển, cao hơn, nhiều hơn, thêm lên. Báo chí rất nhố nhăng khi còn chế ra cụm từ “tăng trưởng dương”. Đã tăng trưởng thì khỏi cần dương bởi bản thân nó đã là dương rồi. Nói/viết “tăng trưởng dương” là dốt, rỗi hơi, không biết dùng tiếng Việt.
Đã không cần dương thì lại càng không cần âm. Chế ra “tăng trưởng âm” là rất nhố nhăng, vớ vẩn.
Theo cách hiểu giản dị nhất, âm - dương là cặp phạm trù, âm đối lập với dương, sự đối lập cũng như các cặp tốt - xấu, trắng - đen, cao - thấp… vậy. Nếu dương chỉ sự đi lên, phát triển, thì âm nói về sự thụt lùi, suy thoái, đi xuống. Làm quái gì có thứ “tăng trưởng thụt lùi”. Chỉ những cái đầu ưa hình thức, quen giả dối, lừa mị, ngáo thành tích, tự lừa mình và lừa người thì mới sáng tạo ra “tăng trưởng âm”.
Cả một bộ máy lãnh đạo, cầm quyền, kể từ người cao nhất trở xuống, cứ nói mãi, nghe mãi “tăng trưởng âm” thấy quen tai, lại thỏa mãn được thói tự sướng nên không hề nhận ra sự vô lý, vớ vẩn.
Ông hàng xóm nhà tôi bảo kém cỏi, thụt lùi, đi xuống, suy thoái, xuống dốc… thì cứ nói ra là thụt lùi, suy thoái đi, lại còn vẽ vời, màu mỡ riêu cua dương mới chả âm.
Bệnh hình thức ở xứ này với bộ máy cai trị đương quyền đâu phải chỉ sự sính cờ đèn kèn trống, băng rôn khẩu hiệu, hoa hoét tre trúc lòe loẹt, mà còn rất rõ trong ngôn ngữ, từ ngữ mà họ sử dụng.
Đừng có ai gân cổ giải thích với tôi rằng khi nói “tăng trưởng âm” thì vẫn có nghĩa là tăng trưởng, nó chỉ kém, chỉ thụt lùi so với trước, một mốc thời gian nào đó thôi. Vớ vẩn, đã thụt lùi thì xuống dốc, là lùi, là suy thoái (suy yếu và lùi) thì tăng với trưởng nỗi gì.
Cũng đừng giải thích kiểu Tây học, bảo rằng trong tiếng Anh có thuật ngữ “Negative Growth”, nhưng xin nhớ negative nghĩa là tiêu cực, growth là sự phát triển. Thuật ngữ này chỉ sự phát triển bị chậm lại, có vấn đề xấu, suy thoái, chứ hoàn toàn không âm iếc chi cả. Nó rất hợp lý về từ ngữ chứ không chỏi nhau kiểu “tăng trưởng âm”.
Nhiều năm qua, tôi chờ đợi mãi sự lên tiếng của các nhà ngôn ngữ học khả kính, những giáo sư tiến sĩ, những đấng bậc về ngôn ngữ, nhưng hình như họ còn bận chuyện quốc gia đại sự, kiếm tiền, kiếm danh, hoặc họ sợ đụng chạm (nỗi sợ cố hữu của trí thức An Nam), chả thấy họ nói năng gì, nên đành phải biên mấy dòng này.

Thời bao cấp ăn ở đã khổ, đi vệ sinh còn khổ nữa.
Vì thế mới có câu “Nhịn ăn chịu được, nhịn ỉa chết luôn”.
Lo đầu vào không khổ bằng lo đầu ra. Khu vệ sinh là tiêu chuẩn đánh giá văn minh, mức sống của một quốc gia, kể lại đừng cho là chuyện “ba láp, vớ vẩn”.
Thời ấy, một khu tập thể mấy chục hộ, vài trăm dân mới có một khu vệ sinh, thường gọi là “Nhà Xí”
Nhà xí là hố xí hai ngăn, một hố ủ, một hố chứa phân.
Cứt đái lênh láng, giòi bọ nhung nhúc.
