Tuần trước, một vị giáo sư người Mỹ gốc Hoa đă bị Singapore công bố trục xuất với cáo buộc làm gián điệp. Cho đến nay Singapore vẫn chưa tiết lộ ông này cấu kết với quốc gia nào, nhưng mọi người đều nghi đó là cấu kết với Trung Quốc. Quốc đảo sư tử sẽ ra sao với tên gián điệp này?
Giáo sư Huang Jing (Ảnh: AFP)
Người Singapore đi ra ngoài châu Á thường gặp phải những câu hỏi cho thấy sự nhầm lẫn về địa lư của nước ḿnh. “Bạn tới từ Singapore à? Đó là một phần của Trung Quốc phải không?”.
Là quốc gia duy nhất ngoài Trung Quốc đại lục có phần lớn dân số là người gốc Hoa và có diện tích chỉ tương đương với một thành phố, một vài nhầm lẫn về vị thế của Singapore là điều có thể hiểu được.
Sau 52 năm kể từ ngày lập quốc, Singapore vẫn thấy cần phải cho thế giới biết rằng đây là một nước cộng ḥa có chủ quyền.
Vụ trục xuất giáo sư Mỹ gốc Trung Quốc
Vào ngày 4/8, Singapore đă tuyên bố trục xuất một giáo sư người Mỹ gốc Trung Quốc v́ t́m cách gây ảnh hưởng tới chính sách ngoại giao của đảo quốc sư tử. Giáo sư Huang Jing, một chuyên gia về quan hệ Mỹ-Trung tại Trường Chính sách Công Lư Quang Diệu, đă bị cáo cuộc chuyển “thông tin đặc quyền” cho các quan chức cấp cao Singapore với ư đồ gây ảnh hưởng tới các quyết định của họ.
“Ông ấy làm điều này khi phối hợp với các mật vụ t́nh báo nước ngoài”, tuyên bố của Bộ Nội vụ Singapore cho hay. “Điều này dẫn tới sự phá hoại và can thiệp của nước ngoài trong các vấn đề chính trị nội bộ của Singapore”.
Đây là lần đầu tiên trong hơn 2 thập niên qua Singapore công khai trục xuất một nhân vật bị cáo buộc hoạt động cho một thế lực nước ngoài v́ can thiệp vào các vấn đề nội bộ của Singapore.
Singapore không nêu tên quốc gia mà ông Huang Jing được cho là cấu kết, nhưng hầu hết mọi người đều cho đó là Trung Quốc, nơi ông này sinh ra. Vụ việc đă gây ra nhiều đồn đoán và những tranh luận căng thẳng. Do những vụ trục xuất như thế này mang tính biểu tượng, câu hỏi đặt ra là Singapore muốn truyền đi thông điệp ǵ từ vụ việc này?
Chính sách thân Mỹ
Động thái trên cần được xem xét trong bối cảnh một Trung Quốc đang ngày càng lớn mạnh.Giống hầu hết các quốc gia khác, Singapore phải thích ứng với điều này. Đáng nói là, Singapore từng đóng vai tṛ nổi bật trong việc giúp phương Tây "giải mă" Trung Quốc trong những năm đầu mở cửa. Singapore từng lo ngại, và tiếp tục lo ngại, rằng nếu mối quan hệ này bị xử lư không khéo, các láng giềng châu Á của Trung Quốc sẽ bị ảnh hưởng.
Cố Thủ tướng Lư Quang Diệu đă quyết tâm thuyết phục Mỹ không thân thiết với cường quốc châu Á đang nổi này nhưng khuyến khích nước này đóng vai tṛ có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế. Ông Lư là một người hay "bật mí" về Trung Quốc hiệu quả tới nỗi thỉnh thoảng ông bị hiểu nhầm tại phương Tây là “tay chân” của Bắc Kinh.
Gần đây, Singapore phải đối mặt với một vấn đề nhạy cảm. Trung Quốc, nay đă trở thành một cường quốc, đă bóng gió rằng Singapore quá thân Mỹ và không đủ thân thiện với người láng giềng châu Á.
Các nhà phân tích đă chỉ ra nhiều hành động của Singapore mà Bắc Kinh không hài ḷng. Bản thân ông Huang đă liệt kê những điều mà ông xem là sai lầm chiến lược của đảo quốc sư tử. Trong một chương tŕnh về các vấn đề hiện thời của Trung Quốc hồi tháng 4, ông Huang nói rằng Singapore đáng lẽ không nên lên tiếng về phán quyết của ṭa trọng tài quốc tế trong vụ Philippines kiện Trung Quốc ở Biển Đông.
Ông Huang cũng cho rằng Singapore đă quá nhiệt t́nh với Hiệp định đối tác xuyên Thái B́nh Dương (TPP) mà Trung Quốc không phải là thành viên. Cuối cùng, Singapore đă đặt quá nhiều niềm tin vào chiến lược tái cân bằng sang châu Á của cựu Tổng thống Barack Obama, cũng như dự đoán rằng bà Hillary Clinton có thể đắc cử và tiếp tục chiến lược này.
