Tập Cận Bình gặp Tillerson trước khi Mỹ và Trung đã đạt được "cái gì đó"?

[vuitoichat]

Vietbf.com - Chuyến công du châu Á đầu tiên của Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson, được báo chí đặt câu hỏi trong hàng tựa : "Lãnh đạo ngoại giao Mỹ đã vô tình tạo cho Trung Quốc một' mối quan hệ đại cường mới ' ?", vì trong chuyến đi đầu tiên của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson đã sử dụng các cụm từ và ngôn ngữ thường được Đảng Cộng sản Trung Quốc sử dụng, như"xây dựng trên nguyên tắc không đối đầu, không xung đột, tôn trọng lẫn nhau và luôn tìm kiếm các giải pháp có lợi cho cả hai bên".

Những lời "ấm áp"

Trong cuộc họp trước các phóng viên tại Đại lễ đường Nhân Dân, cả ông Tập Cận Bình lẫn ông Rex Tillerson đều không công khai nhắc đến những bất đồng trong quan hệ song phương, từ thương mại đến Triều Tiên, từ Biển Đông đến Đài Loan.

Ngược lại, trước ống kính truyền thông, ông Tập Cận Bình ca ngợi ông Rex Tillerson đã có rất nhiều nỗ lực để đạt được một "sự chuyển đổi trơn tru" trong kỷ nguyên mới của quan hệ Trung - Mỹ. Ông Bình nói:

"Ngài nói rằng quan hệ Trung - Mỹ chỉ có thể thân thiện. Tôi đánh giá cao điều này.

Cả tôi và Tổng thống Donald Trump đều tin rằng, hợp tác Trung - Mỹ từ nay về sau là hướng mà chúng ta đều phấn đấu.

Chúng ta đều mong chờ một kỷ nguyên mới cho sự phát triển mang tính xây dựng.

Các lợi ích chung của Trung Quốc với Hoa Kỳ vượt xa sự khác biệt. Hợp tác là sự lựa chọn đúng đắn với cả hai chúng ta".

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson tại Đại lễ đường Nhân Dân, ảnh: SCMP.

Ngoại trưởng Rex Tillerson đáp từ rằng, Tổng thống Donald Trump mong muốn tăng cường sự hiểu biết về Trung Quốc và các cơ hội cho một chuyến thăm trong tương lai.

Ông Trump đánh giá rất cao những hoạt động trao đổi, liên lạc với ông Tập Cận Bình.

Reuters bình luận: Trung Quốc và Hoa Kỳ dường như đã đạt được một số tiến bộ, hoặc đã đặt sang một bên những khác biệt về các vấn đề nhạy cảm, ít nhất là trước hội nghị thượng đỉnh Donald Trump - Tập Cận Bình đang được dự kiến diễn ra vào tháng Tư này.

Cả Ngoại trưởng nước chủ nhà Vương Nghị lẫn khách quý Rex Tillerson đều thể hiện một "giai điệu hòa giải" hơn trong cuộc họp giữa họ, ít nhất là trước ống kính truyền thông. [1]

South China Morning Post, Hồng Kông ngày 19/3 cho biết, chuyến công du đầu tiên của ông Rex Tillerson đến 3 nước Đông Á có 2 nhiệm vụ quan trọng.

Một là trấn an 2 nước đồng minh Nhật Bản, Hàn Quốc về các hoạt động thử tên lửa của CHDCND Triều Tiên. Hai là ở Bắc Kinh, ông tiếp tục công việc thiết lập một cách làm việc mới giữa Nhà Trắng với Trung Nam Hải.

Tờ báo Hồng Kông mô tả: Rex Tillerson đã "nhíu mày" từ chối một "tập đoàn báo chí" đi theo ông trong chuyến công du này. Thay vào đó chỉ có một phóng viên duy nhất từ một ấn phẩm thuận lợi cho việc quản lý thông tin được đi theo. [2]

Trung - Mỹ đều đã đạt được "cái gì đó"

Hiện tại, các nhà quan sát Hoa Kỳ, các chuyên gia Trung Quốc chưa có thêm thông tin nào khác ngoài một vài bình luận về màn trình diễn công khai giữa Ngoại trưởng Rex Tillerson với Chủ tịch Tập Cận Bình trước truyền thông mà Reuters đã phản ánh.

