VBF-Không cần phải nói đâu xa cứ nh́n lễ nhận chức của ông Obama những năm trước mới thấy người dân quá đông tới dự lễ. Nhưng năm nay đúng như dự đoán của dư luận, dù lễ nhận chức của ông Trump được quảng cáo rầm rộ nhưng vắng hơn nhiều so với của ông Obama. Không những vậy có rất nhiều người bày tỏ phản đối vị tân tổng thống Trump này 1 cách mạnh liệt.Ở Mỹ đă hơn chục năm, chưa bao giờ tôi thấy đông người trên National Mall (Quảng trường Quốc gia) như lễ nhậm chức của Tổng thống Obama 8 năm trước. Nhưng năm nay th́ khác.
Cách đây 8 năm cũng vào ngày 20-1-2009, tôi dự lễ nhậm chức của Tổng thống da mầu, Barack Obama, với vài triệu người tham dự. Ở Mỹ đă hơn chục năm nhưng chưa bao giờ tôi thấy đông người như thế trên National Mall (Quảng trường Quốc gia).
Chiều dài 3 km, rộng 0,5 km, quảng trường có thể chứa tới 5 triệu người khi cần, hai bên là hai phố Independence và Constitutions mang tính biểu tượng là mọi hoạt động tại đây được Hiến pháp và sự Độc lập bảo vệ.
Hôm đó trời đất như thử thách ḷng kiên nhẫn của những người hâm mộ Obama. Thời tiết DC lạnh khủng khiếp, nhiệt độ hạ xuống -10oC, gió 25km/giờ thổi từng cơn, buốt tận xương tủy, cảm giác như trời lạnh tới -25oC.
Tôi ít khi tham gia đám đông v́ ghét lộn xộn. Nhưng lần đó Barack Obama "dựng" tôi dậy từ 4 giờ sáng trong cái lạnh chết người. Mong muốn thay đổi của ông đă thức tỉnh hàng trăm triệu người Mỹ nếu không nói là hàng tỷ dân chúng trên hành tinh.
Sau 8 năm như đến hẹn lại lên, tôi lại ra quảng trường để xem người Mỹ đón nhận Tổng thống mới của họ ra sao.
6 giờ sáng - tầu điện vắng tanh. Năm 2009 và 2013 đón Obama th́ 4:30 sáng tầu chật ních, ga kẹt cứng dù thời tiết khắc nghiệt. Ảnh: Hiệu Minh
Do hôm trước mệt quá, tôi ngủ quên măi tới 6h30 mới dậy. Vội vàng ăn qua loa, lao ra metro th́ đă gần 7h, nhưng nhà ga vắng, tầu mới toanh nhưng ít khách đi, dù ga Ballston khá gần DC.
Năm 2009 đón Obama th́ ngay ga Vienna đầu tiên của đường vàng đă phải chen nhau thật lực mới có thể vào trong tầu, đứng suốt dọc đường. Trong khi lần này tôi có chỗ cho ḿnh và cái ba lô máy ảnh như nhiều ghế trong toa.
Tới ga L’Enfant Plaza, do những nhân viên chỉ dẫn cũng sai lung tung, đi bộ ṿng vèo gần một tiếng tôi mới tới được cổng nằm trên đường số 7 cách cánh gà phía Tây của đồi Capitol khoảng 1 km, đủ nh́n thấy toàn bộ lễ đài. Người cũng đă kín phía bán vé, phía miễn phí như tôi đứng c̣n kha khá chỗ.
Một bức ảnh chụp từ trên cao cho thấy quảng trường rất vắng vẻ, dù một số hoạt động của buổi lễ đă bắt đầu. Ảnh: Reuters
Trời khá lạnh, lác đác mưa nhưng không nặng hạt. Vào giờ chót do sợ mưa, ban tổ chức thông báo cho phép mang theo ô mà không cấm như lệnh trước đó do lư do an ninh.
