djt
08-25-2025, 20:30
Các doanh nghiệp và người tiêu dùng đang bắt đầu thích nghi với mức thuế mà Tổng thống Trump áp đặt đối với hàng hóa nhập khẩu từ hầu hết mọi nơi trên thế giới, làm tăng chi phí cho toàn bộ nền kinh tế. Tuy nhiên, một sự gián đoạn mới đang nổi lên có thể chấm dứt hầu hết các mức thuế đó và khiến Trump phải quay lại vạch xuất phát.
Một ṭa phúc thẩm liên bang dự kiến sẽ ra phán quyết bất cứ lúc nào về việc liệu cơ sở pháp lư mà Trump đă sử dụng để biện minh cho phần lớn các mức thuế mới của ḿnh có hợp lệ về mặt pháp lư hay không.
Vào ngày 28 tháng 5, một ṭa án cấp dưới đă phán quyết rằng Trump không có thẩm quyền áp đặt thuế nhập khẩu bằng cách tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp quốc gia, như ông đă làm trong nhiều trường hợp. Một ṭa phúc thẩm liên bang đă đ́nh chỉ quyết định đó, cho phép các mức thuế quan vẫn được áp dụng, trong khi ṭa án thụ lư đơn kháng cáo của chính quyền Trump.
Phán quyết của ṭa án này có thể sẽ được đưa ra vào cuối tháng 8, và nhiều nhà phân tích cho rằng Trump sẽ thua kiện. “Các chuyên gia pháp lư về thương mại kỳ vọng rằng ṭa phúc thẩm sẽ đồng t́nh với phán quyết nhất trí của Ṭa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ rằng Tổng thống không có thẩm quyền áp đặt thuế quan trong tương lai”, Henrietta Treyz, đồng sáng lập Veda Partners, giải thích trong một bài phân tích ngày 22 tháng 8. “Các nhà đầu tư nên chuẩn bị cho một phán quyết sắp xảy ra.”
Nếu ṭa phúc thẩm vô hiệu hóa những mức thuế quan đó, Trump gần như chắc chắn sẽ kháng cáo lên Ṭa án Tối cao. Tuy nhiên, một thất bại tại ṭa phúc thẩm vẫn có thể buộc Trump phải xem xét lại toàn bộ cuộc chiến thương mại của ḿnh. Giá cổ phiếu có thể tăng vọt, v́ thuế quan của Trump đă gây tổn hại đến lợi nhuận của nhiều công ty. Và Cục Dự trữ Liên bang sẽ phải đưa thêm một yếu tố bất ngờ vào các tính toán của ḿnh về việc có nên cắt giảm lăi suất vào mùa thu hay không.
Thuế quan đă diễn ra nhanh chóng và dữ dội trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump bởi v́ ông đang sử dụng một cách tiếp cận mới lạ mà ông chưa từng thử trong nhiệm kỳ đầu tiên.
Trong hàng chục trường hợp, Trump đă tuyên bố rằng ông có thẩm quyền áp đặt thuế quan với tư cách là tổng thống v́ “t́nh trạng khẩn cấp quốc gia” đang tồn tại. Ông liên tục trích dẫn một đạo luật năm 1977, được gọi là IEEPA, mà Quốc hội đă thông qua để đưa ra những hướng dẫn cụ thể về quyền áp dụng t́nh trạng khẩn cấp của tổng thống. Và t́nh trạng khẩn cấp quốc gia mà ông thường viện dẫn là thâm hụt hàng hóa với một đối tác thương mại.
Nhưng IEEPA thậm chí không đề cập đến thuế quan, hay nói bất cứ điều ǵ về quyền áp thuế của tổng thống, vốn thường thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Phán quyết hồi tháng 5 tuyên bố thuế quan khẩn cấp là vi hiến. Các nhà phân tích pháp lư cho rằng ṭa phúc thẩm đă ra tín hiệu đồng ư với phán quyết đó và sẽ phán quyết chống lại Trump.