Mùa hè vào đó như cái hầm, đàn ông chỉ mặc cái quần cộc, cởi trần, để mùi hôi thối bốc lên không ám vào quần áo. Chị em phụ nữ không mặc thế được, nên vào đó là một cực hình.
Hố xí tập thể cái có cửa, cái không. Cửa bằng gỗ, hay phên mục nát, dùng đến khi hỏng, vứt đi, để toang hoác.
Mùa đông gió lùa, lạnh sởn da, mùi hôi thối bay khắp khu tập thể.
“Nhân dân làm chủ” chẳng ai thay, ai sửa, ngồi xổm tềnh hênh, thấy ai đến gần thì hắng giọng “e hèm” cánh báo có người đang sử dụng.
Cửa chẳng có, mỗi lần chị em vào “giải quyết” cứ nhấp nhổm, chỉ lo có ông nào giả vờ vô tình xông vào nhòm ngó cũng mệt.
Chuyện mấy tay “dê già” chuyên rủ nhau vào chuồng xí công cộng, tập thể để “tia” chị em xảy ra thường nhật, nó âm thầm không ầm ĩ , báo chí đăng loạn như bây giờ để câu like.
Vì là của tập thể nên không ai dọn vệ sinh cẩn thận, làm qua loa, chiếu lệ.
Cũng có lịch phân công cho từng hộ, hộ có ý thức làm tốt, hộ khác làm qua loa. Mọi người nhìn nhau bì tị, so sánh, họp dân phố đưa ra kiểm thảo bới móc nhau rất mất đoàn kết. Nhà xí trở nên “kinh tởm” rùng mình trong ký ức.
Cả khu tập thể mấy chục hộ, hàng trăm người chỉ có một nhà xí, với ba bốn ngăn. Sáng ra mọi người xếp hàng, để đi.
Ai đau bụng, đi ngoài thì khốn khổ, cái này không kể ra chắc ai cũng đã từng.
Tuy khốn khổ như thế, nhưng chuồng xí cũng là đề tài rất lãng mạn và hóm hỉnh.
Đang vội đi “giải quyết nỗi buồn”, gặp ai người ta chào, hỏi : Bác đi đâu đấy?
Chẳng nhẽ thô thiển “Tôi đi nhà xí”, “đi cầu”.
Lịch sự trả lời “Em đi bỏ phiếu bác ạ”.
Cũng vì xếp hàng “đi bỏ phiếu” tán tỉnh nhau, yêu nhau, thành vợ thành chồng mà có thơ:
“Đố ai định nghĩa được tình yêu
Có khó gì đâu, một buổi chiều
Gặp nhau “bỏ phiếu” ở chuồng tiêu.
Nhường nhau chỗ ỉa
Thế là yêu”
Văn học phải có chút lãng mạn. Nhưng văn học cũng phản ánh cuộc sống, bác nào sống vào thời kỳ đó bỏ qua, đừng nhớ đến mà lại phát “nôn, mửa”- ký ức hãi hùng không thể quên của nhiều thế hệ.

Bắt đầu từ năm 2005 chính phủ Việt Nam cho thí điểm mô hình Tập đoàn kinh tế nhà nước đi vào hoạt động.
Thật khó hiểu, chỉ làm thí điểm mà từ năm 2005 đến năm 2011 có 13 tập đoàn được thành lập, riêng năm 2005, 2006 có 10 tập đoàn.
Nhìn vào chức năng, hoạt động của các tập đoàn này, sẽ thấy những vấn đề vĩ mô đã đi lệch hướng ngay từ đầu, xen kẽ vào đó tư tưởng “gặt hái” làm tiền nhanh xuất hiện.
Một trong những nguyên tắc của các tập đoàn kinh tế là sản xuất hàng hoá, và công nghiệp hoá để tăng năng suất, chất lượng trên những ưu thế truyền thống của quốc gia.
Việt Nam là nước nông nghiệp, công nghiệp hoá trong nông nghiệp đã không được đặt ra, đây là sai lầm nghiêm trọng nhất.
Lấy ví dụ như ở Hà Lan, công nghiệp hoá không nhất thiết phải sản xuất ra ô tô, tàu thuỷ, điện thoại…
Sản phẩm nông nghiệp của Hà Lan chiếm 20% GDP, Hà Lan chỉ đứng sau Mỹ về xuất khẩu hàng hoá nông nghiệp.