Qua cổng an ninh cũng khá nhanh v́ ai cũng mang đồ nhẹ nhàng, một cái túi, cái ba lô bé, nên đoàn người xếp hàng dài nửa km chỉ thoáng đă giải phóng xong.
Vui quá vào được trong khu được chia ô. Có lẽ do ít người nên ban tổ chức không khóa "chia để trị" như những lần trước. Mọi người thoải mái đi lại trừ vào khu có bán vé.
Người bán hàng rong không nhiều như mấy năm trước. 10 USD một cái áo phông có ảnh Trump, 5 USD cái huy hiệu Trump, vài USD một cái cờ. Phổ biến là mũ đỏ có ḍng chữ "Make America Great Again" với giá 5 USD -10 USD, có chỗ lên 20 USD, nhưng ít người dừng lại.
Có anh nói vui câu khách "Để Hoa Kỳ vĩ đại hơn xưa, hăy mua áo này giá 10 USD", tưởng chừng làm việc của Trump với giá rẻ bất ngờ. Washington Post làm một thăm ḍ cho thấy, năm nay bán hàng lưu niệm ế "không great" như slogan của Trump.
So với thời Obama th́ dịch vụ này hái ra tiền v́ lần đầu tiên người da mầu có một vị tổng thống da đen trong Nhà Trắng trong lịch sử mấy trăm năm của nước Mỹ. Và bản thân họ cũng tiêu tiền phóng khoáng hơn bởi người bán hầu hết là da mầu.
Quảng trường vẫn c̣n khá rộng. Đón Obama th́ kín luôn từ nhà Quốc hội trải dài đến chân tượng đài Washington và phía nhà tưởng niệm Lincoln.
Ban quản lư metro cho hay, tới 11 giờ sáng có 193 ngàn người quẹt vé vào, năm 2009 số này là 513 ngàn, và thời Bush cũng khoảng 197 ngàn. Vé mời khoảng 250 ngàn th́ luôn chật chỗ với mọi Tổng thống nhậm chức, nhưng vé đứng miễn phí nói lên tất cả.
Đón Obama có vài triệu người mà có lẽ tới 80% là người da mầu, th́ hôm nay ước trên nửa triệu người, có tới 95% là người da trắng từ nhiều tiểu bang xa xôi và nghèo khó.
Hỏi một bác đă luống tuổi, cổ hơi đỏ mà người Mỹ gọi là red neck thuộc tầng lớp cần lao, tại sao bác ủng hộ Trump, bác vui v́ "ông ấy hứa mang việc làm về cho nước Mỹ".
Một chị khác đứng cạnh liền thêm, lần này chẳng có ai hơn, chọn Trump chẳng qua v́ Trump không phải Hillary Clinton. Một câu trả lời quen thuộc.
Từ già đến trẻ tỏ vẻ khá hân hoan đến quảng trường nhưng chắc chắn không thể bằng người da đen vui vẻ đến đây 8 năm trước và 4 năm sau đó.
Trên màn h́nh lớn thông báo từng bước đi của Tổng thống mới. Ông xuất hiện ở Nhà Trắng, ra xe hơi cùng với Obama, trên quảng trường hoan hô và có người huưt sáo.
Xe đi về đồi Capitol được truyền trực tiếp cho tới khi họ tới cánh gà dành cho quan chức quan. Trên lễ đài xuất hiện Tổng thống Bush con, rồi hai ông bà Clinton. Thấy bà, mọi người ồ lên chế giễu nhưng lác đác có tiếng vỗ tay.
Đợi măi rồi Trump cũng xuất hiện trong tiếng ḥ reo nhưng không thể vui như khi người ta đón Obama mấy năm trước.
Một số nhóm chống đối giơ biểu ngữ phản đối ông. V́ trong quảng trường cấm biểu t́nh có 5 người trở lên nên số này chỉ là các nhóm đơn lẻ. Cảnh sát cho hay, ngoài quảng trường đă bắt gần 60 người v́ bạo loạn.
