Liệu nền ḥa b́nh của Syria có thật sự đạt được nếu các bên ngừng chiến để thay đổi chế độ tại nước này?
Cựu cố vấn chính sách đối ngoại cho các nhà lănh đạo Đảng Cộng Ḥa trong Thượng viện Mỹ Jim Jatras cho rằng dự định của Pháp và Mỹ hậu chiến Syria sẽ làm một bước tiến cho nền ḥa b́nh lâu dài. Tuy nhiên, nó chỉ trở thành sự thật khi các bên chấm dứt nỗi ám ảnh thay đổi chế độ lănh đạo tại nước này.
Thay đổi chế độ lănh đạo Syria không c̣n là điều kiện tiên quyết
Hôm thứ Năm tuần trước (13/7), trong cuộc họp báo chung của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và người đồng cấp đến từ nước Mỹ Donald Trump, hai nhà lănh đạo đă công bố kế hoạch phát triển một tiến tŕnh giải quyết xung đột Syria thông qua một nhóm liên lạc, bao gồm các thành viên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và các đại diện từ Damascus. Ông Macron cũng cho biết, Paris không c̣n “khăng khăng” với điều kiện Tổng thống Syria Bashar Assad phải từ chức, đồng thời nhấn mạnh rằng, tiêu diệt lực lượng khủng bố sẽ là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu.
“Bất kỳ sự sẵn ḷng đàm phán với Syria nào từ các cường quốc phương Tây, như Mỹ và Pháp… đều là sự phát triển tích cực,” ông Jim Jatras nhận định. “Điều này đồng nghĩa với điều kiện bắt buộc “phải thay đổi chế độ” đă đi đến hồi kết, và con đường kết thúc chiến tranh có thể bắt đầu hiện ra rơ ràng hơn.”
Ông Jatras tỏ ra đồng t́nh với tuyên bố của người đứng đầu nước Pháp rằng, Paris không c̣n nh́n nhận, yêu cầu Tổng thống Bashar Assad phải rời bỏ quyền lực là một phần không thể thiếu trong quá tŕnh thiết lập một giải pháp chính trị toàn diện và bền vững cho Syria.
Tổng thống Bashar Assad trong ṿng vây của báo chí (ảnh: Sputnik)
Tổng thống Trump dường như khá ủng hộ những ǵ ông Macron phát biểu. Tuy nhiên, Jatras cảnh báo, chính sách của Mỹ vẫn có thể đảo ngoặt nhanh chóng và trở về với lập trường cứng rắn như trước đây trong vấn đề Syria. Theo đó, chính phủ Damascus từ chức là một trong những điều kiện tiên quyết để chấm dứt cuộc xung đột đă kéo dài hơn 6 năm tại quốc gia Trung Đông.
“Vấn đề là, chúng ta đă từng nghe thấy điều tương tự trước đây. Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson và thậm chí là Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc Nikki Haley từng đưa ra những tuyên bố tương tự ngay trước khi cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học tại Idlib diễn ra hồi tháng Tư 2017, với kết cục là vụ không kích trả đũa của Tổng thống Trump,” Jatras nhắc lại.
Ngài cựu cố vấn chỉ ra, sau vụ tấn công Idlib, ông Tillerson và bà Haley ngay lập tức đă quay trở lại “giọng điệu” cứng rắn thông thường, một mực yêu cầu Tổng thống Syria phải ngay lập tức từ chức. Ông cũng bày tỏ lo ngại rằng, nếu một vụ việc tương tự xảy ra, Tổng thống Pháp có thể thay đổi quan điểm chấp nhận để ông Assad tại vị của ḿnh.
“Liệu Tổng thống Macron có làm điều tương tự [như Mỹ] ngay khi một vụ việc không thể tránh được xảy ra tiếp theo?”, ông Jatras đặt câu hỏi.
Ảnh hưởng của Mỹ và Nga vẫn lớn nhất, đặc biệt với lệnh ngừng bắn mới
Theo Jatras, mặc dù mang tính xây dựng và tích cực, nhưng phát biểu của ông Macron không được phép hướng sự chú ư của cộng đồng quốc tế ra khỏi lệnh ngừng bắn mới, do Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir khởi xướng sau cuộc gặp song phương bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Hamburg.
“Ngay bây giờ, điều quan trọng nhất trong cuộc chơi chính là thỏa thuận hôm 7/7 giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Nga về lệnh ngừng bắn tại tây nam Syria. Nó có thể là một yếu tố quan trọng dẫn đến kết thúc cho cuộc xung đột Syria,” Jatras dự đoán.
Ông nhận định, tại những vùng nằm trong phạm vi quy định của lệnh ngừng bắn, Tổng thống Trump và Ngoại trưởng Tillerson dường như đă nhận được sự đồng thuận từ các lực lượng của cả Israel và Iran.
“Lực chọn địa điểm lệnh ngừng bắn tại khu vực biên giới trên cao nguyên Golan cho thấy Mỹ đă phải làm rơ thỏa thuận này với phía Israel. C̣n về Nga, Moscow cũng không thể tiến hành nếu không nắm chắc được sự bằng ḷng từ Damascus và Tehran,” Jatras lưu ư.
Khả năng cả Israel và Iran đều “bật đèn xanh” cho lệnh ngừng bắn của ông Trump và Putin đă gia tăng hy vọng rằng, thỏa thuận này sẽ kéo dài và trở thành một bước ngoặt cho quá tŕnh thiết lập nền ḥa b́nh lâu dài cho Syria.
“Với việc nhận được sự đồng thuận từ hai đồng minh cứng đầu nhất và lại đang đối đầu nhau, Washington và Moscow có thể sẽ có được cơ hội tốt nhất để kết thúc t́nh trạng thù địch [giữa các bên]”, chuyên gia về đối ngoại dự đoán.
Ông cũng khẳng định, việc Paris hết ḷng ủng hộ cho sáng kiến này rất được coi trọng, nhưng Pháp hay bất kỳ nước châu Âu nào cũng không thể so sánh được với ảnh hưởng của Mỹ và Nga trong tiến tŕnh ǵn giữ và thiết lập ḥa b́nh Syria.
“Nếu nước Pháp muốn tham gia vào nhiệm vụ trên, tốt thôi – họ được chào mừng. Tuy nhiên, hăy ngừng giả vờ rằng các nước châu Âu đang giữ những vai tṛ độc lập trong bất kỳ trường hợp nào,” Jatras kết luận.
Kể từ khi bạo loạn Mùa xuân Arab do Mỹ, Anh và Pháp “chống lưng” nổ ra vào đầu năm 2011, hơn 600.000 người được cho là đă thiệt mạng trong cuộc chiến kéo dài hơn 6 năm tại Syria.
VietBF © sưu tầm