Việc công nghiệp hoá trong nông nghiệp, nông thôn đang được các nước phát triển thay thế sự đầu tư vào các ngành sản xuất phi nông nghiệp, chế tạo.
Tập đoàn Dệt May Việt Nam (Vinatex), thành lập tháng 12/2005, để hướng tới may gia công là không đúng tầm với một tập đoàn kinh tế nhà nước, đó là thị trường để cho các doanh nghiệp tư nhân chiếm lĩnh.
Để cạnh tranh với các doanh nghiệp dệt may trên thế giới, cần có chủ động về vải vóc, nguyên phụ liệu, thiết bị, máy móc chủ động từ xơ, sợi…
Chỉ may gia công thành lập tập đoàn kinh tế nhà nước nghe cho oai thế thôi, thực chất nhà nước cũng chỉ là “Cai” đầu dài.
Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (VRG), thành lập tháng 01/2006 chỉ để xuất khẩu cao su nguyên liệu mà không hình thành công nghiệp chế biến các sản phẩm từ mủ cao su, ráo mồ hôi là hết tiền, giá trị gia tăng thấp sao có thể gọi là công nghiệp hoá.
Tập đoàn dầu khí (PVN), Tập đoàn công nghiệp than, khoáng sản Việt Nam (VINACOMIN) đầu tư để khai thác tài nguyên đem xuất khẩu giá rẻ, lại nhập khẩu nguyên liệu giá đắt cho nhà máy Lọc hoá dầu Dung Quất, và nhiệt điện.
Chẳng ở đâu trên thế giới công nghiệp hoá theo cái kiểu lòng vòng như thế.
Công nghiệp hoá phải tập trung nguồn lực cho phát triển nội lực, chỉ đạo tập trung đồng bộ hệ thống.
Lựa chọn công nghệ cho nhà máy Lọc hoá dầu, nhiệt điện phải phù hợp với nguyên liệu đầu vào sẵn có, nhưng họ không làm như vậy, lợi ích nhóm hình thành.
Dùng than trong nước, nhà máy nhiệt điện công nghệ Trung Quốc không phù hợp, nhưng không mua của Trung Quốc lấy đâu ra lót tay, lại quả…
Công nghiệp hoá ở Hàn Quốc cấm xuất khẩu nguyên liệu thô và tài nguyên đất nước, các tập đoàn kinh tế phải sản xuất ra hàng hoá từ các nguyên liệu trong nước mới được nhà nước hỗ trợ chính sách và cung cấp tài chính.
VinaShin là một điển hình cho sự ngu dốt, đầy ngạo mạn, học Hàn Quốc không đến nơi đến chốn.
Trước khi Hàn Quốc trở thành quốc gia đóng tàu hàng đầu thế giới, các tập đoàn kinh tế Hyundai,Samsung và Daewoo đã tự chủ sản xuất được động cơ, thép… cho ngành đóng tàu.
Vinashin mua hai cái ụ nổi về đóng tàu 100 nghìn tấn, báo đài đăng tin loạn.
Thép, máy, thiết bị, trang bị nội thất, kỹ sư, chuyên gia, tổng giám đốc điều hành tuốt tuồn tuột đều nhập khẩu.
Người Việt Nam chỉ hàn, cạo rỉ, sơn…
Công nghiệp hoá định hướng xã hội chủ nghĩa bằng lao động cơ bắp “hai bàn tay trắng làm nên nợ nần” trong những tập đoàn kinh tế nhà nước như thế chỉ có trong truyện “Những người thích đùa” của Azit Nexin.
Công nghiệp hoá trong đầu óc của những nhà lãnh đạo mặc quần cộc từ trong rừng chui ra, chính là làm sao có nhiều tiền vào túi nhất, công nghiệp hoá hay là gì đi nữa cuối cùng cũng là tiền.
Các khái niệm kinh tế “tiền- hàng” dài dòng và phức tạp vứt mẹ nó đi, học làm gì cho đau đầu, tiền sẽ mua được mọi hàng hoá, hàng hoá chắc gì đã sinh ra tiền.

Ý là nó muốn đi xin tiền của dân , nhủ là covid vúa qua no dả lấy đuọc hỏn 2000 tỷ của dân vn đó