Nhiều người dân tại thành phố Hồ Chí Minh đang kêu cứu. Những khu nhà xây dựng trước giải phóng đang xuống cấp nghiêm trọng và có nguy cơ sập đổ bất cứ lúc nào. Việc giải tỏa để xây mới đang gặp rất nhiều khó khăn.
Sở Xây dựng TP HCM vừa thống kê hiện trạng các chung cư được xây dựng trước năm 1975. Kết quả, c̣n 15 chung cư đang trong t́nh trạng xuống cấp nghiêm trọng, có thể sập bất cứ lúc nào, đe dọa mạng sống hàng ngàn người dân.
Tử thần trên đầu
Đó là t́nh cảnh của gia đ́nh bà Trần Thị Ngọc Liễu, ngụ chung cư 23 Lư Tự Trọng, phường Bến Nghé, quận 1. Theo bà Liễu, nhà bà có người suưt chấn thương đầu v́ những mảnh vỡ bê-tông trên trần nhà rớt xuống. "Mỗi ngày chúng rớt càng nhiều khiến chúng tôi luôn bất an" - bà Liễu lo lắng. Dù luôn sống trong lo sợ nhưng gia đ́nh bà Liễu không thể di dời đi do không đủ điều kiện thuê nhà khác và chưa thống nhất với mức giá đền bù mà cơ quan nhà nước đưa ra.
Bà Liễu dẫn chúng tôi tham quan một ṿng. Ngay tại lối cầu thang ra vào có một mái hiên bong tróc chỉ c̣n lớp sắt. Mấy năm trước, người dân ở đây phải góp tiền thuê thợ đến hàn khung sắt đỡ tạm, pḥng ngừa sụp đổ. Do diện tích căn hộ ở chung cư này rất nhỏ, từ 30-40 m2 nên các hộ đă tự ư đập tường bên trong, trổ cửa để mở rộng diện tích pḥng khiến cho kết cấu tổng thể bị biến dạng và yếu đi. "Nguồn gốc ban đầu là nhà tập thể nhưng dần dần ai cũng cơi nới, lấn chiếm khiến nơi đây nhếch nhác và nhiều chỗ bị hư hỏng rất nặng" - bà Liễu thông tin.
Ở chung cư 23 Lư Tự Trọng có 77 căn nhưng số hộ đi nơi khác sinh sống chiếm tỉ lệ rất nhỏ. Hiện việc kinh doanh tầng trệt vẫn sầm uất và các căn hộ ở những tầng trên lúc nào cũng đông đúc người dân ra vào.
Tương tự, khi có mặt tại chung cư 155-157 Bùi Viện, phường Phạm Ngũ Lăo, quận 1, phóng viên nhận thấy cầu thang lên xuống đă hỏng nặng. Một số căn hộ bên trong đă bong tróc bê-tông để lộ nhiều ống sắt. Người dân nơi đây hầu hết phải tự mua vật liệu về trám, bịt lại để hạn chế nguy hiểm. "Dù biết chung cư đă bị hỏng một góc và nếu chúng sụp sẽ kéo theo toàn bộ chung cư đổ nhưng bà con ở đây ít người chịu đi. Phần th́ vị trí chung cư thuộc diện "đất vàng". Nếu không ở th́ cho thuê giá trị rất cao" - ông Lưu, cư dân ở đây, cho biết và kể thêm: Tuần trước, khi vừa ra khỏi nhà th́ mảng bê-tông ở hành lang rớt xuống suưt trúng vào đầu ông. Theo ghi nhận, dấu hiệu cho thấy sự nguy hiểm lớn nhất đối với chung cư tại khu phố Tây Bùi Viện là sân thượng có một vết nứt lớn, trông như tách chung cư ra làm hai.
C̣n tại chung cư Trúc Giang, quận 4, nh́n tổng thể bên ngoài hết sức rệu ră. Đứng ở khoảng cách hơn 30 m vẫn nh́n thấy một vết nứt ở mặt ngoài chung cư. Vết này kéo dài từ tầng trệt lên đến tầng 3. Đáng nói là chung cư này c̣n nguy cấp hơn 2 chung cư nói trên nhưng các căn hộ vẫn kín người ở. Lối lên cầu thang có những bậc bị hỏng, chằng chịt vết trám hoặc dùng gỗ lót lên để thay thế.
