trungthuc
09-13-2022, 06:00
Trong tháng 9/22 này, Trung tâm Kiểm soát và Pḥng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đă bật đèn xanh cho việc triển khai các loại vaccine tăng cường cập nhật (updated booster) cho Covid-19 theo sự cho phép của Cục Quản lư Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA). Những mũi tiêm này sẽ thay thế các mũi tiêm tăng cường cũ đối với những người từ 12 tuổi trở lên.
Mũi tăng cường cập nhật sẽ được tiêm hàng năm
Về việc liệu vaccine Covid-19 có sẽ trở thành mũi tiêm hàng năm, giống như vaccine cúm hay không? Người đứng đầu Nhóm Phản Ứng Covid-19 (Covid-19 Response Team) của chính phủ Hoa Kỳ, tiến sĩ Ashish Jha, dự đoán mũi tăng cường cập nhật có khả năng sẽ trở thành một phần thường xuyên trong cuộc sống chúng ta.
Hiện có rất nhiều người thắc mắc là liệu họ nên tiêm mũi cập nhật ngay bây giờ hay là chờ đợi thêm ít lâu? Ai nên chích ngừa trước vaccine mới, và ai có thể đợi lâu hơn một chút? Có lợi ích ǵ khi phải hoăn chích ngừa vaccine để giành sự bảo vệ cho kỳ nghỉ Đông tới? Rồi cha mẹ có nên lo lắng khi đứa con dưới 12 tuổi chưa có loại vaccine cập nhật để chích ngừa?
Để trả lời những câu hỏi này, phân tích gia Y tế của CNN, tiến sĩ Leana Wen, bác sĩ cấp cứu và giáo sư về quản lư và chính sách y tế tại Trường Y tế Công cộng Milken Institute thuộc Đại học George Washington, tác giả của cuốn sách "Lifelines: A Doctor’s Journey in the Fight for Public Health" có những chia sẻ như sau:
- Về những điều cần biết về mũi tăng cường đang được cập nhật, một điểm cần lưu ư, mũi tăng cường này là một công thức được cập nhật nhắm mục tiêu là cả chủng loại virus Covid gốc lẫn các biến thể khác và biến thể phụ Omicron. Đó là mũi tiêm được thực hiện hàng năm đối với vaccine cúm, khi các công ty sản xuất vaccine phải dự đoán những ǵ sẽ xảy ra đối với các chủng loại virus đang lưu hành để có được vaccine phù hợp, thoả đáng nhất.
- Một điều quan trọng khác là CDC đă bỏ việc đếm số liều vaccine được tiêm pḥng, thay vào đó những người từ 12 tuổi trở lên được xem là tiêm chủng xong vaccine coronavirus nếu đă nhận được loạt chích ngừa chính ban đầu gồm hai liều Pfizer, hai liều Moderna hoặc một liều Johnson & Johnson, cộng với liều tăng cường cập nhật này. Định nghĩa này giúp đơn giản hóa việc tiêm pḥng ngừa rất nhiều.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/09/pexels-karolina-grabowska-4047186-scaled.jpg
(H́nh minh hoạ: pexels-karolina-grabowska)
Về câu hỏi, liệu vaccine coronavirus sẽ được chích ngừa hàng năm, tương tự như vaccine cúm? Bà Wen nói: "Kể từ khi vaccine Covid-19 mới được cấp giấy phép, tôi và các chuyên gia y tế công cộng khác tin rằng, đây sẽ là một khả năng tiềm ẩn. Chúng tôi không biết rơ, liệu vaccine coronavirus sẽ là loại cần phải chích hai, ba hoặc bốn mũi là xong hay liệu có cần được chích ngừa định kỳ hàng năm hay không. Ví dụ, vaccine viêm gan là một loại vaccine gồm ba liều, khác với loại vaccine uốn ván và đ̣i hỏi phải được tăng cường thường xuyên. Và, tất nhiên, thuốc chủng ngừa cúm cũng được "cập nhật" hàng năm".