Hồi tháng 5, Thủ tướng Singapore, không giống hầu hết các nhà lănh đạo trong khu vực, đă không nhận được lời mời tham dự hội nghị Vành đai và Con đường tại Bắc Kinh do Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh chủ tŕ. Một sự việc khác là vụ 9 xe quân sự của Singapore bị giữ trong 2 tháng ở Hong Kong khi đang trên đường trở về nhà sau các cuộc tập trận quân sự tại Đài Loan. Bất kể là giải thích thế nào th́ vụ việc tại Hong Kong là lời nhắc nhở với Singapore về những phiền phức mà Bắc Kinh có thể gây ra với Singapore nếu muốn.
Cảnh báo cứng rắn
Có các dấu hiệu rơ ràng cho thấy chính phủ Singapore dường như rất nhạy cảm về các b́nh luận cho rằng nước này có thể đă sai lầm trong việc xử lư quan hệ ngoại giao với Trung Quốc.
Hồi tháng 12 năm ngoái, hai học giả từ Trường nghiên cứu quốc tế Rajaratnam, vốn có liên hệ với giới tinh hoa chính sách ngoại giao và an ninh của Singapore, đă viết một bài báo đích danh chỉ trích các nhà b́nh luận của Singapore khi nói rằng vụ việc tạm giữ xe quân sự tại Hong Kong là một dấu hiệu cho thấy sự tức giận của Trung Quốc. Các học giả khẳng định rằng đồn đoán như vậy là không có cơ sở và “những khẳng định sai lầm” có thể gây ra sự giận giữ ở trong nước cũng như làm leo thang căng thẳng.
Nhà ngoại giao kỳ cựu Kishore Mahbubani, Hiệu trường Trường Lư Quang Diệu, đă phản ứng mạnh mẽ trước bài báo trên, khi ông viết một bài báo kêu gọi Singapore “”hăy thận trọng” và “rất kiềm chế trong việc b́nh luận về các vấn đề liên quan tới các cường quốc”. Ông này đă nhắc cụ thể tới tranh chấp biển giữa Trung Quốc và Philippines, cho rằng tốt hơn là Singapore nên thận trọng.
Ông Mahbubani sau đó đă nhận hàng tấn “gạch đá”. Cựu đồng nghiệp của ông Mahbubani là Bilahari
Trong bối cảnh đó, vụ trục xuất Giáo sư Huang Jing có thể được hiểu là một cảnh báo rơ ràng của chính phủ Singapore rằng nước này sẽ không cho phép quá nhiều người can thiệp vào quan hệ Singapore - Trung Quốc. Cảnh báo này được cho là không chỉ gửi tới các chuyên gia chính sách ngoại giao của Singapore, mà c̣n nhiều các nhân vật khác có gốc gác Trung Quốc trong các cơ sở nghiên cứu của Singapore.
Kausikan, một người có nhiều ảnh hưởng, đă gọi b́nh luận trên là “sai trái và thực sự nguy hiểm”. Bộ trưởng Nội vụ Singapore K Shanmugam th́ cho rằng quan điểm đó là “đáng ngờ” và đi ngược với tư tưởng của Lư Quang Diệu.
Để hiểu vụ việc của ông Huang Jing, cũng có thể lật lại lịch sử.
Một vụ việc tương tự đă xảy ra vào năm 1988. Bí thư thứ nhất tại Đại sứ quán Mỹ tại Singapore khi đó là E. Mason Hendrickson đă bị trục xuất v́ cáo buộc hối thúc một nhóm luật sư tranh căi kết quả bầu cử. Mỹ đă phản ứng rằng ông ấy chỉ làm công việc giữ liên lạc với phe đối lập, và đáp trả bằng cách trục xuất một nhà ngoại giao Singapore.
Singapore từng và vẫn tin về sự hiện diện mạnh mẽ của Mỹ trong khu vực. Từ vụ việc đó, quan hệ đă nồng ấm trở lại với một thỏa thuận được kư vào năm 1990, vốn mở đường để Singapore hỗ trợ hậu cần cho quân đội Mỹ, trong đó có hạm đội Thái B́nh Dương. Nhưng vào năm 1988, Singapore cảm thấy nước này cần phải gửi một thông điệp tới Mỹ rằng, dù có bất kỳ mối quan hệ thân thiết nào th́ vẫn phải có các giới hạn rơ ràng.
Vụ trục xuất bất ngờ Giáo sư Huang Jing có thể được hiểu trong cùng bối cảnh như vậy.
Một tín hiệu đă được phát đi: Đảo quốc sư tử tuy nhỏ và phụ thuộc vào sự hợp tác thân thiện với Trung Quốc nhưng là một quốc gia độc lập.
Therealtz © VietBF