Người viết cho rằng, sự ấm áp này không phản ánh hết 30 phút trao đổi giữa ông Tillerson với ông Tập Cận Bình, cũng như trong các cuộc gặp của Ngoại trưởng Mỹ với Thủ tướng Lý Khắc Cường, Ủy viên Quốc vụ Dương Khiết Trì và Ngoại trưởng Vương Nghị.

Theo cách nói úp mở của Thư ký báo chí Nhà Trắng về chuyến công du Hoa Kỳ của ông Dương Khiết Trì trước đó thì, Donald Trump là người phải được "một cái gì đó" trong bất kỳ thương vụ / hoạt động nào.

Bởi vậy chuyến đi của ông Rex Tillerson cũng không ngoại lệ.

Xin được lưu ý rằng, Rex Tillerson đã có những phát ngôn mạnh miệng nhất về Biển Đông khi trả lời điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện để cơ quan này phê chuẩn chức danh Ngoại trưởng cho ông.

Cũng chính Ngoại trưởng Tillerson trước khi đến Trung Nam Hải, đã hai lần công khai tuyên bố tại Nhật Bản và Hàn Quốc, rằng chính sách kiên nhẫn chiến lược của Mỹ trong vấn đề bán đảo Triều Tiên đã kết thúc.

Mọi lựa chọn đã được đặt trên bàn, và ông không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực phủ đầu Bình Nhưỡng, nếu CHDCND Triều Tiên tiếp tục có hành động "khiêu khích vượt giới hạn".

Đúng ngày ông Tập Cận Bình tiếp Ngoại trưởng Mỹ, hãng thông tấn Triều Tiên KCNA tuyên bố, Bình Nhưỡng vừa thử nghiệm thành công động cơ tên lửa xuyên lục địa, có thể mang đầu đạn hạt nhân bắn tới lãnh thổ Hoa Kỳ. [3]

Kết quả chuyến công du Bắc Kinh của Ngoại trưởng Rex Tillerson không được công bố, nhưng từ các ngôn ngữ nồng ấm giữa Nhà Trắng với Trung Nam Hải, dù chỉ là trên bình diện ngoại giao cũng nói lên nhiều điều.

Thứ nhất, đó là minh chứng rõ ràng nhất về chiến lược đàm phán của chính quyền Donald Trump: làm giá trước, đàm phán sau.

Sự thay đổi trong những phát biểu của ông Rex Tillerson về Biển Đông và bán đảo Triều Tiên không khác gì sự thay đổi của ông Donald Trump trong vấn đề Đài Loan hay nguyên tắc "một nước Trung Quốc".

Thứ hai, để chính quyền Trump hạ giọng, vui vẻ, hay nói cách khác là thay đổi 180 độ trong những phát biểu và thông điệp công khai liên quan đến những vấn đề nhạy cảm, Bắc Kinh phải có "một cái gì đó" làm quà, và "cái gì đó" ấy phải đủ sức nặng.

Điều này cho thấy cả Tòa Bạch Ốc lẫn Trung Nam Hải đều có những "lái buôn" rất cao tay, họ biết cách mặc cả và thỏa thuận các lợi ích chiến lược.

Thứ ba, người viết cho rằng Hàn Quốc, Nhật Bản và các đồng minh, đối tác của Hoa Kỳ tại châu Á - Thái Bình Dương có lẽ cũng sẽ được Washington thông báo lại ít nhiều nội dung chuyến thăm Trung Quốc của ông Rex Tillerson.

Tuy nhiên nếu có, thì những nội dung ấy cũng chỉ nhằm mục đích trấn an.

