“Với tôi “thần tượng ngoại cảm Việt Nam” hoặc là kẻ lừa đảo, hoặc là người tâm thần. Ngoài ra bà ta c̣n là một kẻ báng bổ giáo lư đạo Phật”, Đại tám, tiến sĩ Đỗ Kiên Cường nói lư do ông từ chối phản biện ư kiến của bà Phạn Thị Bích Hằng giao lưu trực tuyến trên một trang báo sáng 1/11.
- Sau khi ông đề nghị cấm giới ngoại cảm hành nghề, nhiều bạn đọc đồng ư với ông, nhưng cũng có không ít bạn đọc phản đối. Vậy ông có suy nghĩ như thế nào?
- Trước một vấn đề nhạy cảm như vậy, ư kiến bạn đọc khác nhau là chuyện rất b́nh thường, nhất là khi lưu tâm tới bản tính sinh học “chúng ta muốn tin” trong mỗi con người.
Tuy nhiên tôi đề nghị bạn đọc không cùng quan điểm nên đọc kỹ các nội dung mà tôi đă tŕnh bày. Tôi đề nghị cấm “hành nghề ngoại cảm”, v́ đây là một hiện tượng đang gây tranh căi, chứ không phải là một nghề như các nghề nghiệp khác trong xă hội. Và tôi cũng không hề muốn đóng sập cánh cửa với người ưa thích chuyện lạ, khi đề nghị những ai muốn chứng tỏ khả năng dị thường của ḿnh hăy thực hiện điều đó trước một hội đồng khoa học đủ tư cách chuyên môn. Tôi xin nhấn mạnh lại, đó chỉ là một hoạt động học thuật thuần túy.
Đại tá, tiến sĩ Đỗ Kiên Cường: ”Phan Thị Bích Hằng báng bổ giáo lư đạo Phật”
- Xin ông cho biết, trên thế giới có nơi nào mà “nhà ngoại cảm” nhiều như nấm sau mưa giống ta hay không?
- Hoàn toàn không có chuyện đó. Tôi lại dẫn nước Mỹ, nơi mà cả hai phía ủng hộ và phản đối chuyện lạ đều hoạt động rất năng nổ và sáng tạo. Do chính phủ Mỹ không bao giờ chi tiền thuế của dân cho các hiện tượng đáng ngờ về mặt khoa học, nên toàn bộ kinh phí của cả hai phía đều là đóng góp tư nhân. Tuy nhiên sự ủng hộ của công chúng Mỹ đối với ngoại cảm và tâm linh có vẻ đang nguội đi khi những người ủng hộ không đưa ra được các bằng chứng có tính thuyết phục cao. Một trong tám lư do ngoại cảm bị nghi ngờ là các nghiên cứu về nó không hề tiến bộ sau 130 năm nghiên cứu công phu; mà như chúng ta đều biết, sự tiến bộ không ngừng chính là tiêu chí của một khoa học tốt. Từ gần 20 năm trước, tôi đă nhiều lần viết sách và báo về những nghiên cứu như vậy, bạn đọc có thể tự t́m hiểu thêm.
Một ư kiến đă b́nh luận trên mạng rằng, chúng ta rất nghèo nếu tính theo thu nhập trên đầu người (đứng khoảng thứ 50 từ dưới lên), nhưng nếu xét về sự “hâm mộ” đối với ngoại cảm và tâm linh th́ có lẽ chúng ta vô địch thế giới. Liệu có mối tương quan nào ở đây không? Chúng ta hăy cùng suy ngẫm.
- Nhiều bạn đọc phản đối v́ ông kết luận tâm linh không có thật. Vậy niềm tin tôn giáo và các hoạt đông tín ngưỡng th́ sao?
- Đúng là có thực tế đó; chẳng hạn một bạn đọc nhận xét, nói tâm linh không có thật phải chăng là phủ nhận các hoạt động tín ngưỡng và tôn giáo. Theo tôi, đó là sự hiểu lầm.
