Bắt đầu từ năm sau, sẽ không có 'đêm 30' trong 5 năm liên tiếp. Ngàn năm hiếm gặp, chuyện gì đang xảy ra?

[vuitoichat]

Ngày 30 Tết (30 tháng Chạp âm lịch) đã đi vào tiềm thức của người dân Việt Nam. Vào ngày cuối cùng của năm cũ, các gia đình khắp mọi miền đất nước đều dọn dẹp nhà cửa, sửa soạn mâm cơm cúng tổ tiên, cùng nhau chờ đón thời khắc giao thừa để "tống cựu nghinh tân". Năm nay, người dân Việt Nam sẽ có một ngày 30 Tết đúng nghĩa. Tuy nhiên, phải tới năm 2033, lịch âm mới lại có ngày 30 tháng Chạp; liên tục trong 8 năm từ 2025 - 2032 chỉ có ngày 29 Tết.

Các pha Mặt trăng (Ảnh: VLTV)

Bắt đầu từ năm sau, sẽ không có “Đêm Ba mươi” trong 5 năm liên tiếp! Đây quả thực là chuyện ngàn năm hiếm gặp, chuyện gì đang xảy ra vậy?

Hôm nay khi trò chuyện với bạn bè, một người bạn nói rằng 2 năm trở lại đây đều tổ chức “Đêm Giao thừa", lý do là 5 năm liên tiếp kể từ năm 2025, Đêm Giao thừa sẽ rơi vào ngày 29 tháng Mười hai âm lịch, bởi vì trong 5 năm liên tiếp này sẽ không có ngày 30 tháng Mười hai âm lịch!

Như chúng ta đã biết, đêm giao thừa cuối năm nông lịch có khi rơi vào ngày 30 tháng Mười hai âm lịch, có khi rơi vào ngày 29 tháng Mười hai âm lịch. Tuy nhiên, có một trường hợp hiếm hoi ngàn năm mới gặp một lần đó là 5 năm liền không có “Đêm Ba mươi”. Rốt cuộc, 5 năm liên tiếp tháng 12 âm lịch chỉ có 29 ngày là rất hiếm gặp. Chuyện gì đang xảy ra vậy?

Trên thực tế, điều này có liên quan đến sự vận hành của nông lịch của chúng ta. Nông lịch là lịch truyền thống hiện hành ở Trung Quốc, thuộc loại lịch âm dương hợp lịch, tức là lịch kết hợp giữa âm lịch và dương lịch, dựa trên chu kỳ biến đổi các pha của tuần trăng. Mỗi một pha mặt trăng biến đổi thành một tháng. Coi độ dài mặt trời hồi quy là năm, đồng thời thêm 24 tiết khí và thiết lập các tháng nhuận để điều chỉnh năm dương lịch trung bình cho phù hợp với năm hồi quy, tránh cho năm hồi quy bị chia cắt giữa bốn mùa.

Nông lịch hợp nhất với âm lịch và dương lịch để tạo thành lịch âm dương, do sử dụng "Hạ Chính" nên thời cổ đại gọi là Hạ lịch. Nông lịch hiện nay kể từ sau năm 1970 được đổi từ "Hạ lịch" thành "Nông lịch". Năm 2017, Tiêu chuẩn quốc gia “Biên soạn và ban hành nông lịch” được ban hành. Theo lịch mới, năm được chia thành năm thường và năm nhuận, năm thường có mười hai tháng, năm nhuận có mười ba tháng, tháng được chia thành tháng đủ và tháng thiếu, tháng đủ có ba mươi ngày, tháng thiếu có hai mươi chín ngày, tháng dương lịch bình quân bằng một tháng tính theo trăng.

Ngày mà mọi người gọi là Ngày Ba mươi là ngày cuối cùng của tháng Mười hai nông lịch. Chỉ là sau Công nguyên nông lịch được tính dựa theo chu kỳ trăng khuyết, và trăng tròn, là một tháng tính theo trăng, có khoảng 29,53 ngày, cả năm thường có 354 hoặc 355 ngày, để tiện tính toán, số ngày trong tháng nông lịch được tính dựa trên việc “Biên soạn và ban hành nông lịch”, số ngày trong tháng âm lịch, làm tròn thành số nguyên là số tháng nông lịch. Vì vậy, theo nông lịch thì tháng thiếu có 29 ngày, tháng đủ có 30 ngày.

Như vậy, nếu tháng Mười hai âm lịch năm đó trùng vào tháng thiếu thì tháng Mười hai âm lịch chỉ có 29 ngày, không có Ngày Ba mươi. Tuy nhiên, đêm Giao thừa thường được gọi là Đêm Ba mươi, vậy 5 năm liên tiếp không có Đêm Ba mươi, điều này có vẻ hơi xa lạ với mọi người. Nhưng trên thực tế, do tính theo âm lịch nên ngày Ba mươi có thể là ngày 30, hoặc cũng có thể là ngày 29 trong năm.

Vì vậy, việc tháng Mười hai âm lịch chỉ có 29 ngày trong lịch âm là điều rất bình thường. Chỉ là tháng Mười hai âm lịch 5 năm liên tiếp là tháng thiếu, chỉ có ngày 29 tháng Mười hai âm lịch là ngày cuối năm, điều này ngàn năm hiếm gặp.

Nói trắng ra đây chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên trong hoạt động của âm dương lịch, dù ngày cuối năm là ngày 29 hay là ngày 30, dù thế nào đi nữa, Đêm Giao thừa cũng là ngày cuối cùng của năm âm lịch. “Trừ" trong từ “Trừ tịch” (đêm giao thừa) có nghĩa là “đi”, tức là “tháng cùng năm tận”. Nó kết nối với ngày đầu của năm mới (ngày mùng 1 tháng Giêng âm lịch), mọi người đều “tống cựu nghênh tân”, nghĩa là tiễn đi năm cũ và đón năm mới trong năm tới.

Tóm lại: bắt đầu từ năm sau, sẽ không có “Đêm Ba mươi” trong 5 năm liên tiếp! Do sự vận hành theo âm dương lịch vì vậy nên tháng Mười hai âm lịch trong 5 năm liên tục kể từ năm 2025 thì tháng thiếu chỉ có 29 ngày, và ngày 29 tháng Mười hai âm lịch là ngày cuối cùng của năm nông lịch, cũng tức là ngày ba mươi Tết, một sự kiện hiếm hoi nghìn năm khó gặp, cực kỳ hiếm thấy.

Tám năm nữa bài hát này mới đúng Bạn ơi "Em đến thăm Anh đêm 30 ..." Mãi đến năm Quý Sửu 2033 mới có lại đêm 30