Nếu phán quyết này được đưa ra, nó sẽ xóa bỏ nền tảng cho phần lớn cuộc chiến thương mại hiện tại của Trump. Theo nguyên tắc chung, thuế quan khẩn cấp là thuế quan "có đi có lại" mà Trump đă áp đặt đối với hàng hóa nhập khẩu từ hầu hết mọi quốc gia. Mức thuế này dao động từ 10% đến 50%, với thay đổi lớn nhất là mức tăng hơn 30 điểm phần trăm thuế đối với hàng hóa từ Trung Quốc, nguồn nhập khẩu lớn thứ hai của Mỹ.
Theo Tax Foundation, thuế quan khẩn cấp chiếm 78% doanh thu thuế quan mới mà các nhà nhập khẩu đang phải trả. V́ vậy, một kết quả pháp lư làm mất hiệu lực của những mức thuế quan đó sẽ là một bước ngoặt. Các nhà đầu tư và doanh nghiệp sẽ phải xây dựng chiến lược cho các kịch bản mới ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận, quyết định đầu tư, tăng trưởng kinh tế và việc hoạch định chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang.
Câu hỏi đầu tiên sẽ liên quan đến việc Ṭa án Tối cao có thể làm ǵ. Ṭa án có thể thụ lư đơn kháng cáo và ra phán quyết ủng hộ hoặc chống lại Trump. Nếu thụ lư vụ kiện, Ṭa án có thể giữ nguyên mức thuế quan cho đến khi có phán quyết, hoặc cấm áp dụng cho đến khi có phán quyết. Ṭa án cũng có thể từ chối thụ lư vụ kiện, giữ nguyên phán quyết của ṭa phúc thẩm.
“Đừng cho rằng Ṭa án Tối cao sẽ duy tŕ mức thuế quan [khẩn cấp] của Tổng thống Trump vô thời hạn nếu ṭa phúc thẩm bác bỏ chúng”, James Lucier của công ty nghiên cứu Capital Alpha Partners đă viết trong một bài phân tích ngày 21 tháng 8. “Mức thuế quan có thể bị băi bỏ sớm hơn dự kiến”.
Ông chỉ ra rằng nếu kết quả cuối cùng là chấm dứt thuế quan khẩn cấp, chính phủ sẽ phải hoàn trả toàn bộ doanh thu thuế quan mà họ đă thu được từ các loại thuế đó.
Nếu không có thuế quan khẩn cấp, Trump vẫn có thể áp đặt thuế quan v́ nhiều lư do khác nhau, chẳng hạn như v́ lư do an ninh quốc gia hoặc để đáp trả các hành vi thương mại không công bằng của các quốc gia khác. Trump đă sử dụng những lư do này cho hầu hết các mức thuế quan mới nhắm vào các sản phẩm cụ thể, chẳng hạn như thép, nhôm, ô tô và phụ tùng ô tô. Những mức thuế quan này sẽ không bị ảnh hưởng bởi phán quyết sắp tới về thuế quan khẩn cấp.
Nhưng những loại thuế quan này đ̣i hỏi các thủ tục dài ḍng và rườm rà hơn, và nh́n chung không toàn diện như thuế quan khẩn cấp mà Trump rơ ràng ưa thích. Đó là lư do tại sao Trump, trong nhiệm kỳ đầu tiên của ḿnh, đă không áp đặt các mức thuế quan có ư nghĩa cho đến tận năm thứ hai. Ngược lại, vào năm 2025, việc sử dụng thuế quan khẩn cấp đă cho phép Trump áp đặt thuế nhập khẩu chỉ trong bảy tháng, với mức thuế đáng kể hơn nhiều so với mọi mức thuế mà ông đă áp dụng trong toàn bộ nhiệm kỳ đầu tiên.
