VBF-Cuộc đời éo le của Phạm Đ́nh Chương thật tốn bao nhiêu giấy mực cũng không nói hết lên được. Nhạc sĩ cuối cùng cũng sống cô độc nuôi con. Nhạc sĩ đă có những tác phẩm để đời.
Cuộc đời nghệ sĩ Phạm Đ́nh Chương mang nặng nỗi niềm v́ một người phụ nữ. Người phụ nữ ấy mang đến cho ông hân hoan hạnh phúc nhưng cũng chính là người gieo vào trái tim đa sầu, đa cảm của Phạm Đ́nh Chương nỗi đau không bao giờ nguôi ngoai. Bao nhiêu cay đắng, bao nhiêu ê chề v́ chữ t́nh, ông gửi hết vào giai điệu và hiến dâng cho đời những tuyệt phẩm.
Gia đ́nh tài tử và cuộc t́nh lớn trong đời
Phạm Đ́nh Chương sinh ra trong một gia đ́nh có truyền thống âm nhạc. Đây là gia đ́nh có nhiều tên tuổi ảnh hưởng lớn đến nền âm nhạc nước nhà. Cha của Phạm Đ́nh Chương là ông Phạm Đ́nh Phụng, một người chơi đàn tranh nổi tiếng và có 2 đời vợ. Người vợ đầu của ông Phụng có 2 người con là: Phạm Đ́nh Sỹ (chồng của nữ kịch sĩ Kiều Hạnh, cha ruột của ca sĩ Mai Hương) và Phạm Đ́nh Viêm (tức ca sĩ Hoài Trung). Người vợ hai, một nghệ sĩ đàn bầu nổi tiếng của xứ Bắc, là mẹ ruột của những tên tuổi lớn một thời như: Phạm Thị Quang Thái (ca sĩ Thái Hằng – vợ của nhạc sĩ Phạm Duy), Phạm Đ́nh Chương và Phạm Thị Băng Thanh (ca sĩ Thái Thanh).
Lớn lên trong một gia đ́nh có truyền thống nghệ thuật nên ông được đắm ḿnh trong âm nhạc từ khi c̣n nhỏ. Ông được cha và bạn bè của cha dạy nhạc lư từ sớm. Tuy nhiên, phải nói một cách trung thực, tài hoa của người nhạc sĩ này được biết đến đều nhờ vào khả năng tự học, tự rèn luyện của chính ông.
Giai đoạn sau năm 1945, khi kháng chiến chống Pháp đang sục sôi, các anh em của Phạm Đ́nh Chương cũng lên đường nhập ngũ theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc. Họ hoạt động trong ban Văn nghệ Quân đội của quân khu IV và quân khu III. Trong giai đoạn ấy, anh em nhà họ Phạm đă thành lập ban hợp ca Thăng Long, mang lời ca tiếng hát để phục vụ cho cuộc trường kỳ kháng chiến của dân tộc.
Ở thời điểm đó, Phạm Đ́nh Chương cũng bắt đầu sáng tác. Tác phẩm đầu tay của ông là các nhạc phẩm tiền chiến mang không khí hào hùng, mạnh mẽ như: Ra đi khi trời vừa sáng, Ḥ leo núi, Được mùa.
Nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương.
Năm 1954, có tài liệu ghi là năm 1951, cả gia đ́nh của Phạm Đ́nh Chương chuyển vào Sài G̣n sinh sống. Tại Sài G̣n, ban hợp ca Thăng Long được tái hợp với sự hiện diện của các tên tuổi đă thành danh như: Hoài Bắc (nghệ danh của Phạm Đ́nh Chương), Hoài Trung, Thái Thanh, Thái Hằng, Phạm Duy, đôi khi c̣n có thêm sự góp mặt của nữ ca sĩ kiêm diễn viên Khánh Ngọc – sau này là người vợ, cũng là mối t́nh lớn nhất, sâu đậm nhất trong cuộc đời Phạm Đ́nh Chương.
Thời ấy, ban hợp ca Thăng Long là cái tên có ảnh hưởng lớn trong làng nhạc Sài G̣n. Pḥng trà, rạp hát nào có sự hiện diện của họ đều sẽ “cháy vé”. Tên tuổi của họ cũng được nhiều tờ báo tận dụng để kiếm tiền. Bởi cứ in h́nh của ban nhạc anh em, đặc biệt là 3 giai nhân gồm Thái Thanh, Thái Hằng và Khánh Ngọc... ngay ở trang b́a th́ cũng có thể “kiếm ăn” được kha khá.