"Nếu bạn chưa được chích ngừa vào năm 2022 và không bị nhiễm virus gần đây, tôi khuyên bạn nên tiêm nhắc lại sớm hơn", bà Wen cho biết thêm
"Có vẻ như vaccine coronavirus giống vaccine cúm hơn. Khả năng miễn dịch sẽ suy giảm sau một thời gian đă chích ngừa, và có những chủng loại mới xuất hiện. Các cơ quan y tế liên bang thậm chí đă lên tiếng báo hiệu có thể chuyển sang kiểu cần chích ngừa hàng năm. Tôi nghĩ sự pḥng ngừa thường xuyên như thế sẽ rất hữu ích v́ người Mỹ đă quen với việc chích ngừa cúm hàng năm. Đặc biệt là nếu mũi tăng cường cập nhật Covid-19 được áp dụng cùng lúc với mũi chích ngừa cúm để giúp cải thiện khả năng hấp thu vaccine cho cả hai mũi chích ngừa này.
Những ai cần chích ngừa sớm và những ai có thể chờ thêm ít lâu
Được hỏi có nên chích mũi tăng cường cập nhật mới ngay bây giờ hay không? Và ai là người nên nhanh chóng đi tiêm chủng khi có sẵn? Bà Wen nhắc lại việc cơ quan CDC khuyến cáo tất cả mọi người từ 12 tuổi trở lên nên đi chích ngừa, miễn là đă được ít nhất là hai tháng kể từ lần nhận được mũi chích ngừa cuối cùng. Tuy nhiên, nói như thế không có nghĩa là mức độ khẩn cấp là giống nhau đối với tất cả mọi người mà sẽ dành ưu tiên là những người chưa được chích ngừa mũi nào hoặc chưa được tiêm pḥng ngừa Covid-19 trong năm 2022, đặc biệt là đúng đối với người lớn tuổi và có sẳn các bệnh măn tính.
CNN cho biết, hiện c̣n khoảng 30% những người từ 65 tuổi trở lên chưa chích ngừa mũi nhắc lại ở Mỹ và họ thực sự cần nên nhận mũi chích tăng cường cập nhật ngay bây giờ. Cho đến nay, những người từ 50 tuổi trở lên và những người bị suy giảm miễn dịch mới nhận được hai liều tăng cường với mức độ hấp thu cho lần tăng cường thứ hai khá thấp, chỉ khoảng 40%. Điều đó có nghĩa là c̣n khá nhiều người trưởng thành đă tiêm mũi cuối cùng vào năm trước đó và những người này cũng không nên chờ đợi thêm.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/09/pexels-nataliya-vaitkevich-5863437-2048x1365.jpg
(H́nh minh hoạ: pexels-nataliya-vaitkevich)
Đối với người chưa có chích ngừa bất cứ một loại vaccine nào, trước tiên họ cần phải chủng ngừa đợt chính, tức là cần được chích hai liều vaccine Pfizer hoặc Moderna đầu tiên. Họ cần phải hoàn tất hai mũi chích chủ yếu này trước khi nhận mũi tăng cường cập nhật.
Có thể đợi một chút để tiêm mũi tăng cường cập nhật là những người gần đây đă phục hồi từ Covid-19. CDC cho biết họ có thể đợi ba tháng kể từ ngày bị nhiễm bệnh. Bà Wen coi đây là một lời khuyên đúng đắn. Việc bị tái nhiễm khó có thể xảy ra ngay sau khi đă hồi phục, và cũng có thể có lợi khi cho phép cơ thể có thời gian để sản xuất ra các kháng thể chống lại coronavirus.
Hội đủ điều kiện để được tiêm vaccine tăng cường cập nhật là những người đă chích mũi cuối cùng được ít nhất là hai tháng. Nhưng một số người khác có thể sẽ phải đợi từ ba hoặc bốn tháng, túc là muộn hơn một chút vào mùa Thu để kéo dài sự bảo vệ tốt nhất đúng vào thời gian nghỉ cuối năm.
Có người muốn chọn thời điểm "lư tưởng" để chích mũi tăng cường cập nhật để đem lại hiệu quả tối đa đúng vào thời gian họ sẽ đi du lịch. Vaccine là sự bảo vệ bền vững chống lại virus gây ra bệnh nặng, nhưng mức hiệu quả chống bị nhiễm virus sẽ giảm dần theo thời gian. Tuy nhiên, thật khó để dự đoán thời điểm nào tốt nhất để chích mũi tăng cường cập nhật v́ chúng ta không biết điều ǵ sẽ xảy ra vào mùa Thu và mùa Đông này.
