Người Việt cư trú bất hợp pháp ở Hoa Kỳ

[Hanna]

Theo số liệu của USCIS Center For Immigration Studies Trung Tâm Nghiên Cứu Di Dân của Hoa Kỳ, hiện có trên 11 triệu người nước ngoài đang sống trong tình trạng bất hợp pháp trên đất Mỹ, trong đó 300.000 đến từ Châu Âu, 800.000 đến từ Nam Mỹ, nhiểu triệu đến từ Mexico và những cộng đồng Hispanic khác, một triệu đến từ Châu Á mà trong đó không ít người đến từ Việt Nam.
Thế nào là cư trú bất hợp pháp
Vẫn theo thống kê của USCIS, chỉ trong năm 2011, chính phủ Hoa Kỳ đã cấp gần 32.000 visa di dân và khoảng 90.000 visa không di dân cho người Việt sang Hoa Kỳ:
Visa di dân, cũng có thể gọi visa định cư, cho phép đương đơn nhập cảnh đồng thời ở lại và sinh sống vĩnh viễn theo diện đoàn tụ gia đình hoặc công việc làm, được công ty hoặc tập đoàn thuê và đứng ra bảo lãnh cho đương đơn có thẻ xanh.
Còn vi sa không di dân hoặc visa không định cư có nghĩa là những loại visa mà đương đơn sau khi nhập cảnh Hoa Kỳ một thời gian tạm thời thì phải xuất cảnh Hoa Kỳ. Những diện visa này gồm du học, du lịch, công tác, giao lưu văn hóa vân vân..Những loại visa không di dân này yêu cầu đương đơn phải có lịch trình làm việc, lịch trình du lịch, một cái lịch tạm trú tại Mỹ thật chính xác và cụ thể. Sau cái lịch trình làm việc và kế hoạch công tác đó thì họ phải ra khỏi Mỹ.
Đó là lời thạc sĩ Huy Tôn, cư dân Seattle, tiểu bang Washington, Hoa Kỳ, tốt nghiệp ngành Quản Trị Kinh Doanh, từng làm việc cho Lãnh Sự Quán Hoa Kỳ tại Việt Nam, hiện nay là giám đốc công ty SG Visa Smaller Globe Visa ở Sài Gòn:
Từ 2006 cho tới 2009 tôi có làm việc cho Bộ Phận Tái Định Cư Nhân Đạo (HRS) thuộc Lãnh Sự Quán Hoa Kỳ, vì vậy tôi cũng được huấn luyện và có kinh nghiệm thực tế khi tham gia phỏng vấn và xử lý hàng ngàn hồ sơ của những đương đơn, những gia đình mà trước đây không được cơ hội tham gia vào chương trình H.O.

Những đương đơn được ông ta cấp visa này thông thường sác xuất được cấp của họ không cao lắm, vì vậy họ đã bỏ tiền ra để mua visa nhập cảnh Hoa Kỳ. Từ 20.000 đô tới 70.000 đô một cái visa, và với hơn 500 visas thì ông Michael Sestak có được một số tiền rất lớn.

thạc sĩ Huy Tôn

Từ 2009, sau khi không còn làm việc cho Bộ Phận Tái Định Cư Nhân Đạo thuộc Lãnh Sự Quán Hoa Kỳ nữa thì tôi mở công ty SG Visa Smaller Globe Visa. SG Visa từ 2011 tới nay đã giúp cho hàng trăm gia đình nhập cảnh Hoa Kỳ theo diện visa định cư hoặc visa không định cư.