Thực chất những thỏa thuận giữa Tòa Bạch Ốc với Trung Nam Hải, có lẽ phải cần thêm thời gian và quan sát hành động, ứng xử của cả Trung Quốc lẫn Hoa Kỳ, mới có thể nhận định cụ thể.

Thứ tư, cuộc khủng hoảng trên bán đảo Triều Tiên hay những căng thẳng leo thang trên Biển Đông đích thị đều nằm trên bàn cờ chiến lược Trung - Mỹ.

Đây là cuộc chơi của hai siêu cường, và không thể loại trừ khả năng lợi ích của các nước nhỏ có liên quan sẽ trở thành những món hàng trao đổi của các nước lớn.

Xu hướng diễn biến Biển Đông thời gian tới

Biển Đông có thể tiếp tục diễn biến phức tạp sau hội nghị thượng đỉnh Donald Trump - Tập Cận Bình dự kiến vào tháng Tư này.

Không phải ngẫu nhiên thời điểm ông Tillerson công du Đông Á, Trung Quốc công khai loan báo sẽ xây dựng trạm quan trắc tại Scarborough và tiếp tục xây dựng cơ sở hạ tầng bất hợp pháp trên 5 cấu trúc ở Hoàng Sa (Đà Nẵng, Việt Nam).

Và để "chống sốc" cho Manila, Bắc Kinh đã phái tân Bộ trưởng Thương mại Chung Sơn đi Philippines hứa hẹn, ký kết một số giao dịch.

Một tuần sau Phó Thủ tướng Uông Dương đi Manila, mang theo các cam kết hợp tác, đầu tư tổng trị giá 6 tỉ USD cho các dự án cơ sở hạ tầng, đường sắt và thủy điện.

Ông cũng cam kết Trung Quốc sẽ mở cửa thị trường cho nông sản Philippines. [4]

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, ảnh: AP.

Sau tất cả những động thái này, ngày 19/3 AP dẫn lời ông chủ Điện Manacanang tuyên bố hôm Chủ nhật:

"Chúng ta (Philippines) không thể ngăn chặn Trung Quốc làm những gì họ muốn. Người Mỹ còn chẳng ngăn được họ.

Thưa các ngài, tôi có thể làm được những gì?

Tiến hành một cuộc chiến tranh chống Trung Quốc? Tôi có thể, nhưng toàn bộ quân đội và cảnh sát của chúng ta sẽ biến mất trong ngày mai, và đất nước chúng ta sẽ bị phá hủy". [5]

Như vậy có thể thấy rằng, ít nhất có 2 khả năng có thể xảy ra trên Biển Đông thời gian tới.

Một là, "giới hạn đỏ" mà chính quyền Barack Obama vạch ra cho Trung Nam Hải sau khi có Phán quyết Trọng tài ngày 12/7 là không được quân sự hóa Scarborough có thể đã bị Bắc Kinh dẫm lên.

Hai là, rất có thể Trung Quốc, Hoa Kỳ và Philippines đã ngầm trao đổi (tay đôi hoặc tay ba) về một khả năng hợp tác nào đó ở bãi cạn Scarborough mà không ảnh hưởng đến yêu sách chủ quyền của mỗi bên, trong lúc chờ giải pháp cuối cùng.

Nhưng cho dù là khả năng nào đi chăng nữa, thì rõ ràng đó là một bước tiến mới của Trung Quốc trong chiến lược độc chiếm Biển Đông thành ao nhà.

Nó diễn ra khi công khai, lúc âm thầm, khi leo thang trắng trợn, lúc "uyển chuyển" núp bóng các hoạt động ngụy trang và rất khó đối phó, bởi vì Trung Nam Hải thường kết hợp với các thủ đoạn hợp tác kinh tế, đàm phán chiến lược với Nhà Trắng...

Bởi vậy, các bên liên quan ở Biển Đông cần tiếp tục quan sát chặt chẽ mọi diễn biến, đặc biệt là các tương tác giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ để có thể đưa ra đối sách phù hợp, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trên cơ sở luật pháp quốc tế, hòa bình và ổn định ở Biển Đông.