Trong giai đoạn này, Phạm Đ́nh Chương vẫn sáng tác đều đặn những ca khúc mang âm hưởng nhớ quê hương miền Bắc như: Anh đi chiến dịch, Khúc giao duyên, Xóm đêm... Ông c̣n được biết đến là thiên tài phổ thơ thành nhạc một cách hào hoa, tạo nên nhiều nhạc phẩm để đời.
Được biết, chính trong môi trường âm nhạc sôi động ngày ấy ông đă gặp gỡ, yêu và nên duyên vợ chồng với ca sĩ – diễn viên nức tiếng thời ấy Khánh Ngọc. Khánh Ngọc là ngôi sao sáng chói của bầu trời nghệ thuật Sài G̣n. Bà được báo chí trao cho danh xưng “ngọn núi lửa” v́ vẻ ngoài nóng bỏng, gợi cảm. Bà từng là mục tiêu săn đón của biết bao đại gia Sài G̣n thuở ấy. Khánh Ngọc không chỉ sở hữu vẻ ngoài cuốn hút mà c̣n có giọng ca say mê ḷng người.
Lần đầu gặp Khánh Ngọc, Phạm Đ́nh Chương đă trao trái tim cho người con gái ấy và với danh thế lừng lẫy, là ngôi sao sáng trong ban hợp ca đ́nh đám Thăng Long nên ông chiếm được trái tim của người đẹp. Sau một thời gian yêu nhau, họ nên duyên vợ chồng trong ánh mắt ngưỡng mộ xen lẫn sự ghen tỵ của nhiều người. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân của họ lại kết thúc trong tai tiếng sau đó ít lâu. Cuộc hôn nhân đổ vỡ đă để lại trong trái tim Phạm Đ́nh Chương nỗi đau không thể xóa nḥa theo thời gian. Nỗi đau t́nh v́ bị phản bội ấy đă được gửi gắm trong âm nhạc bằng những bản t́nh ca lay động ḷng người, trong đó có tác phẩm Nửa hồn thương đau.
Cuộc t́nh nghiệt ngă với cô đào nóng bỏng
Trong những năm 60 của thế kỷ trước, báo chí Sài G̣n chấn động v́ cuộc ly hôn đầy tai tiếng của Phạm Đ́nh Chương – Khánh Ngọc. Khi ấy người nhạc sĩ tài năng đă phải đón nhận nỗi đau tột cùng khi “kỳ án ăn chè Nhà Bè” được báo chí lá cải Sài G̣n khai thác triệt để, với những h́nh ảnh nóng hổi cập nhật từng ngày, bởi v́ những người trong cuộc không ai khác đều là những người nổi tiếng lẫy lừng, là các thành viên trong một gia đ́nh tài tử danh tiếng.
Ca sĩ – diễn viên Khánh Ngọc, người phụ nữ đă gieo những đau thương tột cùng cho nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương.
Trước khi “cơn băo” ập đến, Phạm Đ́nh Chương đă nghe phong thanh những điều tiếng không hay về vợ. Đó là Khánh Ngọc đă có một người đàn ông khác. Tuy nhiên, v́ t́nh yêu mà ông dành cho vợ quá lớn nên không tin vào những điều tiếng ấy, hơn nữa họ đang có đứa con hơn 4 tuổi. Bản thân ông hiểu khi đă sống trong thế giới đèn màu, những câu chuyện bên lề, ác ư như vậy là không thể tránh khỏi, thế nên ông cứ im lặng để sống. Ông tránh tiếp xúc với những câu hỏi của dư luận, báo chí về việc này.
Thế nhưng đă là sự thật th́ không có bức màn thưa nào có thể che đậy được. Chuyện ǵ đến rồi cũng đă đến. Một buổi tối định mệnh, theo yêu cầu của một người bạn thân, Phạm Đ́nh Chương đă có mặt và bắt quả tang vợ ḿnh đang cùng nhân t́nh “ăn chè” ở tận miệt Nhà Bè – vùng ven Sài G̣n. Nỗi đau đớn nhân lên gấp bội, khi nhân t́nh của Khánh Ngọc không ai khác chính là một thành viên trong gia đ́nh của ông. Một mối quan hệ cay đắng và oan nghiệt. Thời điểm ấy trời đất như sụp đổ dưới chân Phạm Đ́nh Chương, nhờ có người bạn d́u, ông mới gắng gượng ra về với cơi ḷng tan nát.