Đến với mục Đời Sống Người Việt Khắp Nơi tối nay, thạc sĩ Huy Tôn chia sẻ thông tin và kiến thức về đời sống cũng như sinh hoạt của người Việt cư trú bất hợp pháp trên đất Mỹ, đặc biệt trong đó không thiếu những người Việt giàu có đã chi ra vài chục ngàn đô la để đi Mỹ theo đường dây mua bán visa của ông Michael Sestak, cựu giám đốc Bộ Phận Visa Không Định Cư của Lãnh Sự Quán Hoa Kỳ tại Việt Nam:
Ông Michael Sestak làm việc cho Lãnh Sự Quán Hoa Kỳ từ 2010, là người quyết định cấp hoặc từ chối rất nhiều đương đơn mong được visa nhập cảnh Hoa Kỳ theo diện du học, du lịch, công tác, giao lưu văn hóa và những loại visa không định cư khác. Tới tháng Ba năm 2012, ông ta bắt đầu có nhiều dấu hiệu tạo ra đường dây buôn visa cho rất nhiều người. Hơn năm trăm đương đơn nhận được những visa từ ông ta với giá 20.000 cho tới 70.000 đô. Những đương đơn được ông ta cấp visa này thông thường sác xuất được cấp của họ không cao lắm, vì vậy họ đã bỏ tiền ra để mua visa nhập cảnh Hoa Kỳ. Từ 20.000 đô tới 70.000 đô một cái visa, và với hơn 500 visas thì ông Michael Sestak có được một số tiền rất lớn.
Tháng Năm 2013, ông Michael Sestak bị bắt tại Nam California về tội gian lận và nhận hối lộ trong việc cấp visa cho hàng ngàn đương đơn người Việt muốn sang Hoa Kỳ nhưng khả năng đơn được chấp thuận không cao. Nếu bị tòa phán quyết có tội thì ông Sestak có thể lãnh 20 năm tù.
Theo thạc sĩ Huy Tôn, trong lúc vụ án Michael Sestak và các đồng phạm chưa được xét xử thì hơn 500 đương đơn được ông Sestak cấp visa và đã qua Mỹ, đương nhiên không phải sang chơi rồi về với cái giá mấy chục ngàn đô la một chuyến đi, chắc chắn đang thấp thỏm, lo lắng vì áp lực cấp bách làm sao hợp thức hóa tình trạng cư trú của mình:

Họ có thể bị bắt giữ bất cứ lúc nào nếu visa không di dân của họ đã hết hạn mà họ vẫn không ra khỏi Mỹ. Họ sẽ bị bắt giữ, tạm giam sau đó trục xuất ra khỏi Mỹ. Bị trục xuất ra khỏi Mỹ thì gần như là vĩnh viễn không còn cơ hội quay lại thêm một lần nữa

thạc sĩ Huy Tôn

Theo thông tin mà tôi có được thì ông Michael Sestak đã tự thú là ông ta có nhận tiền để cấp visa. Tuy nhiên đó là một phía của ông Michael Sestak mà thôi, còn trên luật pháp cần phải có bằng chứng cụ thể để quyết định rằng hồ sơ này không đáng được cấp visa, hoặc hồ sơ này đáng được cấp visa. Đồng thời nếu như ông Michael Sestak và đồng bọn không thể nào cung cấp những bằng chứng, cho thấy hơn 500 đương đơn này đã trả tiền cho ông ta, thì chính phủ Hoa Kỳ không thể nào nói rằng hơn 500 đương đơn này đã mua visa cả, và hơn 500 đương đơn này không đáng được cấp visa nhập cảnh Hoa Kỳ.



