|
R11 Độc Cô Cầu Bại
Join Date: Aug 2007
Posts: 112,356
Thanks: 7,298
Thanked 45,938 Times in 12,777 Posts
Mentioned: 1 Post(s)
Tagged: 0 Thread(s)
Quoted: 511 Post(s)
Rep Power: 139
|
Văn hóa G̣ Mun ước chừng trong khoảng thời gian từ năm 1.000 - năm 700 TCN, thuộc cuối thời kỳ đồ đồng. Nền văn hóa này được đặt tên theo địa điểm mà vào năm 1961 các nhà khảo cổ học đă khai quật được nhiều di chỉ của nền văn hóa này (g̣ Mun, xă Tứ Xă, huyện Phong Châu, tỉnh Phú Thọ).
Văn hóa G̣ Mun được nh́n nhận như là nền văn hóa tiền văn hóa Đông Sơn. Thời kỳ này, người Việt cổ đă có những chuyển biến rơ rệt về một xă hội phức tạp và giàu có, thúc đẩy việc ra đời nhà nước sơ khai của người Việt.
Rời Đồng Đậu và các di chỉ đồng dạng, chúng ta hăy đi thăm G̣ Mun cùng với hơn 10 địa điểm khảo cổ khác thuộc giai đoạn văn hóa G̣ Mun được phân bố trên một địa bàn về cơ bản phù hợp với địa bàn các địa điểm thuộc những giai đoạn trước. Đó là Băi Dưới, Vinh Quang, Đ́nh Tràng, Đồng Lâm, Nội Gầm... thuộc các tỉnh Vĩnh Phúc, Hà Tây, Bắc Ninh, Hà Nội.
Người G̣ Mun cũng thích ở trên những g̣ đồi cao nổi lên giữa vùng đồng bằng và trung du; họ bắt đầu thích tập trung ở những vùng chân g̣, những vùng g̣ thấp ven các sông Hồng, Cầu, Đáy, Cà Lồ... Cuộc sống định cư lâu dài của họ đă để lại những tầng văn hóa khá dày.
Đến giai đoạn G̣ Mun, công cụ và vũ khí đồng thau đă chiếm tỷ lệ trên 50% tổng số công cụ và vũ khí, với các loại mũi tên, mũi nhọn, lưỡi câu, dao, giáo, dây, kim, giũa, dùi, đục. Loại ŕu lưỡi xéo đă xuất hiện dưới dạng hoàn chỉnh với mũi ŕu hơi chúc và lưỡi hơi cong. Đồ đồng thau G̣ Mun đă được sử dụng vào sản xuất nông nghiệp: những lưỡi hái đă được phát hiện; những chiếc ŕu cũng đă được sử dụng như những nông cụ.
Đồng thau cũng được dùng làm đồ trang sức: ṿng tay được uốn bằng những dây đồng.
Đồ gốm G̣ Mun có độ dày rất đều, độ nung cao (khoảng 900°C); có mảnh được nung gần thành sành. Gốm có màu xám xanh, xám mốc. Người thợ gốm G̣ Mun phát triển lối trang trí hoa văn bên trong miệng hiện vật đă có từ giai đoạn Đồng Đậu. Các miệng gốm G̣ Mun thường được bẻ loe ra, nằm ngang, rộng bản, góc tạo thành giữa cổ và thân thường là góc nhọn. Những loại h́nh thường gặp là các loại nồi, các loại ṿ, b́nh cổ cao, chậu, âu, bát đĩa, cốc. Chân đế có xu hướng thấp dần, loại đáy bằng xuất hiện, h́nh dáng ổn định, thanh thoát. Ngoài ra c̣n có các loại bi, dọi xe chỉ, ch́ lưới.
Loại hoa văn độc đáo và phổ biến của gốm Đồng Đậu là hoa văn nan chiếu, và hoa văn khắc vạch: những đường nét này được phối trí hài ḥa với những ṿng tṛn nhỏ tạo nên những đồ án sinh động kết thành một dải quây ṿng phủ kín miệng gốm, làm thành đặc trưng chủ yếu của hoa văn gốm G̣ Mun.