Ông Trần Văn Trọng, hộ dân ở tầng 3 chung cư, cho biết vào tháng 12-2017, con ông đang tắm th́ một mảng bê-tông rơi trúng đầu, phải băng bó. "Dù nguy hiểm nhưng giờ chưa nhận được tiền đền bù nên chúng tôi vẫn chưa mua được nơi ở mới. Sống ở trong chung cư này lo lắm nhưng chẳng biết làm ǵ, chỉ cầu mong là không có chuyện bất trắc xảy ra" - ông Trọng than thở.
Chung cư Trúc Giang đang xuống cấp nghiêm trọng với nhiều chỗ bong tróc nặng
Khó đạt tiến độ
Một lănh đạo Sở Xây dựng TP HCM cho biết năm 2016, TP đặt mục tiêu đến năm 2020 phải giải tỏa hết 474 chung cư xây dựng trước năm 1975. Tuy nhiên, cuối năm, nhận thấy khó khả thi nên giảm 50% số này và cho cơ chế đặc quyền để quận - huyện chủ động giải quyết. Thế nhưng, tổng kết năm 2017, chỉ có 3 chung cư giải tỏa ở quận 1, quận 3 và quận B́nh Thạnh.
"Hiện có 15 chung cư nguy cấp có thể sập đổ bất cứ lúc nào nhưng chỉ 2 trong số đó đă có chủ đầu tư. Số c̣n lại vẫn c̣n nhiều thủ tục chưa hoàn thành. Trách nhiệm này giao quận - huyện chủ động thực hiện" - vị lănh đạo Sở Xây dựng nói và dự báo với t́nh h́nh hiện tại th́ khó đạt được tiến độ. Lư do thứ nhất là muốn đập bỏ phải đồng thuận 100% hộ dân sống trong chung cư. Thứ hai, nhiều chủ đầu tư sau khi "xí phần" rồi không chịu triển khai dẫn đến trễ hẹn.
Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Thu Nga, Phó Chủ tịch UBND quận 10, cho biết địa phương có 25 lô chung cư cũ, xây dựng giai đoạn 1968-1970 với số lượng hơn 3.300 hộ. Đến nay, niên hạn sử dụng đă hết, công tŕnh xuống cấp nghiêm trọng. Để triển khai kịp tiến độ th́ người dân phải đồng thuận. Khi giải tỏa diện tích cũ của dân là 1 m2 th́ phải đền bù 1,1 m2; căn hộ tầng trệt có kinh doanh khi giải tỏa 1 m2 phải xây mới đền bù 2 m2. Trong quá tŕnh giải tỏa, xây dựng, chủ đầu tư phải hỗ trợ tiền thuê nhà cho người dân muốn tái định cư tại chỗ, hỗ trợ hằng tháng cho các hộ tầng trệt do bị ảnh hưởng kinh doanh. Mặc dù quận 10 đưa ra nhiều giải pháp và phương án được đánh giá khả thi nhưng kế hoạch giải quyết các chung cư cũ phải kéo dài đến năm 2025 mới hoàn thành.
Tháo dỡ khẩn...
Báo cáo mới nhất của UBND quận 1 về chung cư 23 Lư Tự Trọng nhận định: "Chung cư đang nguy hiểm tổng thể và phải tháo dỡ khẩn". Tuy nhiên, đến quư III/2018 mới thực hiện cưỡng chế phá dỡ. Tức người dân hiện vẫn sinh sống ở đây đến gần cuối năm nay. Ông Đoàn Ngọc Hải, Phó Chủ tịch UBND quận 1, thông tin việc lựa chọn chủ đầu tư thông qua hội nghị nhà chung cư do người dân quyết định. Việc đền bù giải tỏa dựa trên sự thỏa thuận giữa chủ đầu tư và hộ dân, kinh phí thực hiện không tạm ứng ngân sách.