Hàn Quốc cắt giảm số giờ làm việc, kẻ mừng người lo

[pizza]

Hàn Quốc cắt giảm số giờ làm việc tuần từ 68 xuống 52. Luật mới hạn chế tình trạng làm thêm quá giờ tồn tại nhiều năm ở Hàn Quốc, nhưng lại ảnh hưởng tiêu cực tới người có thu nhập thấp.



Nguy cơ “làm việc đến chết”

Cuối tháng 12/2016, một công chức ở Văn phòng huyện Seongju tại tỉnh Gyeongsang đã chết vì trụy tim sau khi cố gắng làm sạch một khu vực để ngăn ngừa lây lan cúm gia cầm, sau khi làm việc liên tục hơn 14 giờ mỗi ngày kể từ tháng 11.
Hồi giữa tháng 1, một phụ nữ 35 tuổi, mẹ của ba con và là công chức Bộ Y tế và Phúc lợi Hàn Quốc, chết vì trụy tim tại cầu thang cơ quan ở Khu liên hợp chính phủ Sejong sau một tuần làm việc liên tục 12 tiếng mỗi ngày, khi vừa quay lại công sở sau kỳ nghỉ thai sản.
Vụ việc gây chấn động Hàn Quốc, khi phụ nữ được khuyến khích sinh nở nhiều hơn nhưng không dám vì phải đối mặt với một xã hội vắt kiệt sức người lao động và thói gia trưởng thâm căn cố đế trong gia đình.
Ở các gia đình có hai vợ chồng cùng đi làm, đàn ông chỉ dành 40 phút làm việc nhà hoặc trông con, ít hơn nhiều so với phụ nữ, với trung bình 3 giờ một ngày.
Giáo sư xã hội học Lee Na Young tại đại học Chung-Ange, Seoul, nhận xét "văn hóa lao động triền miên ở công ty và thói gia trưởng coi phụ nữ là người chịu trách nhiệm chăm sóc gia đình đang khiến nhiều phụ nữ sợ kết hôn".
Trong những năm 1960, kinh tế Hàn Quốc phát triển nhanh, biến một quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề từ Chiến tranh Triều Tiên 1950-1953 thành nền kinh tế lớn thứ 12 thế giới chỉ trong một thế hệ. Thế hệ này cũng sản sinh ra những nhà vô địch quốc gia như Samsung, Huyndai, hay LG - những tập đoàn lớn có ảnh hưởng tới chính trị, nhưng thành tích này phải đánh đổi bằng thời gian dành cho giải trí.
Người lao động Hàn Quốc có số giờ làm việc dài nhất trong số các thành viên của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), chỉ sau Mexico. Năm ngoái, số thời gian làm việc trung bình của người lao động Hàn Quốc là 2.024 giờ, hoặc 38,9 giờ/tuần. Nhóm các nền kinh tế phát triển không bao gồm những quốc gia như Trung Quốc hay Ấn Độ, còn các nước đang phát triển có xu hướng làm việc nhiều hơn.
Môi trường làm việc mệt mỏi bị đổ lỗi đã gây ra hàng loạt vấn đề xã hội, từ giảm tỉ lệ sinh đến giảm năng suất. Chung Hyun-back, Bộ trưởng Gia đình và Bình đẳng giới, đã gọi làm việc nhiều giờ là "vô nhân đạo" và tuyên bố nó góp phần khiến xã hội Hàn Quốc già hóa nhanh chóng.
Nhưng so với người lao động Anh và Australia, người lao động Hàn Quốc vẫn làm việc nhiều hơn 340 giờ mỗi năm, tương đương 9 tuần, dù thu nhập bình quân giống nhau. Họ cũng làm việc nhiều hơn 6 tuần so với lao động Mỹ.
Đã có nhiều nghiên cứu chứng minh tác hại của văn hóa làm nhiều giờ. Làm việc hơn 50 giờ một tuần khiến năng suất giảm, theo một nghiên cứu của đại học Standford. Và năng suất giữa làm 56 tiếng với 70 tiếng không có nhiều khác biệt.
Tuy nhiên, nhiều cuộc khảo sát cho thấy thực tế tệ hơn và có xu hướng giống Nhật Bản, nơi thường xuyên có người lao động chết do lao lực. Hiện tượng này lần đầu ghi nhận ở Nhật năm 1960, khi một nhân viên vận chuyển của công ty báo chí lớn nhất Nhật Bản chết vì đột quỵ.
Trong khi Nhật Bản đã đưa ra một số quy định mới nhằm ngăn ngừa hiện tượng chết vì lao lực (karoshi), thì các công ty Hàn Quốc vẫn chưa chú trọng đến vấn đề này và thường có xu hướng gạt bỏ trách nhiệm với người lao động, hay ngầm cho phép họ đi làm muộn hơn nếu quá mệt, thay vì đưa ra các quy định chính thức để ngăn ngừa.
"Cụm từ mới lưu hành ở Hàn Quốc có thể sẽ là kawarosa (chết vì làm việc quá sức trong tiếng Hàn), ngoài những cụm từ thông dụng như kimchi, bibimpap và bulgogi", theo một giáo sư đại học Ajou.

