Hội chợ tết đặc sắc của người Việt tại Úc

[Romano]

Nhiều nhóm người vừa đi vừa nhảy múa những điệu dân gian, có cặp vợ chồng ăn vận như trong ngày đón dâu cổ truyền. Họ hàng, con cháu xúng xính trong những bộ áo dài rực rỡ màu hoa với khăn vành dây, khăn xếp, nón lá…

Một dịp tình cờ, tôi được người bà con mời sang Úc để tham quan và tiện thể kiểm tra lại sức khỏe sau cuộc phẫu thuật khá phức tạp mới thực hiện tháng trước. Đất nước, con người của Châu Đại Dương hứa hẹn nhiều điều thú vị.
Ở Úc có nhiều điều trái ngược với xứ ta, dễ nhận thấy nhất là khí hậu. Khi tới sân bay Nội Bài, gió lạnh hun hút kèm mưa lất phất của những ngày cuối đông làm mọi người khi xuống xe phải chạy thật nhanh vào nhà chờ cho đỡ gió. Nhưng khi đến Melbourne sau hơn 13 giờ bay, tôi phải cởi ngay áo rét vì nhiệt độ ngoài trời được báo là 41 độ C.
Nước Úc hiện đang vào những ngày cuối hè, hôm nào gió lục địa thổi ra thì ban ngày bạn chớ dại ở lâu ngoài đường, bởi lúc ấy ta cảm nhận trước tiên là cái nắng đến nhức mắt và gió nóng hầm hập phả vào người như đứng trước một đám cháy rừng, điều mà đôi khi vẫn xảy ra ở đây.
Tuy nhiên, khi ngồi trong xe, tàu hoặc vào nhà thì ta lại thấy mình như đang ở vùng ôn đới, mát mẻ. Ở đây, người ta giải quyết rất tốt môi trường sống bằng nhiều cách truyền thống và kỹ thật hiện đại.
Đến Melbourne được bốn ngày, tôi đã được dẫn đi thăm một vài nơi tiêu biểu của thành phố. Các cháu rủ tôi hôm sau sẽ cùng với gia đình đi chợ tết của người Việt tại đây. Hoạt động này thường diễn ra vào ngày 17 tháng chạp hàng năm.
Người em trai của tôi giải thích ràng: “Nói chợ tết cho dễ hiểu chứ thực ra nó chỉ diễn ra trong một ngày, có tổ chức chu đáo, có bán các loại hàng tết, hàng ăn, có tuần hành, biểu diễn văn nghệ, võ thuật, múa rồng, múa lân cùng các trò vui chơi, giải trí mang sắc thái của người Việt. Những ngày sau đó, việc buôn bán mua sắm vẫn diễn ra tấp nập như thường cho đến hết ngày 30".
Vì quá háo hức với sự kiện này và tôi muốn đi thật sớm vào hôm diễn ra chợ tết nên tôi giục mọi người đi ngủ sớm để mai kịp giờ di, tuy nhiên chú em của tôi lại cản. Chú ấy nói: “Ngày nghỉ ở đây người ta dậy muộn lắm, bây giờ chưa có gì đâu”. Vì vậy, hơn 10 giờ sáng hôm sau chúng tôi mới ra khỏi nhà.
Chợ thường họp tại một quận đông dân, khu Footscray, cách trung tâm thành phố khoảng 10 phút xe chạy. Chúng tôi đến nơi, tìm chỗ đậu xe rồi vào chợ. Đúng như em tôi nói, vẫn chưa có gì thật, họ đang chuẩn bị treo cờ, kết hoa, bầy hàng để đón khách. Gia đình tôi phải tìm một quán cà phê, vừa nhâm nhi vừa nói chuyện về những điều khác lạ ở xứ này so với quê hương mình.
Tới gần trưa chợ mới đông, những người đi chợ phần lớn đều là người châu Á, bên cạnh đó ta cũng dễ dàng nhận ra những người Ấn, Âu, Phi và Trung Đông theo trang phục và giọng nói, nhưng khó mà nhận ra được họ là người gốc nước nào. Sự hội nhập thế giới ở đây được thể hiện rất rõ ràng.
Trong phiên chợ, gần như không có trở ngại gì về ngôn ngữ. Ai cũng biết tiếng Anh, dù là chút ít. Không hiểu nhau thì đã có cái gật đầu vui vẻ, nét mặt thân thiện và nụ cười.
Tôi thấy thú vị như đang tham gia một festival quốc tế, những người tham dự đủ loại màu da với vẻ mặt hân hoan cùng đi chợ tết Việt Nam. Ở chỗ này tôi thấy họ chăm chú đứng xem, bình phẩm và chọn lựa các mặt hàng truyền thống của nước ta, chỗ khác tôi lại thấy họ nói chuyện thân mật xen lẫn tiếng cười đùa với học sinh, sinh viên Việt Nam đang đứng bán hoa gây quỹ từ thiện.
