Việc bắt giữ CFO Huawei Canada có khả năng ‘phòng thủ’ với TQ?
 

Canada có thể chống lại áp lực từ Trung Quốc trong vụ bắt giữ Mạnh Vãn Châu bởi hệ thống pháp lý minh bạch, sau khi Bắc Kinh lập tức yêu cầu trả tự do cho bà Mạnh, và đã đưa ra những đe dọa “mơ hồ” khiến Canada sẽ đối mặt với “hậu quả” nếu không tuân thủ theo Trung Quốc.

Nhưng đối với những nước nhỏ hơn, bất kể sức mạnh của vụ kiện pháp lý là gì, Trung Quốc sẽ thắng và luật pháp là vô nghĩa.

“Mắc kẹt” giữa hai siêu cường là một vị trí “không hề thoải mái”. Nhưng đó là nơi mà Canada tìm thấy “chính mình” với vụ Vancouver bắt giữ Mạnh Vãn Châu, Giám đốc tài chính Huawei và con gái của nhà sáng lập công ty, theo Philip Calvert.

Bà Mạnh bị bắt giữ theo yêu cầu của Hoa Kỳ, với khả năng dẫn độ về Mỹ để đối mặt với cáo buộc gian lận thông tin mà bà cung cấp cho các công ty Hoa Kỳ nhằm bán hàng của Huawei cho Iran, nước đang chịu các lệnh trừng phạt của Mỹ.

Khi bắt giữ bà Mạnh, Canada đã thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ pháp lý theo các điều khoản thỏa thuận dẫn độ với Hoa Kỳ. Tất nhiên Trung Quốc không nhìn nhận sự việc theo cách này. Phản ứng tức giận của Trung Quốc xảy ra như dự đoán, Bắc Kinh cáo buộc Canada vi phạm nhân quyền đối với bà Mạnh, và vụ bắt giữ như là một công cụ trong chính sách đối đầu của Tổng thống Trump với Trung Quốc.

Bắc Kinh ngay lập tức yêu cầu trả tự do cho bà Mạnh, và đã đưa ra những đe dọa “mơ hồ” đáng ngại rằng Canada sẽ đối mặt với “hậu quả” nếu không tuân thủ, theo Philip Calvert.

Không nghi ngờ rằng Trung Quốc sẽ có phản ứng mạnh mẽ với những gì họ coi đó là một cuộc tấn công vào Huawei, một công ty hàng đầu tượng trưng cho sự đổi mới của Trung Quốc, tầm cỡ toàn cầu và uy tín quốc tế. Phản ứng của Trung Quốc không chỉ nhằm gây áp lực Canada thả bà Mạnh, mà còn trả đũa những gì họ xem là sự hỗ trợ của Canada với chương trình của Mỹ về Huawei và Trung Quốc.

Các biện pháp trả đũa Canada có thể bao gồm hủy các cuộc gặp song phương, các chuyến thăm cấp cao, quy định đột ngột với hàng xuất khẩu của Canada (đặc biệt là nông sản), gây áp lực các doanh nghiệp Trung Quốc hủy đơn hàng với các công ty Canada. Bất kỳ cuộc thảo luận không chính thức nào về hiệp định tự do thương mại có thể sẽ bị đình chỉ. Trung Quốc cũng có thể sử dụng “gói thầu” Canada cho cuộc bầu cử vào Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc năm 2011.

Những chiến thuật gây áp lực này quen thuộc với hầu hết các nước châu Á và những nơi khác đối phó với Trung Quốc. Nhiều người đã cảm nhận thấy tác động của sức mạnh mà Trung Quốc dùng gây áp lực phối hợp, đặc biệt là áp lực kinh tế, để đạt được cái kết về chính trị. Khả năng chống lại những áp lực như vậy của Canada có thể được coi là một chỉ số về giới hạn của sức mạnh Trung Quốc.

Áp lực từ Trung Quốc có thể chứng minh là vô ích trong trường hợp bà Mạnh. Chính phủ Canada không có khả năng can thiệp vào một quá trình tư pháp độc lập và trả tự do cho bà Mạnh, cũng như họ không thể từ chối yêu cầu của Hoa Kỳ theo thỏa thuận dẫn độ.

Vì cả Trung Quốc và Hoa Kỳ sẽ không hài lòng với cái kết dẫn độ bà Mạnh. Cách phòng vệ tốt nhất của Canada là tuân thủ một quy trình pháp lý khách quan tránh xa khỏi ảnh hưởng chính trị. Đó là luật pháp, và Trung Quốc có thể làm nhiều hơn về điều này.

Nếu quyết định dẫn độ bà Mạnh được thực hiện, quan hệ giữa Canada và Trung Quốc có thể được tái cải thiện, bởi vì vụ việc đã trở thành vấn đề khác, giữa Trung – Mỹ, hoặc bởi bà Mạnh đã trở về Trung Quốc.

Cái giá để cho mối quan hệ trở nên ấm lại, Bắc Kinh có thể yêu cầu Canada cho phép Huawei tham gia vào thị trường 5G tương lai của Canada. Ottawa cần nghiêm túc xem xét các quan ngại bảo mật về Huawei đã được các đối tác tình báo trong liên minh Five Eyes (Ngũ Nhãn) gồm Hoa Kỳ, Anh, Australia và New Zealand cảnh báo. Nếu vậy, có thể làm suy yếu cơ hội 5G của Huawei tại Canada.

Vụ kiện bà Mạnh có ý nghĩa vượt trên cả mối quan hệ của Canada và Trung Quốc, Hoa Kỳ. Xung đột thương mại Trung – Mỹ đang tiếp diễn, và Washington bám sát vụ việc Huawei hoặc các công ty Trung Quốc khác bị nghi ngờ có hành vi bất hợp pháp hoặc không đạo đức.

Với sự hiện diện mạnh mẽ và ngày càng tăng của cả Huawei và Trung Quốc tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, các quốc gia châu Á khác cũng có thể thấy chính họ phải đối mặt với những trường hợp tương tự.

Khả năng của Canada trong việc hướng vụ kiện bà Mạnh và chống lại áp lực từ Trung Quốc, dựa trên sức mạnh, sự độc lập và hệ thống pháp lý minh bạch. Các quốc gia có thể chế yếu hơn, khi đối mặt với những thách thức tương tự, có thể thấy khó khăn hơn để chống lại loại áp lực này. Trong những trường hợp như vậy, bất kể sức mạnh của vụ kiện pháp lý là gì, Trung Quốc sẽ thắng và luật pháp chỉ là số không.