Vui buồn trái ngược

Hôm 1/7, Hàn Quốc cắt giảm số giờ làm việc tuần từ 68 xuống 52. Quy định này vấp phải sự phản đối của người lao động có thu nhập thấp hoặc không có công việc ổn định.
Trước đây ông Kim chỉ làm thêm lái xe vào buổi tối. Nhưng luật mới có hiệu lực khiến người làm văn phòng tan sở sớm hơn, dẫn tới số người cần thuê lái xe ban đêm giảm và lượng công việc của ông cũng giảm theo. Vì vậy, ông buộc phải nhận thêm việc giao hàng vào sáng sớm để kiếm tiền nuôi ba con gái cho tới lúc chúng tốt nghiệp đại học. Bây giờ ông làm 19 tiếng mỗi ngày.
"Gia đình tôi từng rất hạnh phúc. Tôi dành nhiều thời gian cho các con và khi rảnh, tôi hay đọc Kinh thánh", người đàn ông 59 tuổi nói. "Các nhà lập pháp thông qua luật mới chỉ có lợi cho người giàu và người có quyền".
Thu nhập của ông giảm 40% sau khi luật mới có hiệu lực. Không chỉ mình ông mà nhiều người cũng thế. Bà Park buộc phải làm thêm ở một cửa hàng tiện lợi sau khi thu nhập giảm khoảng 500.000 won (445 USD) một tháng vì luật mới. Còn Seo, một công nhân xây dựng, phải làm thêm việc thứ hai là nhân viên xe buýt.
Quốc hội Hàn Quốc ước tính khoảng 150.000 lao động đối mặt với mức lương trung bình giảm 410.000 won (363 USD) một tháng khi luật mới thông qua. Khoảng một phần ba lực lượng lao động Hàn Quốc làm công việc có giờ giấc không cố định như nghề xây dựng, lái xe, dọn dẹp, nhân viên cửa hàng tiện lợi, theo thống kê của chính phủ.

Bất chấp những khó khăn mà người làm việc ăn lương theo giờ phải đối mặt, các nhân viên văn phòng rất vui mừng trước luật mới. Từ lâu, họ đã than phiền về thứ văn hóa mà chủ lao động kỳ vọng nhân viên ở lại văn phòng lâu hơn dù chẳng có việc để làm. Một số người cho hay ông chủ thường xuyên giao việc làm thêm giờ, khiến nhiều nhân viên phải trì hoãn tiến độ công việc vì biết rằng thể nào cũng phải ở lại muộn, bất kể khối lượng công việc nhiều hay ít.
Từ khi có luật mới, tòa thị chính thành phố Seoul cắt điện lúc 19h tối thứ sáu, còn một số công ty tư nhân phát loa thông báo nhắc nhở nhân viên về nhà sớm hơn. Các nhà bán lẻ và tiệm bánh giảm thời gian mở cửa, thậm chí đề ra chiến lược tích cực hơn, bao gồm lắp camera giám sát văn phòng để hạn chế nhân viên làm thêm. Người sử dụng lao động vi phạm luật sẽ bị phạt nặng, thậm chí phạt tù hai năm.
"Rất khó để nói với sếp hay những người khác rằng tôi muốn về nhà sớm hơn họ, trong lúc họ vẫn ở văn phòng. Tôi thậm chí còn phải nói dối là xin về sớm có việc", Jay Jung, 27 tuổi, làm quản lý trong một bệnh viện nói.
Trước đây, anh làm quá giờ ít nhất hai hoặc ba tiếng mỗi ngày. "Cái gọi là 'cuộc sống về tối' giờ đây đã có thể thực hiện vì chúng tôi được về nhà đúng giờ", Jung bày tỏ.
Đối với những người bị bỏ rơi trong cuộc chiến chống làm việc quá giờ ở Hàn Quốc như ông Kim, luật mới khiến họ thay vì được ăn tối cùng gia đình, lại phải bỏ luôn cả bữa tối khi nhận thêm việc.
Khoảng 20.000 người đã nhận làm thêm việc lái xe thuê từ khi luật mới thông qua, theo Kim Jong-yong, giám đốc Hiệp hội Lái xe thuê Hàn Quốc. Trước làn sóng nhân công mới đổ bộ, các công ty đã hạ thấp giá thuê và Kim cho hay bị công ty ứng dụng taxi lớn nhất chặn quyền sử dụng vì vận động tăng lương cho người lao động.
"Luật giới hạn giờ lao động 52 tiếng nhằm mang lại lợi ích cho mọi người lao động, nhưng hóa ra nó chỉ ảnh hưởng tích cực đến những người có công việc ổn định, lương cao như công chức hoặc nhân viên công ty lớn", Kim nói. "Cuộc đấu tranh của những người phải làm thêm việc đã phản ánh cách xã hội Hàn Quốc đối xử và định giá tầng lớp lao động".