Tôi không thể nhịn được cười khi thấy mấy cô cậu tây còn trẻ vừa cười, vừa nhai, vừa ngẫm nghĩ, gật gù khen các món đặc sản Việt Nam như bún chả, nem rán, phở... Có anh chàng vừa cười, vừa nhăn nhó xuýt xoa, xua tay rối rít khi đụng vào các món cay cháy lưỡi của xứ Huế.
Họ đã đến đây ắt hẳn đã có cảm tình với người Việt mình, ấy là chưa kể đến những cặp đôi muốn đến để “tìm hiểu” phong tục quê hương của bạn mình. Chắc hẳn sau đó tình cảm của họ sẽ đậm đà thêm, không thiếu những đôi trai gái dắt theo những đứa trẻ lít nhít mà màu da, màu mắt là sự pha trộn, tổng hòa của các dân tộc, các châu lục.
Chính quyền địa phương ngăn một dãy phố chính khá dài, có những khoảng trống rộng cho người Việt tổ chức chợ tết, có sân khấu, có các gian hàng giới thiệu, bán sản phẩm, văn hóa ấn phẩm, hoa, cây cảnh và nhà hàng ẩm thực… Bên cạnh đó, tại chợ tết cũng có nhiều bãi biểu diễn ngoài trời và khu vực vui chơi giải trí.
Nhiều hiệp hội ngành nghề, các tổ chức xã hội, từ thiện của cả Việt Nam và Úc cũng có dịp góp mặt để quảng bá cho mục đích nhân đạo và những hoạt động tích cực của mình. Có lẽ tại phiên chợ này người Việt mới thể hiện được cao tính “hòa hợp dân tộc”và “tình hữu nghị giữa các dân tộc”.
Nhiều người nói rằng đi chợ tết bao giờ cũng vui. Đó là dịp họ nhớ về đất Việt và chúc cho nhau mạnh khỏe, làm ăn phát đạt.
Tôi ngạc nhiên khi đứng trước một gian hàng đặc biệt đó là gian trưng bày những vũ khí giết người. Họ trưng đủ loại dụng cụ chiến tranh, nào là súng đạn các cỡ, bom mìn, lựu đạn, quân trang, quân dụng bên cạnh những hình ảnh chiến trận khốc liệt.
Họ tái hiện lại hình ảnh trận địa nghi ngút khói lửa với những binh sĩ mặt đầy hận thù và sát khí đang sắp lao vào trận đánh hoặc đã gục ngã thảm thương bên chiến hào nham nhở đạn bom. Đấy là những hình ảnh, vật chứng của cuộc chiến ở Việt Nam suốt bao nhiêu năm trời.
Phụ trách gian hàng ấy là một vài người to béo, đã có tuổi và mặc quân phục Úc. Họ giới thiệu cho khách hàng biết về việc lính Úc đã từng tham chiến trong chiến tranh Việt Nam. Khi biết tôi từ Hà Nội sang và cũng từng có mặt trong cuộc chiến, họ hơi sững lại nhưng vẫn giới thiệu là đã từng có mặt ở miền Trung vào những năm 60 của thế kỉ trước. Gian hàng này là do Hội cựu chiến binh Úc lập nên.
Chắc cũng hiếm khi gặp được người ở bên kia chiến tuyến nên họ hỏi đùa tôi rằng vì sao hồi chiến tranh không được gặp nhau. Tôi cười xòa và nói: “Thì bây giờ tôi sang gặp các ông đây”.Thế là tất cả cùng cười vang giữa phiên chợ tết.
Chiến tranh đã lùi xa, hận thù chỉ còn là dĩ vãng. Họ mời tôi ly rượu vang nổi tiếng của Úc cất bằng quả sơ ri và chúc cho mối quan hệ giữa hai dân tộc ngày càng tốt đẹp. Chúng tôi chia tay bằng lời chào tiếng Việt: “Chào. Tạm biệt!”.
Không khí phiên chợ ngày càng náo nhiệt, âm nhạc ta, tây át cả những tiếng chào mời. Giọng nói qua phát thanh của những người tổ chức văng vẳng phía xa, có lẽ thủ tục lễ khai mạc đang tiến hành ở sân khấu chính với những lời giới thiệu, chúc tụng, cảm ơn.