Bản thân Trump cũng hiểu rơ rủi ro đối với toàn bộ chương tŕnh nghị sự thương mại của ḿnh. Vào ngày 11 tháng 8, chính quyền của ông đă đệ tŕnh một lá thư không chính thống lên ṭa phúc thẩm, lập luận rằng việc hủy bỏ các mức thuế quan khẩn cấp có thể gây ra một cuộc đại suy thoái.
"Việc đột ngột hủy bỏ thẩm quyền áp dụng thuế quan của tổng thống theo Đạo luật IEEPA sẽ gây ra những hậu quả thảm khốc", lá thư viết. "Tổng thống tin rằng đất nước chúng ta sẽ không thể trả lại hàng ngh́n tỷ đô la mà các quốc gia khác đă cam kết chi trả, điều này có thể dẫn đến sự sụp đổ tài chính. Nếu Hoa Kỳ bị buộc phải hủy bỏ các thỏa thuận lịch sử này, Tổng thống tin rằng việc buộc phải giải thể các thỏa thuận có thể dẫn đến hậu quả tương tự như năm 1929. Nhà ở, hàng triệu việc làm sẽ bị xóa sổ, [và] những người Mỹ chăm chỉ sẽ mất tiền tiết kiệm."
Giống như nhiều lời cường điệu của Trump, hồ sơ đệ tŕnh lên ṭa phúc thẩm gần như không chính xác một cách nực cười.
Nền kinh tế Hoa Kỳ đă mạnh mẽ trước khi Trump bắt đầu áp đặt thuế quan và thực sự đă suy yếu trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump. Các nhà nhập khẩu Mỹ phải trả thuế quan, chứ không phải nước ngoài, nên bất kỳ khoản tiền nào được hoàn lại sẽ thuộc về người nộp thuế Mỹ, chứ không phải người nước ngoài. Và thị trường có thể sẽ vui mừng nếu ṭa án hủy bỏ lệnh áp thuế khẩn cấp của Trump, không phải là sự phá sản tài chính, mà là một sự cứu văn.
Một phán quyết của ṭa án chống lại Trump có thể khiến ông ấy chán nản, nhưng đó sẽ là một kết quả tốt đẹp cho phần c̣n lại của nền kinh tế.
Một ṭa phúc thẩm liên bang dự kiến sẽ ra phán quyết bất cứ lúc nào về việc liệu cơ sở pháp lư mà Trump đă sử dụng để biện minh cho phần lớn các mức thuế mới của ḿnh có hợp lệ về mặt pháp lư hay không.
Vào ngày 28 tháng 5, một ṭa án cấp dưới đă phán quyết rằng Trump không có thẩm quyền áp đặt thuế nhập khẩu bằng cách tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp quốc gia, như ông đă làm trong nhiều trường hợp. Một ṭa phúc thẩm liên bang đă đ́nh chỉ quyết định đó, cho phép các mức thuế quan vẫn được áp dụng, trong khi ṭa án thụ lư đơn kháng cáo của chính quyền Trump.
Phán quyết của ṭa án này có thể sẽ được đưa ra vào cuối tháng 8, và nhiều nhà phân tích cho rằng Trump sẽ thua kiện. “Các chuyên gia pháp lư về thương mại kỳ vọng rằng ṭa phúc thẩm sẽ đồng t́nh với phán quyết nhất trí của Ṭa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ rằng Tổng thống không có thẩm quyền áp đặt thuế quan trong tương lai”, Henrietta Treyz, đồng sáng lập Veda Partners, giải thích trong một bài phân tích ngày 22 tháng 8. “Các nhà đầu tư nên chuẩn bị cho một phán quyết sắp xảy ra.”