Người ta kể, những ngày sau đó, Phạm Đ́nh Chương đă khóc hết nước mắt v́ bi kịch của gia đ́nh. Sau nhiều ngày suy nghĩ ông gạt nước mắt, đâm đơn ra ṭa xin ly hôn. Cuối cùng ṭa phán quyết thuận t́nh cho ông ly hôn và ông cũng được quyền nuôi đứa con chung của 2 người. Sau cuộc ly hôn đầy nghiệt ngă ấy, cuộc đời Phạm Đ́nh Chương chuyển sang một lối rẽ khác. Cuộc sống của ông giờ chỉ c̣n lại nỗi buồn, nỗi đau và đôi khi là sự uất hận về chữ t́nh. Ch́m trong đau khổ, ông dần tách khỏi ban hợp ca Thăng Long, né tránh thế giới bên ngoài. Đây cũng chính là giai đoạn ông liên tiếp cho ra đời những bản t́nh ca đầy tâm trạng như: Người đi qua đời tôi, Đêm cuối cùng, Khi tôi chết hăy đem tôi ra biển...
Có giai thoại kể rằng, trong một đêm mưa buồn, ông t́nh cờ đến giải khuây ở sân khấu Đại Nhạc Hội. Không ngờ tại đây ông gặp lại người xưa, tức ca sĩ Khánh Ngọc đang biểu diễn. Kết thúc đêm diễn, trời đang mưa như trút nước giữa đường phố Sài G̣n, đêm lại buồn hiu hắt, ông tiếp cận và ngỏ lời muốn đưa vợ cũ về nhà. Thế nhưng Khánh Ngọc từ chối. Ông lặng lẽ đi dưới trời mưa về nhà với ngổn ngang những tâm trạng buồn bă và kư ức miền hạnh phúc với người đàn bà đă vụt qua đời ḿnh. Trong đêm đó, khi về đến nhà Phạm Đ́nh Chương buồn day dứt, ngay thời khắc ấy ông nghĩ đến quyết định quyên sinh. Thế nhưng giữa đêm mưa gió, nghe tiếng đứa con trai bé bỏng khóc thế là ông trở lại với thực tại, quên đi cái ư nghĩ rồ dại kia.
Cũng trong cái đêm đó, trong ḷng Phạm Đ́nh Chương vang lên lời thơ bài Lệ đá xanh của Thanh Tâm Tuyền. Những lời thơ dường như đă nói giúp ông bao đau thương, bao uất hận đang giấu trong ḷng và thế là ông mượn một phần lời thơ của Thanh Tâm Tuyền để viết nên bản t́nh ca bất hủ Nửa hồn thương đau.
Sau năm 1975, Phạm Đ́nh Chương xuất ngoại, định cư tại Mỹ và mất trong cô độc. Trước đó vợ cũ của ông, nữ ca sĩ – diễn viên Khánh Ngọc cũng sang Mỹ và đă có một gia đ́nh mới. Có nhiều lời kể, thi thoảng vô t́nh nghe nhạc phẩm Nửa hồn thương đau của chồng cũ vang lên ở xứ người, bà đă lấy tay quệt vội những giọt nước mắt.
Đời người đă qua, nỗi đau cũng đă trở thành miền quá văng nhưng những nhạc phẩm của Phạm Đ́nh Chương để lại cho đời đến nay vẫn c̣n vang vọng. Đến giờ khi nghe Nửa hồn thương đau vang lên với nỗi buồn khôn tả, ít người biết rằng Phạm Đ́nh Chương đă gửi hết nỗi đau cuộc đời của ḿnh vào bản t́nh ca đó.
Nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương (1929 - 1991) là nhạc sĩ tiêu biểu của nhạc Việt từ 1950 trở đi. Ông sinh tại Bạch Mai, Hà Nội trong một gia đ́nh truyền thống âm nhạc, cả hai cụ thân sinh ra ông đều chơi nhạc cổ truyền. Ông là em ruột của ca sĩ Thái Hằng (vợ nhạc sĩ Phạm Duy) và là anh của danh ca Thái Thanh. Nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương bắt đầu sáng tác vào năm 1947, khi 18 tuổi, với tác phẩm đầu tay là ca khúc Ra đi khi trời vừa sáng. Trong thập niên 50, ông đă viết những tác phẩm thành công và để đời như: Ly rượu mừng, Xuân tha hương, Thuở ban đầu, Tiếng dân chài... Đáng kể nhất là trường ca bất hủ Hội Trùng Dương.