Mọi người hò nhau dẹp đường cho đoàn diễu hành đang đi tới, nhưng cách thức diễu hành ở đây cũng lạ và dường như là tự phát. Có đoàn thuộc một hội gì đó lên tới vài chục người, nam nữ mặc đồng phục đánh trống, thổi kèn tấu lên những khúc nhạc rộn ràng, phấn khích.
Có đoàn là một nhóm người vừa đi vừa nhảy múa những điệu dân gian, lại có nhóm người như một đại gia đình. Cặp vợ chồng nọ ăn vận như trong ngày đón dâu cổ truyền, họ hàng, con cháu xúng xính trong những bộ áo dài rực rỡ màu hoa với khăn vành dây, khăn xếp, nón lá.
Một chiếc xích lô (rất Việt Nam) đi theo đoàn cũng nhỏ tí tẹo chỉ vừa đủ cho một cô bé 8 tuổi ngồi. Ngay phía sau, chàng xích lô cũng bé cỏn con, mũ rộng vành vừa còng lưng đạp vừa toét niệng cười.
Lại có đoàn như đang trên đường rước tân quan “vinh quy bái tổ”, quan trạng thì nghênh ngang cân đai mũ áo, bước đi khệnh khạng, bên đoàn tùy tùng lăng xăng che nắng, quạt hầu. Họ hàng quan trạng líu ríu theo sau, ai nấy mặt mày rạng rỡ, đầy tự hào.
Nhiều đoàn mặc áo váy , khăn mũ cổ truyền của các dân tộc Đông nam Á, Ấn Độ, Trung đông… cũng tham gia diễu hành khoe y phục dân tộc muôn màu, muôn kiểu lạ mắt.
Vì không có thuyết minh, nên tôi mới đầu chẳng hiểu gì, nhưng nghĩ lại tôi thấy mình thật máy móc bởi việc thể hiện tình cảm đâu phải lúc nào cũng cần đến ngôn ngữ. Có lẽ những người có nguồn gốc từ các dân tộc khác nhau đến chung vui chợ tết với người Việt muốn nói với ta rằng: “Các bạn còn có chúng tôi, chúng ta bên nhau, cùng hòa hợp trên vùng đất này”.
Lại cũng thật lạ mắt khi tôi nhìn thấy nhiều tốp nam nữ cảnh sát Úc cao lớn, quần soóc, áo mùa hè, trang bị vũ khí dữ dằn nhưng lại tươi cười nói chuyện thân thiện với mọi người. Họ cùng dự bữa ăn đứng gây quỹ từ thiện và cùng chụp ảnh lưu niệm theo yêu cầu của khách đi chợ.
Chúng tôi đi về phía sân khấu chính, qua nhiều khoảng trống được tận dụng làm sân khấu, sân biểu diễn võ thuật, múa rồng, múa lân. Đây đó có đấu cờ tướng, triển lãm tranh ảnh, hoa.
Có lẽ ở đây người ta tổ chức chợ tết không nặng mục đích kinh doanh vì lợi nhuận. Tôi cho rằng cái “lãi” thuộc về người đi chợ. Họ muốn hỏi ta: “Bạn thấy vui không? Có thấy cái hay của truyền thống Việt Nam ở nơi xa xôi này không? Thế thôi.
Tôi không thể đứng xem lâu vì đã thấm mệt với khí hậu cuối hè, tôi chỉ chú ý đến mấy tiết mục của các cháu thiếu nhi đang biểu diễn trên sân khấu. Các cháu bé người Việt sống ở vùng đất hiện đại, cách đất tổ Việt hơn chục ngàn cây số vẫn được giáo dục chu đáo để nhớ về quê hương, điều ấy thật đáng tự hào.
Có tiết mục các cháu mặc áo quần truyền thống, đơn ca, đồng ca những bài hát quốc tế, bài hát Việt Nam ca ngợi dân tộc và tình yêu thiên nhiên, cuộc sống… Nghe các bé hát, xem các bé nhảy múa, tôi bỗng lặng yên như lắng nghe tiếng vọng từ xa xăm: “Đất mẹ, nơi quê hương luôn cần và hy vọng ở các con”.
Tôi là người mới sang nên còn lưu luyến không khí chợ tết, nhưng các cháu của tôi thì đều đã mỏi chân, phải cho chúng về nhà. Chúng tôi khép lại một ngày hội chợ tết vui bằng cách chọn một quán ăn, thưởng thức những món Việt trên đất Úc và nói những chuyện trời biển.
Sau này tôi cũng có cơ hội dự một số hội chợ tết ở một số nơi khác nhưng hội chợ tết ở Melbourne đã để lại trong tôi nhiều ấn tượng tốt đẹp về một thành phố và con người mến khách, nơi mà các dân tộc khác nhau dù ở nơi không phải quê hương vẫn thiết tha hướng về đất mẹ.
tm