Chính sách nhập cư mới của Mỹ sẽ thay đổi như thế nào? Cha mẹ sẽ bị trục xuất c̣n con cái họ ở lại Mỹ? Điều này sẽ dẫn đến hậu qua là chúng sẽ khó đoàn tụ được với cha mẹ.
Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang đến gần thời hạn chót 26/7 phải đoàn tụ hàng ngh́n trẻ em nhập cư bị tách khỏi cha mẹ v́ chính sách “không khoan nhượng”. Tuy nhiên sự phức tạp và tốc độ của hoạt động này đă dấy lên lo ngại nhiều gia đ́nh trong số này sẽ bị chia tách lâu dài, thậm chí là vĩnh viễn, bởi một số cha mẹ, trong đó có rất nhiều người chạy khỏi bạo lực và đói nghèo đang tàn phá các nước Trung Mỹ, đă bị trục xuất.
Cậu bé người Honduras đang ở tạm trong một trung tâm nhân đạo sau khi vượt biên giới Mỹ-Mexico cùng cha ḿnh ngày 21/6/2018 ở McAllen, Texas. Ảnh: Getty
Trục xuất cha mẹ, không trục xuất con
Theo các luật sư và các nhóm nhân quyền, sẽ rất khó để theo dấu của các cha mẹ đă bị trục xuất. V́ hiện chưa thể xác định rơ những người này đă trở về đất nước quê hương của ḿnh hay họ đă đi nơi nào đó khác.
Một số người có thể không c̣n nhà để quay về, và một số khác có thể quá sợ hăi phải trở về nơi mà họ đă bỏ trốn. Một số thậm chí c̣n không có phương thức liên lạc với chính phủ về những đứa con vẫn c̣n ở trên đất Mỹ của ḿnh.
Robert Lopez, người phát ngôn Dự án quyền dân sự Texas (TCRP), nói với Business Insider rằng, nhóm đang làm việc về 6 trường hợp trong đó có cả những cha mẹ bị trục xuất mà con cái vẫn c̣n ở Mỹ và những đứa trẻ chưa có khả năng t́m được cha mẹ của ḿnh.
Hiện cũng chưa rơ chính xác có bao nhiêu cha mẹ bị trục xuất mà con cái vẫn c̣n ở nước Mỹ. Con số này có thể là vài chục, thậm chí có thể là vài trăm người. Trong số 103 trẻ em dưới 5 tuổi bị tách khỏi cha mẹ, chính phủ xác định 12 trong số này chưa thể được đoàn tụ v́ cha mẹ của các em đă bị trục xuất.
C̣n trong số 2.551 trẻ em trong độ tuổi từ 5-17, số cha mẹ bị trục xuất có thể c̣n nhiều hơn. Chính quyền Tổng thống Trump không phản hồi đề nghị của Business Insider cho biết có bao nhiêu cha mẹ đă bị trục xuất và có bao nhiêu cuộc đoàn tụ có thể diễn ra.
Hơn 2.500 trẻ em bị chia tách khỏi cha mẹ v́ chính sách nhập cư không khoan nhượng của Mỹ. Ảnh: AP
“Ṃ kim đáy bể”
Emily Kephart, người làm việc cho tổ chức phi lợi nhuận “Những đứa trẻ cần bảo vệ” (Kids in Need of Defense, viết tắt là KIND), nói rằng ngay cả trước khi chính quyền của Tổng thống Trump thực thi chính sách “không khoan nhượng”, chia tách các gia đ́nh nhập cư quy mô lớn, KIND đă chứng kiến 40 trường hợp gia đ́nh bị chia tách chỉ trong năm ngoái và 34 cha mẹ trong số này bị trục xuất trước con cái của họ.
“Khi đó mọi thứ diễn ra chậm hơn. Các trường hợp xảy ra nhỏ lẻ mỗi tháng và chắc chắn, chính sách “không khoan nhượng” đă khiến t́nh trạng này tồi tệ thêm”, bà Kephart nói.
Theo bà Kephart, khi chính phủ muốn trục xuất một đứa trẻ không có người đi cùng, một thẩm phán sẽ cấp cho đứa trẻ đó một lệnh rời đi tự nguyện sau khi đề nghị tị nạn bị từ chối hoặc đứa trẻ quyết định trở về quê nhà. Sau đó, Cục nhập cư và hải quan Mỹ (ICE) sẽ phối hợp với lănh sự quán của những nước mà các đứa trẻ này xuất phát để đưa chúng về nước.
Khi đó, chính phủ Mỹ sẽ phải thông tin cho chính phủ nước quê nhà về ngày giờ chuyến bay của những đứa trẻ. Nếu những đứa trẻ đến từ các nước Trung Mỹ, các chính phủ đă thiết lập các trung tâm tiếp nhận và liên lạc với gia đ́nh của những đứa trẻ, sau khi loại trừ các nguy cơ về an ninh, cơ quan chức năng sẽ đề nghị gia đ́nh đến đón con của ḿnh.
Bà Kephart dự đoán chính quyền Tổng thống Trump sẽ sử dụng quy tŕnh tương tự để hồi hương những đứa trẻ mà cha mẹ chúng đă bị trục xuất từ trước và sẽ không có sự khác biệt ǵ nhiều.
“Thông thường, trong dự án của tôi, tôi thấy những đứa trẻ không có người đi kèm trở về quê nhà tương đối an toàn. Có thể chúng sẽ đối mặt với t́nh cảnh vô cùng nghèo đói và khó khăn, nhưng không có nguy hiểm trước mắt, v́ các mối nguy hiểm đă được cơ quan chức năng kiểm tra để loại bỏ trước”, bà Kephart nói. “Tuy nhiên, trong trường hợp với các gia đ́nh bị chia tách, cả phía cha mẹ và phía những đứa trẻ đều bị chi phối bởi yếu tố ‘chỉ muốn trở lại với gia đ́nh ḿnh’. Họ có thể sẽ bị đẩy trở lại hoàn cảnh không được an toàn”.
Các tổ chức phi lợi nhuận như KIND đang liên kết với các tổ chức tương tự ở Guatemala, El Salvador, và Honduras để t́m cha mẹ của những đứa trẻ bị chia tách. Nhưng việc t́m được những cha mẹ bị chia tách sẽ chỉ chắc chắn thành công nếu các cha mẹ này cũng tiếp cận với các tổ chức hoặc chính quyền địa phương để có sự trợ giúp.
Nếu các gia đ́nh t́m tới chính quyền địa phương để nhờ trợ giúp. th́ khi đó, chúng tôi sẽ nhận được thông tin – dù ít hay nhiều, bởi chúng tôi cũng là một tổ chức có tiếng. Nhưng nếu có ai đó gọi tới cho chúng tôi và nói rằng “Chúng tôi tiếp nhận một cô bé tên Jane Doe, các bạn có thể giúp chúng tôi t́m cha mẹ cô bé không?’, th́ như thế không khác ǵ “ṃ kim đáy bể.
Bà Kephart bày tỏ lạc quan rằng, phần lớn các gia đ́nh bị chia tách cuối cùng cũng sẽ được đoàn tụ với nhau, dù không dễ dàng ǵ./