Ở nước ta, thuật ngữ tâm linh không được dùng chính xác trong nhiều hoàn cảnh do chưa có sự đồng thuận về nội hàm của nó. Tôi đă từng viết bài báo mang tựa đề “Tâm linh là ǵ?” trên tờ Phụ san Văn nghệ Quân đội năm 2000. Nói một cách ngắn gọn, thuật ngữ tâm linh ở đây được dùng theo nghĩa chuyện lạ (psychic phenomena) hoặc hiện tượng dị thường (paranormal phenomena). Nó hoàn toàn khác với khái niệm tâm linh trong tín ngưỡng và tôn giáo. Trong một bài viết năm 2007, tôi đă đề nghị thay “tâm linh” bằng “tinh thần”, theo đúng định nghĩa trong các từ điển tiếng Việt và từ điển Hán Việt (của Đào Duy Anh); chẳng hạn đáng lẽ nói “đời sống tâm linh”, th́ nói đơn giản là “đời sống tinh thần”. Nếu không ưa thuật ngữ tâm linh, bạn đọc có thể thay bằng thuật ngữ dị thường. Và tôi xin nhấn mạnh lại rằng, các hiện tượng dị thường (hoặc tâm linh) như tiên tri, thấu thị, cầu hồn hoặc áp vong chưa hề có một bằng chứng xác đáng nào ủng hộ nào cả.
Bà Phan Thị Bích Hằng trần t́nh vụ t́m thủ cấp liệt sĩ Phùng Chí Kiên sau phóng sự “vạch mặt” của VTV
- Xin được hỏi tại sao ông không nhận lời phản biện ư kiến của bà Phạn Thị Bích Hằng trả lời trực tuyến trên một trang báo sáng 1/11/2013?
- Tôi là nhà nghiên cứu, nên chỉ phản biện các lư thuyết khoa học và các nhà khoa học, chứ không bao giờ phản biện ư kiến của giới ngoại cảm, những người nói mà có vẻ không hiểu ḿnh đang nói ǵ. Với tôi “thần tượng ngoại cảm Việt Nam” hoặc là kẻ lừa đảo, hoặc là người tâm thần. Ngoài ra bà ta c̣n là một kẻ báng bổ giáo lư đạo Phật.
- Ông có quá lời không?
Tôi không hề quá lời; và tôi sẽ chứng minh điều đó trong phần hai của cuộc trao đổi.
- Vậy ông nhận xét ǵ về phản ứng của những người ủng hộ “huyền thoại” Phan Thị Bích Hằng?
Trước những cáo buộc lừa đảo, tất nhiên những ai từng ủng hộ và lăng xê Phan Thị Bích Hằng phải đứng ra bảo vệ “thần tượng” và phản bác lại VTV và những ai không ủng hộ ngoại cảm rồi. Tuy nhiên tôi khá bất ngờ trước sự mất b́nh tĩnh đến mức hoảng loạn của họ.
Mất b́nh tĩnh đến mức hoảng loạn? Có thật như vậy hay không? Ông có chứng cớ ǵ cho nhận định “ghê gớm” đó?
Với tư cách một nhà khoa học thực chứng, tôi luôn “nói có sách mách có chứng”. Để bênh vực “thần tượng”, trên vietnamnet ngày 28-10-2013, ông Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu và ứng dụng tiềm năng con người cho rằng “Nói nhà ngoại cảm Phan Thị Bích Hằng lừa bịp là một sự xúc phạm”. Mặc dù VTV biết mười nói một, có đầy đủ vật chứng và nhân chứng, nhưng đối với ông N.P.G.H., đó chỉ là sự xúc phạm không hơn không kém. Tuy nhiên, phản ứng của ông Phó Viện trưởng chưa là ǵ so với cấp dưới của ông. Trên Tạp chí Đông Nam Á, được trang mạng
www.f24.com.vn dẫn lại ngày 28-10-2013, ông Phó Chủ nhiệm Bộ môn Cận Tâm lư tuyên bố phóng sự của VTV là “sự phỉ báng cực kỳ vô luân”. Sự mất b́nh tĩnh đến mức hoảng loạn đă khiến ông H.T.V. quy kết một vấn đề học thuật thành vấn đề luân lư và đạo đức!
Ông cho rằng theo cách diễn đạt đó th́ chỉ những ai ủng hộ và lăng xê Phan Thị Bích Hằng mới có luân lư và đạo đức; c̣n những ai phản đối th́ bị xem là vô luân lư và thiếu đạo đức?
