Bài viết do tác giả Lê Công Định phân tích thời sự ngày nay sau vụ án Đinh La Thăng và Trịnh Xuân Thanh khép lại. Sau đây là nội dung.
Hôm nay tṛn 8 năm ngày nhóm Tứ Nhân Bang chúng tôi ra ṭa sơ thẩm v́ cáo buộc "hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân": 2010-2018.
8 năm trôi qua tôi có dịp ngẫm nghĩ nhiều về nghề thẩm phán ở Việt Nam qua các phiên ṭa mà tôi mục kích. Ngoài sự thể là đảng viên cộng sản như một yêu cầu và định mệnh không thể thay đổi, các thẩm phán c̣n là những con người hẳn có lương tri tối thiểu.
V́ vậy, đứng trước hồ sơ của các vụ án chính trị, bao nhiêu thẩm phán từng can dự vào những phiên xử như thế, đă thật sự ngay t́nh tin rằng các bị cáo hiển nhiên phạm tội căn cứ vào mớ "chứng cứ" nguỵ tạo một cách hàm hồ của cơ quan điều tra?
Chắc chắn không thẩm phán có kinh nghiệm nào có thể xác tín nội tâm về hành vi phạm tội của những người bất đồng chính kiến, bởi họ đều thừa biết ḿnh xét xử không theo chứng cứ, mà theo tội danh và h́nh phạt đă được ấn định từ trước bởi cơ quan an ninh của đảng cầm quyền.
Thẩm phán được mặc định từ xa xưa, kể cả trong những xă hội sơ khai, là người cầm cân nảy mực để ǵn giữ và xiển dương công lư, điều mà cường quyền không thể can thiệp. Tuy nhiên, trong chế độ toàn trị cộng sản, hầu hết thẩm phán tiếc thay lại sẵn sàng nhạo báng công lư, đơn thuần chỉ v́ muốn duy tŕ cơ hội kiếm cơm của ḿnh.
Lẽ ra họ phải khước từ yêu cầu phỉ báng công lư từ phía cường quyền để bảo vệ danh dự nghề nghiệp của chính ḿnh. Đằng này, xấu hổ thay, họ lại cúi đầu tuân phục và tiếp tay đẩy những người bất đồng chính kiến cùng gia đ́nh vào nghịch cảnh đau thương một cách bất công trong thời gian dài.
Tôi tự hỏi món nợ công lư đó làm sao các thẩm phán và con cái họ trả hết trong kiếp làm người này đây? Lưới trời lồng lộng vẫn c̣n giăng ra đó, dù họ nh́n thấy hay không!
Hôm qua lúc tṛ chuyện với bạn bè, tôi nói về bộ tóc giả của các thẩm phán h́nh sự Anh quốc. Bộ tóc đó vừa thể hiện uy quyền của nền tư pháp quốc gia, vừa bảo đảm sự “vô danh tính” của các vị thẩm phán, bởi họ phải gạt bỏ mọi kỳ thị và định kiến về sắc tộc, tôn giáo, chính kiến, v.v... khi xét xử nhằm mục đích đạt đến một phán quyết đáp ứng mọi chuẩn mực chung về công lư.
Vậy các thẩm phán Việt Nam nên đội ǵ để xứng đáng với sự cúi đầu đáng hổ thẹn của họ trước cường quyền? Và nữa, kết quả công việc hàng ngày của họ khiến khó có thể gọi đó là Thẩm Phán theo ngữ nghĩa của từ này, mà phải là THẢM PHÁN. Trong chế độ toàn trị hiện nay, quả thật đến cửa ṭa là cầm chắc t́nh cảnh "vô phúc đáo tụng đ́nh".
Lê Công Định