Điểm sáng nhất trong hội nghị thượng định Mỹ-Triều Tiên diễn ra tại Singapore chính là thỏa thuận chung mà hai bên đạt được.
Đây không chỉ là một sự kiện lịch sử mà c̣n là ch́a khóa mở ra các cuộc đối thoại đi sâu vào kỹ thuật hơn dành cho các quan chức giữa hai nước. Dù vậy, việc hiện thực hóa các cam kết giữa hai bên sẽ là chuyện lợi ích cho nhiều quốc gia liên quan khác.
Nền móng trước mắt, đàm phán lâu dài
Từ bốn điểm trong tuyên bố chung Mỹ-Triều, quan chức ngành ngoại giao, quốc pḥng, kinh tế của hai bên sẽ bắt đầu thảo luận vào các giải pháp hành động, các công cụ giám sát và phương pháp đánh giá với các hoạt động cụ thể đảm bảo thực hiện hiệu quả cam kết của hai nước.
Điển h́nh là việc Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo sẽ tiếp tục làm việc với các đồng nghiệp B́nh Nhưỡng để thực hiện các hứa hẹn hay cam kết của thượng đỉnh. Ông Trump nhấn mạnh rằng hai bên đă đồng ư phía Triều Tiên sẽ tháo dỡ một khu thử nghiệm động cơ tên lửa. Tổng thống Mỹ cũng nói rằng quá tŕnh phi hạt nhân hóa sẽ bắt đầu diễn ra một cách “rất nhanh chóng”. Vấn đề này sẽ được thảo luận nhiều hơn ở những lần gặp gỡ tiếp theo giữa các nhà chức trách hai bên.
Ông Trump tuyên bố chắc chắn sẽ mời lănh đạo Triều Tiên đến Nhà Trắng và hai nước có lẽ sẽ cần thêm một chương tŕnh thượng đỉnh như lần gặp ở Singapore. Và rất nhanh chóng, ông Kim đă đồng ư.
Về phần Triều Tiên, thượng đỉnh lần này đă tạo cơ hội cho đất nước “khép kín” nhiều năm này có thể đối thoại một cách b́nh đẳng với Mỹ - vốn là một mục tiêu mà cả hai người tiền nhiệm là cha và ông nội của lănh đạo Kim Jong-un chưa làm được. Các bước tiếp theo, Triều Tiên (và cả Hàn Quốc) đă có cơ sở (trên sự đồng thuận của Mỹ, ủng hộ của Liên Hiệp Quốc và cộng đồng quốc tế nói chung) để tiến hành các quá tŕnh đàm phán, mang lại thỏa thuận ḥa b́nh mà nhiều người kỳ vọng là “vĩnh viễn” cho bán đảo Triều Tiên.
Về vấn đề này, ông Trump không giấu mong muốn cả Hàn Quốc và Trung Quốc sẽ cùng tham gia kư vào thỏa thuận cuối cùng thiết lập lại ḥa b́nh cho khu vực này.
Như vậy, các động thái tiếp theo của cả Mỹ và Triều Tiên là vô cùng quan trọng, v́ cả hai bên phải làm việc để xây dựng (và dựa trên) ḷng tin - điều mà hai bên đă mất mấy mươi năm để có tương đối và sẽ bỏ nhiều tâm sức để bảo vệ.
C̣n nhiều hoài nghi
Nhiều người hoài nghi về tính khả thi tuyệt đối của thỏa thuận Trump-Kim. GS Vipin Narang, chuyên ngành hạt nhân tại Viện Công nghệ Massachusetts, nói giá trị lớn nhất của thượng đỉnh Trump-Kim vừa qua đối với cả hai nước chính là “đă có một chương tŕnh thượng đỉnh”. Cả hai nhà lănh đạo Mỹ và Triều Tiên dường như đều mong muốn làm được một sự kiện mà các chính quyền tiền nhiệm chưa bao giờ làm được - tạo ra một cuộc gặp hai bên.
Theo GS Narang, tuyên bố chung Trump-Kim quá mơ hồ đến mức những ǵ có thể được thực thi cũng không rơ ràng. Không có ǵ để đảm bảo Triều Tiên có thể tuân thủ đúng như thỏa thuận giữa hai nước. “Cần nhớ rằng Triều Tiên đă không hề đồng ư từ bỏ hay chấm dứt bất kỳ điều ǵ. Thực tế họ đă không cam kết điều ǵ cả, vậy lấy ǵ để chúng ta kiểm chứng?” - ông Narang nói trên kênh Vox.
Lập luận này không phải không có lư khi suốt mấy mươi năm qua, hạt nhân luôn đóng vai tṛ sống c̣n trong chính sách Triều Tiên, là vũ khí để nước này mặc cả với các nước, thậm chí là cường quốc như Mỹ. Một cuộc gặp thượng đỉnh, kèm theo các quả quyết “không giảm cấm vận khi Triều Tiên chưa phi hạt nhân hóa một cách “hoàn toàn, có thể kiểm chứng và không thể đảo ngược”” chắc chắn B́nh Nhưỡng sẽ không mạo hiểm hay tin tưởng Mỹ như Libya cách đây 15 năm.
Trong khi đó về phía Mỹ, phải thừa nhận nước này đă tiếp cận vấn đề Triều Tiên “từ trên xuống” - một cách khác so với các chính quyền trước đây. Không khó nhận thấy sự mâu thuẫn giữa một bên là ông Trump, rất quyết tâm gặp ông Kim và bên c̣n lại là cố vấn và quan chức chính phủ Mỹ, vốn thận trọng trước Triều Tiên. Cách tiếp cận của ông Trump đă thể hiện hiệu quả khi buộc ông Kim cùng ngồi vào bàn thảo luận, làm giảm nhiệt khu vực mà cả hai chưa bao giờ đạt được.
Trường hợp xấu nhất Mỹ và Triều Tiên có thể sẽ đạp đổ những ǵ họ đă có và theo GS Narang đó cũng không phải là một điều tồi tệ nhất trên thế giới. Nhưng hiện nay, nếu đặt quyền hạn của một tổng thống Mỹ vào việc thực hiện một thỏa thuận như vừa qua của Mỹ và Triều Tiên th́ liệu có hiện thực hóa được hay không. “Tôi không thấy khả năng ông Kim từ bỏ các vũ khí hạt nhân của ông ấy nhưng Mỹ có thể sẽ đạt được những mục tiêu khác có ư nghĩa ngoài phạm vi này” - GS Narang nói.
VietBF © Sưu tầm