Đó là khía cạnh tế nhị lẫn phức tạp của vấn đề mà Thanh Trúc mong tìm được sự lý giải đúng đắn của pháp luật trong một bài khác. Trở lại với cuộc sống và sinh hoạt của ngoại kiều nói chung và người Việt đang cư trú bất hợp pháp ở Hoa Kỳ nói riêng:
Họ có thể bị bắt giữ bất cứ lúc nào nếu visa không di dân của họ đã hết hạn mà họ vẫn không ra khỏi Mỹ. Họ sẽ bị bắt giữ, tạm giam sau đó trục xuất ra khỏi Mỹ. Bị trục xuất ra khỏi Mỹ thì gần như là vĩnh viễn không còn cơ hội quay lại thêm một lần nữa.
Còn muốn giảm thiểu rủi ro bị bắt giữ và nguy cơ bị trục xuất khỏi nước Mỹ thì người cư trú bất hợp pháp phải chịu rất nhiều sự thiệt thòi bởi có quá nhiều cái không thể và không thể. Thạc sĩ Huy Tôn trình bày tiếp:
Đối với hơn 11 triệu ngoại kiều sống bất hợp pháp tại Hoa Kỳ, vì rất nhiều người cho tới nay đã thiết lập được cuộc sống mới, và để giảm thiểu cái rủi ro bị bắt giữ thì họ phải tránh né. Họ không thể nào đăng ký các phúc lợi an sinh xã hội như công dân và thường trú nhân Hoa Kỳ đang được hưởng. Họ không thể nào đi làm một cách chính thức và được trả lương. Họ không thể nào trả thuế cho chính phủ Hoa Kỳ và họ chỉ có thể đi làm tiền mặt cho những công việc không trả bằng chi phiếu hay những hình thức chi trả khác.
Về phương diện công việc thì như vậy, về sinh hoạt thì người cư trú bất hợp pháp ở Mỹ không thể nào thi để có bằng lái xe, một yêu cầu rất quan trọng khi đi xin và đi kiếm việc làm ở Mỹ:
Hoặc nếu như trước đây họ có bằng lái xe và bây giờ bằng lái xe của họ hết hạn thì họ cũng không thể nào renew thi lấy bằng lái xe mới . Họ không thể nào đăng ký đi học hoặc là không thể nào gây ẩu đả hay cãi nhau với bạn bè hàng xóm mà dẫn đến xung đột dẫn đến cảnh sát hòa giải mà có thể họ sẽ bị cảnh sát bắt giữ và trục xuất luôn.

Đã là người cư trú không giấy tờ nơi đất Mỹ thì dù có tiền cũng chẳng mua được sự hợp lệ cho bản thân mà e rằng còn liên lụy đến người trong gia đình vốn là thường trú nhân hợp pháp

Đã là người cư trú không giấy tờ nơi đất Mỹ thì dù có tiền cũng chẳng mua được sự hợp lệ cho bản thân mà e rằng còn liên lụy đến người trong gia đình vốn là thường trú nhân hợp pháp.
Từ bất hợp pháp thành hợp pháp?
Tuy nhiên, thạc sĩ Huy Tôn nói, cũng có những cách mà nếu hiểu biết và theo luật thì có thể chuyển đổi từ tình trạng bất hợp lệ sang thành hợp pháp:
Ví dụ nhiều người, đã sử dụng visa không di dân để nhập cảnh Hoa Kỳ, khi cận ngày visa hết hạn thì họ có thể chuyển đổi visa du lịch bằng visa du học bằng cách đến một trường Cao Đẳng hoặc Đại Học Cộng Đồng hoặc đại học nào đó không quá nổi tiếng, không quá đắt đỏ, và họ yêu cầu trường Cao Đẳng này hoặc Đại Học Cộng Đồng này cho họ nhập học để họ có thể học bán thời gian hầu tiếp tục duy trì sự hiện diện ở Mỹ dài hơn một cách hợp pháp.
Một cách khác là tìm đến một công ty hoặc một tập đoàn, nhất là công ty hay tập đoàn của gia đình hay bạn thân, yêu cầu công ty hay tập đoàn này bão lãnh để họ có được thẻ xanh khi làm việc cho công ty hoặc tập đoàn này. Tuy nhiên điều này cũng có một số khó khăn, nếu đi theo hướng này thì cả đương đơn lẫn công ty phải chứng minh rằng công ty có nhu cầu sử dụng lao động và đương đơn có kiến thức, kỷ năng và kinh nghiệm đáp ứng được cái nhu cầu cái vị trí mà công ty đang tuyển dụng, mà vị trí này không thể nào được đáp ứng bởi thị trường lao động tại Mỹ.
Một cách khác nữa để hợp thức hóa là tham gia vào chương trình đầu tư để định cư, nhưng:

Một cách khác là tìm đến một công ty hoặc một tập đoàn, nhất là công ty hay tập đoàn của gia đình hay bạn thân, yêu cầu công ty hay tập đoàn này bão lãnh để họ có được thẻ xanh khi làm việc cho công ty hoặc tập đoàn này

thạc sĩ Huy Tôn

Theo chương trình này họ vẫn tiếp tục sống ở Mỹ bất hợp pháp cho tới khi nào Bộ Di Trú chấp thuận hồ sơ đầu tư định cư của họ, rồi họ phải quay về Việt Nam để được Lãnh Sự Quán phỏng vấn. Với những người dưới tuổi vị thành niên thì nên đợi Quốc Hội Hoa Kỳ ban hành Luật dựa trên Dự Luật gọi là Dream Act. Dream Act cho phép người nhập cảnh Hoa Kỳ khi còn dưới tuổi vị thành niên và đã sống ở Mỹ một thời gian dài và đã tốt nghiệp trung học tại một trường ở Hoa Kỳ. Đây cũng chỉ mới là Dự Luật, một đề tài nóng bỏng mà Hoa Kỳ đang quan tâm.

Cuối cùng, cách phổ biến nhất, được nghĩ đến nhiều nhất là kết hôn với một công dân hay một thường trú nhân hợp pháp ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, để thuyết phục Bộ Di Trú rằng mối quan hệ vợ chồng hoặc mối quan hệ hôn phối là chính đáng thì họ cần chứng minh quan hệ xuất phát trong quá khứ, dựa trên tình cảm mà không vì mục đích định cư, rằng quan hệ đang được duy trì trong hiện tại và sẽ tiếp diễn trong tương lai:
Cũng là một trong những điều rất khó vì bên Bộ Di Trú Hoa Kỳ biết rất rõ là có rất nhiều người nhập cảnh Hoa Kỳ với mục dích định cư chứ không vì mục đích hôn nhân và hoặc đoàn tự gia đình và họ chỉ dựa vào Luật Hôn Nhân để được định cư tại Hoa Kỳ mà thôi.
Chính vì vậy, sau tất cả những điều vừa trình bày, để trở thành thường trú nhân hợp lệ trên đất Mỹ thì việc chuẩn bị hồ sơ, chuẩn bị kiến thức, chuẩn bị bằng chứng để thuyết phục Bộ Di Trú Hoa Kỳ là điều rất cần thiết giúp đương đơn và người bảo lãnh vượt qua khi phải đương đầu với Bộ Di Trú Hoa Kỳ.
Thực tế, nói về cộng đồng người Châu Mỹ La Tinh ở Hoa Kỳ trước giờ, quá nhiều thành phần gọi là undocumented, không có giấy tờ, mà vợ chồng con cái vẫn không hề hấn gì. Phương chi, cộng đồng người Việt cư trú bất hợp pháp ở Mỹ thì quá nhỏ so với cộng đồng bạn đó. Thạc sĩ Huy Tôn khẳng định là đừng mang tương lai của mình và con cái mình ra thách đố với pháp luật của quốc gia sở tại:
Sống bất hợp pháp tại Hoa Kỳ tôi nghĩ cái đó chỉ có thể được trả lời bởi từng đương đơn một. Tôi nghĩ mỗi người được quyền tìm cho mình cơ hội mưu cầu hạnh phúc, mưu cầu được nơi mà họ sinh sống và Mỹ là một đất nước có nhiều cơ hội. Tuy nhiên để phát triển để có cuộc sống an khang thịnh vượng thì các đương đơn này nên hợp thức hóa sự hiện diện của họ tại Hoa Kỳ vì điều này sẽ giúp cho giấc mơ của họ trở thành hiện thực.
Mục Đời Sống Người Việt Khắp Nơi tạm ngưng nơi đây. Thanh Trúc kình chào, xin hẹn lại quí thính giả tối thứ Năm tuần tới.
nv