Xuất huyết năo hay xuất huyết nội sọ (ICH) là một loại đột quỵ, xảy ra khi máu đột nhiên tràn vào mô năo, gây tổn thương năo. Khi máu từ tổn thương kích thích các mô năo th́ sẽ gây ra phù năo, máu tập trung thành một khối gọi là tụ máu. T́nh trạng này làm tăng áp lực lên các mô xung quanh, cuối cùng giết chết các tế bào năo.
Khi tôi viết những ḍng này c̣n đúng 10 ngày nữa là đến ngày giỗ đầu của mẹ. Từ ngày mẹ mất đến nay tôi luôn sống trong nỗi dằn vặt đến ngạt thở, h́nh ảnh giọt nước mắt mẹ trào ra khóe mắt khi tôi gào lên gọi mẹ lần cuối cứ từng giấc ngủ.
Năm ngoái tôi mới ra trường chưa có việc làm, nên về nhà một thời gian. Vào một ngày cuối năm định mệnh, khi 2 mẹ con vừa ngồi ăn khuya với nhau xong, mẹ bảo thấy mệt nên đi ngủ trước. Ba tôi ngủ ngoài cửa hàng, nhà anh trai cách 1 con hẻm nhỏ, c̣n chị gái chỉ với 1 con đường.
Lúc mẹ đi ngủ được hơn nửa tiếng, tôi c̣n ngồi xem tivi ngoài pḥng khách, nghe tiếng mẹ la ú ớ trong pḥng, tôi nghĩ không biết mẹ nằm mơ ǵ mà la dữ vậy. Rồi 5 phút sau mẹ hét lên 1 tiếng thật to, tôi chạy vô pḥng xem thấy mẹ đang nằm dưới đất, c̣n thấy quần ướt nhẹp. Tôi hơi bực, trong đầu nghĩ sao mẹ lớn rồi c̣n lại ghê thế này.
Rồi tôi bật đèn sáng sáng hơn, v́ mẹ để đèn pḥng ngủ màu đỏ nên tôi chỉ thấy mờ mờ, khi bật đèn sáng sáng hơn, tôi lại định đỡ mẹ lên giường.
Tôi lấy quần định thay cho mẹ, nhưng khi sờ vào người mới thấy mẹ lạnh ngắt thế này, tôi vội gọi:
– Mẹ, mẹ bị sao vậy mẹ ơi.
Mẹ dường như vẫn c̣n nghe được tiếng nên ráng nhướng mắt lên và thều thào ờ, ờ mấy tiếng rồi nín bặt.
Tôi thấy không ổn, nên gào lên, rồi gọi điện thoại cho ba, anh trai và chị gái.
Ba và các anh chị đến, nh́n thấy mẹ anh trai bảo chắc trúng gió rồi, sắp lập đông mà.
A.N.H bảo tôi lấy đồ cạo gió, nhưng tôi nhất quyết không lấy, đ̣i anh kêu taxi đưa mẹ đi cấp cứu.
15 phút sau xe đến, dù đoạn đường từ nhà tôi đến cơ sở y tế khoảng 5 phút. Đưa mẹ vào pḥng hồi sức cấp cứu các BS dùng tháy thở, rồi dùng 2 đồ vật gi ấn vào người để điều ḥa nhịp tim. Tôi không biết gọi là ǵ nhưng xem phim thấy người ta hay làm vậy.
Qua khe cửa tôi thấy các BS chạy rần rần lại và 1 BS trực tiếp cứu mẹ, miệng la hét ǵ đấy rồi ông đứng thẫn người xuôi tay và lắc đầu. Biết có điềm không lành nhưng tôi cũng ráng cố gắng chờ tin.
( Ảnh minh họa)
1 phút sau BS đưa tin mẹ tôi đă q.u.a. .đ.ờ.i. trước khi đưa vô đây, dù hy vọng C.h.e.t lâm sàng và sẽ cứu được nhưng quá trễ, đă qua thời gian vàng cứu chữa rồi.
– Nhưng mẹ em bị sao mà C.h.e.t vậy BS – Tôi hỏi trong nước mắt.