Chúng ta có thể hiểu khác được không? Điều đó cho thấy một số nhà khoa học tại Viện nghiên cứu và ứng dụng tiềm năng con người thuộc Liên hiệp các hội KHKT Việt Nam đang rất mất b́nh tĩnh. Chúng ta có thể hiểu sự mất b́nh tĩnh đó.
Liên quan tới viện nghiên cứu này, một giáo sư rất nổi tiếng viết trên facebook ngày 28-10-2013 rằng, nên rút Hội Toán học ra khỏi Liên hiệp các hội KHKT Việt Nam, v́ không nên để nó cùng chỗ với một cơ sở phản khoa học. Ông suy nghĩ ǵ về nhận định đó?
Tôi có đọc nhận định đó trên trang cá nhân của nhà toán học đang là niềm tự hào của chúng ta. Và tôi hoàn toàn đồng cảm với ông, khi ông cho rằng, các hội khoa học như Hội Toán học, Hội Vật lư hoặc Hội Sinh học th́ làm sao mà “liên hiệp” được với một cơ sở phản khoa học như Trung tâm nghiên cứu tiềm năng con người. Tuy nhiên vị giáo sư khả kính của chúng ta c̣n chưa biết Trung tâm đă biến thành Viện rất “hoành tráng” rồi!
- Xin ông nói rơ hơn về sự phản khoa học đó.
Trong lúc khoa học hiện đại khẳng định rằng, không có linh hồn như một tồn tại sau cái chết, mà các nhà khoa học tại đó cứ khẳng định “nhà ngoại cảm” t́m mộ bằng cách nhập hồn hoặc áp vong th́ đó chính là sự phản khoa học. Giữa Viện nghiên cứu và ứng dụng tiềm năng con người và khoa học hiện đại, chúng ta nên đứng về phía nào?
Rồi cũng trong bài bênh vực nói ở trên, ông Phó Viện trưởng c̣n cho rằng, nếu được cấp kinh phí để mua thiết bị đo trường sinh học, Viện có thể đánh giá và phân loại các nhà ngoại cảm. Điều đó chứng tỏ ông không biết rằng sinh lực luận, một quan điểm triết học và khoa học xem sự sống xuất phát từ loại sinh khí hoặc vật chất đặc biệt khác với vật chất không sống, đă bị khai tử từ 1828, khi Wohler tổng hợp được urea, và từ sau thí nghiệm Miller 1953, khi Miller thu được nhiều axít amin khi cho tia lửa điện (mô phỏng sét) phóng qua hỗn hợp khí giống khí quyển Trái đất xưa. Ngay cả khi xem trường sinh học chỉ là trường điện từ (trong bốn tương tác trong tự nhiên, chỉ tương tác điện từ trực tiếp chi phối sự sống), ông Phó Viện trưởng cũng không biết các nghiên cứu trên thế giới nên mới đề nghị được cấp kinh phí để mua máy đo trường sinh học.
C̣n một số nguyên do khác buộc nhà toán học đáng kính phải đưa ra nhận định nghiệt ngă nói trên; và tôi sẽ nói kỹ hơn khi có dịp
- Cũng có một cơ sở bảo chứng khác, khi tặng gương Huyền thông để tôn vinh nhiều nhà ngoại cảm?
Đó là Liên hiệp khoa học công nghệ tin học ứng dụng UIA do tiến sỹ V.T.Kh làm Tổng Giám đốc. Như tôi đă nói trong bài phỏng vấn trước, tôi vô cùng kinh ngạc khi thấy ông Tổng Giám đốc hoàn toàn không biết ngoại cảm là ǵ. Do đó ông không biết thử nghiệm đúng cách nên bị giới ngoại cảm qua mặt. Từ 2007, tôi đă buộc phải viết rằng, “mọi nghiên cứu và kết luận với sự tham gia của ông V.T.Kh. và UIA đều mắc sai lầm nghiêm trọng trong quan niệm và trong phương pháp. Cần bác bỏ chúng”.
Xin cảm ơn ông và mong gặp lại ông trong phần trao đổi sau.
(Phần 2: Phan Thị Bích Hằng đă lừa gạt như thế nào? )