Dự án thủy điện Pak Lay trên ḍng chính sông Mê Kông, chủ đầu tư là Trung Quốc. Các chuyên gia Việt Nam cho rằng dự án thủy điện Pak Lay là "yếu kém", chưa thuyết phục về mặt khoa học. Theo các tài liệu về dự án mà phía Lào cung cấp.
Ngày 18.9, tại TP.HCM, Ủy ban sông Mê Kông Việt Nam tổ chức hội thảo tham vấn quốc gia về dự án thủy điện Pak Lay trên ḍng chính sông Mê Kông. Đây là dự án thủy điện thứ 4 sau Xayaburi, Don Sahong và Pak Beng trên ḍng chính sông Mê Kông.
Chủ đầu tư Trung Quốc
Ngày 12.6.2018, Ủy ban sông Mê Kông Lào gởi thông báo đến Ủy hội sông Mê Kông Quốc tế về kế hoạch triển khai dự án thủy điện Pak Lay.
Dự án Pak Lay ở khu vực miền trung của Lào, nằm ngay dưới chân dự án Xayaburi (sắp hoàn thành). Công suất lắp máy 770 MW, lưu lượng xả nước thiết kế 6.101 m3/giây, vận hành với độ cao cột nước 14,5 m. Công tŕnh được thiết kế 14 tổ máy phát điện dạng bóng đèn được đặt trong nhà máy với tổng chiều dài 400 m. Đập tràn bao gồm 14 cống xả với kích thước mỗi cửa cộng rộng 20 m, cao 20 m và cao tŕnh đáy cống là 205 m. Âu thuyền loại 1 có thể cho tàu 500 tấn qua. Đường đi cá được thiết kế như ḷng dẫn tự nhiên với độ sâu 3 m, rộng 6 m.
Lào dự kiến sẽ khởi công dự án này vào năm 2022, hoàn thành và đi vào hoạt động năm 2029. Dự án do doanh nghiệp Trung Quốc thiết kế và làm chủ đầu tư.
Tiêu chuẩn Trung Quốc
Dựa trên các tài liệu phía Lào cung cấp, nhóm chuyên gia của Ủy ban sông Mê Kông Việt Nam đă phân tích và thấy rằng hồ sơ c̣n rất hạn chế về mặt khoa học. Ông Trần Minh Khôi, thành viên nhóm nghiên cứu, nhận xét: Hồ sơ dự án rất dày nhưng về tổng thể được cắt ghép từ các dự án trước (3 dự án Xayaburi, Don Sahong và Pak Beng). Các số liệu thu thập không đầy đủ, không sử dụng số liệu chính thức của Ủy hội sông Mê Kông Quốc tế. Công cụ, phương pháp nghiên cứu, lấy mẫu chưa rơ ràng… Các kết quả nghiên cứu chưa áp dụng mô h́nh để có kết quả định lượng mà chỉ mới định tính theo ư kiến chủ quan của người thực hiện.
Ông Lê Đức Trung, Chánh văn pḥng thường trực Ủy ban sông Mê Kông Việt Nam, nói thẳng : Cũng giống như đập Pak Beng, số liệu thật sự rất ít. Ngay cả số liệu mực nước tại thủ đô Viêng Chăn họ cũng không thu thập. Hồi dự án Pak Beng, khi tham vấn chúng tôi đă đóng góp ư kiến rất nhiều và lần này cũng sẽ như vậy. Nhưng phía Lào họ vẫn tiến hành. “Điều đáng lo ngại hiện nay chính là tiêu chuẩn an toàn hồ đập cũng theo chuẩn Trung Quốc, không theo chuẩn quốc tế. Điều này cũng dễ hiểu v́ đơn vị tư vấn thiết kết, chủ đầu tư Trung Quốc. Cũng giống như dự án Pak Beng, đây là dự án do Trung Quốc thiết kế, đầu tư”, ông Trung nói.
Lănh đạo các tỉnh ĐBSCL cho biết, việc xây dựng các dự án thủy điện trên ḍng chính sẽ ảnh hưởng rất lớn đến ĐBSCL, vựa lúa, cá, tôm, trái cây của cả nước. Về nguyên tắc không có người dân và chính quyền địa phương nào đồng ư. Chúng ta cũng đă góp ư rất nhiều từ các dự án trước nhưng đáng tiếc là không thành công. Vấn đề là cần phải nghiên cứu, t́m luận chứng khoa học để tiếp tục góp ư, thuyết phục phía Lào, giải pháp thích ứng cho ĐBSCL từ bây giờ. “Ở góc độ cá nhân, nếu bây giờ chúng ta không bảo vệ được vùng ĐBSCL sau này sẽ có lỗi với các thế hệ con cháu”, lănh đạo tỉnh Vĩnh Long lo lắng.