– Bà bị tai biến mạch M.a.u năo, dẫn đến xuất huyết năo, M.a.u tràn qua cả màng năo rồi không cứu được. Đáng lẽ em phải đưa bà vô cơ sở y tế sớm hơn sau để muộn dữ vậy.
– Em không biết, khi em nghe mẹ la ǵ đó, chạy vô pḥng, thấy mẹ nằm dưới đất c̣n ướt quần nữa, em c̣n thay quần cho mẹ xong rồi mới gọi điện cho ba và anh trai về nhà.
BS lại hỏi tiếp:
– Vậy trước đó bà có biểu thị ǵ khác thường không, ví dụ như bà có mắc tăng áp không, vài ngày giọng nói của bà có thay đổi ǵ không, bà ăn cơm có khó nuốt không, có bị rơi ra ngoài như em bé không, tay chân có khó điều khiển không?
Tôi lục lại trí nhớ của ḿnh th́ hầu như có triệu chứng đó, c̣n về tăng áp th́ mẹ đă bị nhiều năm nay rồi. Có lẽ v́ vậy dạo gần đây tôi thấy mẹ nói chuyện mà giọng cứ run run, ăn cơm th́ đổ cả bàn, tôi c̣n đùa sao mà mẹ cứ như con nít ấy, ăn rơi đầy ḱa.
BS giải thích thêm, đó là dấu hiệu sớm nhận biết mẹ tôi bị tai biến mạch M.a.u năo. Nếu gia đ́nh biết sớm đưa bà đến cơ sở y tế trong giai đoạn này th́ c̣n cứu được, lúc đó một trong những những mạch M.a.u trong năo đă bị vỡ rồi, tuy nhiên vẫn chưa xuất huyết nặng, chỉ có p.h.ẫ.u. .t.h.u.ậ.t. và nối lại là mẹ tôi sẽ không sao.
Nghe BS giải thích xong tự nhưng ḷng tôi quặn lại, tôi không c̣n đứng vững được nữa, th́ ra sự vô tâm của ḿnh đă làm mẹ C.h.e.t như vậy. Là 1 người kề cận bên mẹ vậy mà những thay đổi của mẹ như vậy ḿnh chẳng thèm để ư. tôi có dùng đồ chay cạo đầu sám hối cũng chưa hết tội. Khi y tá đẩy mẹ ra bảo mọi người nh́n mặt mẹ lần cuối, tôi gào lên, mẹ ơi.
Vậy nên khi thấy cha mẹ ḿnh có những thay đổi này, nhất là cha mẹ có sẵn bệnh tăng áp lập tức đưa đi cơ sở y tế ngay.
Dưới đây là các triệu chứng tai biến mạch M.a.u năo luôn phải cảnh giác:
– Nhức đầu dữ dội, đột ngột. Triệu chứng này có ở trên 50% số .
– Đột nhiên thấy chóng mặt, ù tai, choáng ngợp. Một bên chân bị yếu hẳn, không vững.
– Đột nhiên một bên tay không cầm nắm chắc được đồ vật, dễ rơi th́a, đũa, bát. Nhặt lại vật dụng để rơi một cách khó khăn.
– Đột nhiên rối loạn ngôn ngữ: nói khó, nói ngọng, mọi người không hiểu được nói ǵ. Triệu chứng này có thể chỉ diễn ra trong ít phút, nhưng cũng có thể kéo dài một ngày dài trước khi tai biến nghiêm trọng xảy ra: không c̣n khả năng phát ngôn.
– Đột nhiên có cảm hứng như kim châm, kiến đốt ở đầu chi tay, chân, một nửa phía bên trên người.
– Xuất hiện những “khoảng vắng”: thỉnh thoảng như mất hẳn sự kiểm soát của chính ḿnh. Đang nói bỗng mất ngang trong giây lát mới lại tiếp tục được câu truyện. Để rơi vật dụng trong tay mà không biết để rồi vài giây sau mới sực nhớ ra và nhặt lên.
– Những rối loạn trí thức: đột nhiên mất định hướng trong vài phút, vài giờ. Thoáng quên, thoáng điếc, mất định hướng về không gian và thời gian.
– Đột nhiên xuất hiện cảm hứng như có ruồi bay trước mắt, mất thị lực hoàn toàn hoặc một phần, hoặc một hai phía bên trong giây lát