Nếu ṭa phúc thẩm vô hiệu hóa những mức thuế quan đó, Trump gần như chắc chắn sẽ kháng cáo lên Ṭa án Tối cao. Tuy nhiên, một thất bại tại ṭa phúc thẩm vẫn có thể buộc Trump phải xem xét lại toàn bộ cuộc chiến thương mại của ḿnh. Giá cổ phiếu có thể tăng vọt, v́ thuế quan của Trump đă gây tổn hại đến lợi nhuận của nhiều công ty. Và Cục Dự trữ Liên bang sẽ phải đưa thêm một yếu tố bất ngờ vào các tính toán của ḿnh về việc có nên cắt giảm lăi suất vào mùa thu hay không.
Thuế quan đă diễn ra nhanh chóng và dữ dội trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump bởi v́ ông đang sử dụng một cách tiếp cận mới lạ mà ông chưa từng thử trong nhiệm kỳ đầu tiên.
Trong hàng chục trường hợp, Trump đă tuyên bố rằng ông có thẩm quyền áp đặt thuế quan với tư cách là tổng thống v́ “t́nh trạng khẩn cấp quốc gia” đang tồn tại. Ông liên tục trích dẫn một đạo luật năm 1977, được gọi là IEEPA, mà Quốc hội đă thông qua để đưa ra những hướng dẫn cụ thể về quyền áp dụng t́nh trạng khẩn cấp của tổng thống. Và t́nh trạng khẩn cấp quốc gia mà ông thường viện dẫn là thâm hụt hàng hóa với một đối tác thương mại.
Nhưng IEEPA thậm chí không đề cập đến thuế quan, hay nói bất cứ điều ǵ về quyền áp thuế của tổng thống, vốn thường thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Phán quyết hồi tháng 5 tuyên bố thuế quan khẩn cấp là vi hiến. Các nhà phân tích pháp lư cho rằng ṭa phúc thẩm đă ra tín hiệu đồng ư với phán quyết đó và sẽ phán quyết chống lại Trump.
Nếu phán quyết này được đưa ra, nó sẽ xóa bỏ nền tảng cho phần lớn cuộc chiến thương mại hiện tại của Trump. Theo nguyên tắc chung, thuế quan khẩn cấp là thuế quan "có đi có lại" mà Trump đă áp đặt đối với hàng hóa nhập khẩu từ hầu hết mọi quốc gia. Mức thuế này dao động từ 10% đến 50%, với thay đổi lớn nhất là mức tăng hơn 30 điểm phần trăm thuế đối với hàng hóa từ Trung Quốc, nguồn nhập khẩu lớn thứ hai của Mỹ.
Theo Tax Foundation, thuế quan khẩn cấp chiếm 78% doanh thu thuế quan mới mà các nhà nhập khẩu đang phải trả. V́ vậy, một kết quả pháp lư làm mất hiệu lực của những mức thuế quan đó sẽ là một bước ngoặt. Các nhà đầu tư và doanh nghiệp sẽ phải xây dựng chiến lược cho các kịch bản mới ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận, quyết định đầu tư, tăng trưởng kinh tế và việc hoạch định chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang.
Câu hỏi đầu tiên sẽ liên quan đến việc Ṭa án Tối cao có thể làm ǵ. Ṭa án có thể thụ lư đơn kháng cáo và ra phán quyết ủng hộ hoặc chống lại Trump. Nếu thụ lư vụ kiện, Ṭa án có thể giữ nguyên mức thuế quan cho đến khi có phán quyết, hoặc cấm áp dụng cho đến khi có phán quyết. Ṭa án cũng có thể từ chối thụ lư vụ kiện, giữ nguyên phán quyết của ṭa phúc thẩm.
“Đừng cho rằng Ṭa án Tối cao sẽ duy tŕ mức thuế quan [khẩn cấp] của Tổng thống Trump vô thời hạn nếu ṭa phúc thẩm bác bỏ chúng”, James Lucier của công ty nghiên cứu Capital Alpha Partners đă viết trong một bài phân tích ngày 21 tháng 8. “Mức thuế quan có thể bị băi bỏ sớm hơn dự kiến”.