Một anh chàng mặc cái quần bơi phía mông có chữ Trump to tướng, trần như nhộng dù khá lạnh, tay cầm đàn đi lại hát ḥ ủng hộ Trump.
Nhóm khác viết biểu ngữ "Not my president – Không phải Tổng thống của tôi" và nhiều câu phản đối phân biệt chủng tộc, giới tính và miệt thị nhập cư.
Lễ tuyên thệ diễn ra nhanh chóng. Đầu tiên là phó Tổng thống Mike Pence và sau đó là Tổng thống Donald Trump. Các câu quen thuộc mà bất kỳ Tổng thống nào cũng phải nhắc lại như cái máy "I do solemnly swear that I will faithfully execute… Tôi xin thề sẽ thực hiện chức vụ Tổng thống Hoa Kỳ…"
Donald Trump được công bố là Tổng thống chính thức của Hoa Kỳ kể từ giờ phút đó. Obama đă thành cựu. Nước Mỹ sang một trang mới trong tiếng hoan hô kèm theo đôi chỗ huưt sáo phản đối, chuyện thường xảy ra ở mỗi lễ nhậm chức.
Phát biểu nhậm chức khá đơn giản "nước Mỹ là ưu tiên số 1", "việc làm về cho Hoa Kỳ", "Hoa Kỳ từng bảo vệ biên giới cho nhiều quốc gia nhưng biên giới của ḿnh lại lỏng lẻo", "chúng ta phải chấm dứt các nhà chính trị nói hay nhưng không làm ǵ cả…".
Nhà báo Jake Tapper của CNN b́nh luận, thật ngạc nhiên Trump lại tấn công người Washington trong khi xung quanh ông toàn các nhà chính trị nổi tiếng sống và làm việc tại đây.
Biết ḿnh phải đi vài km mới ra được bến metro, tôi bỏ giữa chừng bài phát biểu. Như Trump nói, các nhà chính trị nói hay nhưng làm thường dở. Có điều ǵ làm cho tôi phải tin ông ta? Bốn năm nữa mới biết c̣n giờ sẽ biết ngay thế nào là chờ tầu nếu ra muộn.
Định nhắn người bạn nhưng smartphone hết pin v́ tín hiệu 4G và phone bị nghẽn, cứ quay quay để t́m sóng, chỉ vài tiếng cái phone trở thành vô giá trị.
Đoàn người cắm cúi t́m đường ra metro. Những anh chàng bán hàng rong dường như ế hơn mọi năm v́ chỉ nh́n mũ đỏ lác đác trên Mall đủ hiểu ít người bỏ tiền mua.
Hàng rong ế ẩm. Những tấm poster với ḍng chữ "Not my president - Không phải Tổng thống của tôi" cũng được rao bán. Ảnh: Hiệu Minh
Có anh rao vui vui "Make America Great Again" bây giờ chỉ c̣n 5 USD hoặc "mua một tặng một", giá hạ bất ngờ.
Ra tới bến ga, người mệt nhoài sau 6 tiếng liền không được ngồi chút nào. Các toa tầu đông nghịt, ít thấy nụ cười mà lẽ ra ngày nhậm chức phải có. Có lẽ người da trắng biểu cảm bên ngoài không rộn ràng như người da mầu.
Ga metro Faragut West có thông báo xổ số liên bang đang ở mức 153 triệu USD. Ai mua hôm này mà trúng th́ chắc chắn thấy Trump và khẩu hiệu của ông thật tuyệt vời.
Nếu trượt th́ giờ này Tổng thống mới cũng đă yên vị. Nước Mỹ chờ thêm 4 năm, hoặc Trump tiếp tục, hoặc người Mỹ sẽ nói "Tiễn khách" với tỷ phú này như đến hẹn lại lên.