Kỹ thuật chế tác đá đang ở trên bước đường suy thoái. Đó là do sự phong phú và sự phát triển của nghề luyện kim đồng thau. Những cái hái bằng đồng thau phát hiện được ở nhiều nơi nói lên sự phát triển và hoàn thiện của nông nghiệp trồng lúa. Hợp kim đồng thau để đúc hái có 89% đồng và 0,1% thiếc với những vết ch́. Trong số những công cụ bằng đồng thau dùng để thu hoạch hoa màu của người xưa ở vào khoảng thiên niên kỷ thứ 2 trước Công nguyên, loại hái G̣ Mun lưỡi cong, có gờ ở giữa, họng tra cán h́nh chóp cụt là có h́nh dáng hoàn thiện và tiến bộ hơn cả.
Lần đầu tiên những mũi tên đồng thau xuất hiện, với loại h́nh đa dạng và số lượng nhiều, đ̣i hỏi những tiến bộ về kỹ thuật và cũng đ̣i hỏi phải có một khối lượng nguyên liệu lớn để đáp ứng đủ nhu cầu, v́ mũi tên một lần bắn đi là mất "một đi không trở lại". Truyền thống giỏi cung nỏ của người Việt cổ khiến quân thù xâm lược ở buổi đầu công nguyên phải khiếp sợ và khâm phục, vốn đă có một gốc rễ lâu bền từ giai đoạn G̣ Mun này.
Sự phát triển của nghề thủ công luyện kim đă có ảnh hưởng lớn không những đến sự phát triển của nông nghiệp mà c̣n thúc đẩy sự hoàn thiện của các nghề thủ công khác - trừ nghề làm đồ đá.
Những mũi giáo gỗ phát hiện được ở giai đoạn G̣ Mun cho chúng ta biết rằng nghề làm đồ gỗ - một nghề cũng có truyền thống xa xưa như nghề làm đồ đá - vẫn tiếp tục tồn tại và cải tiến.
Người G̣ Mun sống bằng nghề làm ruộng trồng lúa nước là chính, đồng thời họ cũng là những người chăn nuôi, săn bắn, đánh cá. Đây là một cung cách làm ăn tiến bộ, cũng là cách làm ăn của mọi dân cư ở những vùng trung tâm nông nghiệp của thế giới cổ đại.
Hiện vật khảo cổ cho thấy rơ: giai đoạn G̣ Mun được phát triển trực tiếp lên từ giai đoạn Đồng Đậu và có mối liên hệ chặt chẽ với các giai đoạn phát triển trước đó. Đồng thời giai đoạn G̣ Mun cũng chứa đựng những tiền đề vật chất cho sự phát triển của một giai đoạn cao hơn vào cuối thời đại đồng thau và đầu thời đại đồ sắt ở nước ta: giai đoạn văn hóa Đông Sơn.
Phùng Nguyên - Đồng Đậu - G̣ Mun: 3 giai đoạn lớn của thời đại đồng thau trong đó cư dân nông nghiệp Việt cổ, người Phùng Nguyên, người Đồng Đậu, người G̣ Mun ở vùng đồng bằng và trung du Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, đă từng bước chế ngự thiên nhiên, làm ruộng lúa, phát huy được tính ưu việt của nền kinh tế nông nghiệp, bước vào chế độ ḍng cha, làm chủ vùng tam giác châu thổ sông Hồng, mở đường cho một giai đoạn văn hóa rực rỡ, đỉnh cao thời đại dựng nước: giai đoạn Đông Sơn.
Trích từ: Hành Tŕnh Về Thời Đại HÙNG VƯƠNG DỰNG NƯỚC
Di vật
Phân bố trên cùng địa bàn với văn hoá Phùng Nguyên và văn hóa Đồng Đậu trước đó, trong các tỉnh Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Bắc Ninh, Bắc Giang, Hà Tây và Hà Nội, chủ nhân văn hóa G̣ Mun là cư dân nông nghiệp. Công cụ và vũ khí bằng đồng khá đa dạng, gồm ŕu, liềm, dao, giáo, lao, mũi tên... Đồng cũng được dùng làm chuông, ṿng tay, khuyên tai, trâm cài và tượng động vật. Đồ gốm có độ nung cao. Phổ biến nhất là các loại b́nh, nồi có miệng loe găy và trang trí hoa văn khắc vạch phía trong miệng. Văn hóa G̣ Mun phát triển lên từ văn hóa Đồng Đậu và tồn tại trước văn hóa Đông Sơn, trong khoảng thế kỉ XI đến thế kỉ VII TCN.
|