Ông chỉ ra rằng nếu kết quả cuối cùng là chấm dứt thuế quan khẩn cấp, chính phủ sẽ phải hoàn trả toàn bộ doanh thu thuế quan mà họ đă thu được từ các loại thuế đó.
Nếu không có thuế quan khẩn cấp, Trump vẫn có thể áp đặt thuế quan v́ nhiều lư do khác nhau, chẳng hạn như v́ lư do an ninh quốc gia hoặc để đáp trả các hành vi thương mại không công bằng của các quốc gia khác. Trump đă sử dụng những lư do này cho hầu hết các mức thuế quan mới nhắm vào các sản phẩm cụ thể, chẳng hạn như thép, nhôm, ô tô và phụ tùng ô tô. Những mức thuế quan này sẽ không bị ảnh hưởng bởi phán quyết sắp tới về thuế quan khẩn cấp.
Nhưng những loại thuế quan này đ̣i hỏi các thủ tục dài ḍng và rườm rà hơn, và nh́n chung không toàn diện như thuế quan khẩn cấp mà Trump rơ ràng ưa thích. Đó là lư do tại sao Trump, trong nhiệm kỳ đầu tiên của ḿnh, đă không áp đặt các mức thuế quan có ư nghĩa cho đến tận năm thứ hai. Ngược lại, vào năm 2025, việc sử dụng thuế quan khẩn cấp đă cho phép Trump áp đặt thuế nhập khẩu chỉ trong bảy tháng, với mức thuế đáng kể hơn nhiều so với mọi mức thuế mà ông đă áp dụng trong toàn bộ nhiệm kỳ đầu tiên.
Bản thân Trump cũng hiểu rơ rủi ro đối với toàn bộ chương tŕnh nghị sự thương mại của ḿnh. Vào ngày 11 tháng 8, chính quyền của ông đă đệ tŕnh một lá thư không chính thống lên ṭa phúc thẩm, lập luận rằng việc hủy bỏ các mức thuế quan khẩn cấp có thể gây ra một cuộc đại suy thoái.
"Việc đột ngột hủy bỏ thẩm quyền áp dụng thuế quan của tổng thống theo Đạo luật IEEPA sẽ gây ra những hậu quả thảm khốc", lá thư viết. "Tổng thống tin rằng đất nước chúng ta sẽ không thể trả lại hàng ngh́n tỷ đô la mà các quốc gia khác đă cam kết chi trả, điều này có thể dẫn đến sự sụp đổ tài chính. Nếu Hoa Kỳ bị buộc phải hủy bỏ các thỏa thuận lịch sử này, Tổng thống tin rằng việc buộc phải giải thể các thỏa thuận có thể dẫn đến hậu quả tương tự như năm 1929. Nhà ở, hàng triệu việc làm sẽ bị xóa sổ, [và] những người Mỹ chăm chỉ sẽ mất tiền tiết kiệm."
Giống như nhiều lời cường điệu của Trump, hồ sơ đệ tŕnh lên ṭa phúc thẩm gần như không chính xác một cách nực cười.
Nền kinh tế Hoa Kỳ đă mạnh mẽ trước khi Trump bắt đầu áp đặt thuế quan và thực sự đă suy yếu trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump. Các nhà nhập khẩu Mỹ phải trả thuế quan, chứ không phải nước ngoài, nên bất kỳ khoản tiền nào được hoàn lại sẽ thuộc về người nộp thuế Mỹ, chứ không phải người nước ngoài. Và thị trường có thể sẽ vui mừng nếu ṭa án hủy bỏ lệnh áp thuế khẩn cấp của Trump, không phải là sự phá sản tài chính, mà là một sự cứu văn.
Một phán quyết của ṭa án chống lại Trump có thể khiến ông ấy chán nản, nhưng đó sẽ là một kết quả tốt đẹp cho phần c̣n lại của nền kinh tế.