Hiện tại, số ca nhiễm cho Covid-19 đang ở mức cao tại nhiều nơi trên khắp nước Mỹ. Đối với một số người, đặc biệt là những người dễ bị bệnh nặng, việc được bảo vệ tối ưu ngay từ bây giờ là hợp lư nhất. Nhưng để tránh bị nhiễm vào cuối mùa thu, một số người có thể đợi vài tuần trước Lễ Tạ ơn mới chích mũi tăng cường cập nhật.
Nói chung, nếu bạn chưa được chích ngừa trong năm 2022 này và không bị nhiễm virus gần đây, th́ nên chích mủi nhắc lại sớm. Nhưng nếu gần đây đă chích mũi tăng cường hay đă bị nhiễm Covid-19, bạn có thể đợi thêm một tháng hoặc lâu hơn, để đạt được mức hiệu quả chống nhiễm virus tốt nhất trong các kỳ nghỉ lễ.
Cha mẹ của những đứa trẻ dưới 12 tuổi cũng không nên nóng ruột để chích ngay mũi tăng cường cập nhật cho con v́ đa số trẻ em đă bị Covid-19 hoặc đă được tiêm pḥng, khả năng bảo vệ rất cao trước khi bệnh sẽ trở nặng. V́ vậy cha mẹ nên đợi cho đến khi mũi tăng cường cập nhật có sẵn cho nhóm tuổi này.
Mũi tăng cường cập nhật sẽ được tiêm hàng năm
Về việc liệu vaccine Covid-19 có sẽ trở thành mũi tiêm hàng năm, giống như vaccine cúm hay không? Người đứng đầu Nhóm Phản Ứng Covid-19 (Covid-19 Response Team) của chính phủ Hoa Kỳ, tiến sĩ Ashish Jha, dự đoán mũi tăng cường cập nhật có khả năng sẽ trở thành một phần thường xuyên trong cuộc sống chúng ta.
Hiện có rất nhiều người thắc mắc là liệu họ nên tiêm mũi cập nhật ngay bây giờ hay là chờ đợi thêm ít lâu? Ai nên chích ngừa trước vaccine mới, và ai có thể đợi lâu hơn một chút? Có lợi ích ǵ khi phải hoăn chích ngừa vaccine để giành sự bảo vệ cho kỳ nghỉ Đông tới? Rồi cha mẹ có nên lo lắng khi đứa con dưới 12 tuổi chưa có loại vaccine cập nhật để chích ngừa?
Để trả lời những câu hỏi này, phân tích gia Y tế của CNN, tiến sĩ Leana Wen, bác sĩ cấp cứu và giáo sư về quản lư và chính sách y tế tại Trường Y tế Công cộng Milken Institute thuộc Đại học George Washington, tác giả của cuốn sách "Lifelines: A Doctor’s Journey in the Fight for Public Health" có những chia sẻ như sau:
- Về những điều cần biết về mũi tăng cường đang được cập nhật, một điểm cần lưu ư, mũi tăng cường này là một công thức được cập nhật nhắm mục tiêu là cả chủng loại virus Covid gốc lẫn các biến thể khác và biến thể phụ Omicron. Đó là mũi tiêm được thực hiện hàng năm đối với vaccine cúm, khi các công ty sản xuất vaccine phải dự đoán những ǵ sẽ xảy ra đối với các chủng loại virus đang lưu hành để có được vaccine phù hợp, thoả đáng nhất.
- Một điều quan trọng khác là CDC đă bỏ việc đếm số liều vaccine được tiêm pḥng, thay vào đó những người từ 12 tuổi trở lên được xem là tiêm chủng xong vaccine coronavirus nếu đă nhận được loạt chích ngừa chính ban đầu gồm hai liều Pfizer, hai liều Moderna hoặc một liều Johnson & Johnson, cộng với liều tăng cường cập nhật này. Định nghĩa này giúp đơn giản hóa việc tiêm pḥng ngừa rất nhiều.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/09/pexels-karolina-grabowska-4047186-scaled.jpg
(H́nh minh hoạ: pexels-karolina-grabowska)
Về câu hỏi, liệu vaccine coronavirus sẽ được chích ngừa hàng năm, tương tự như vaccine cúm? Bà Wen nói: "Kể từ khi vaccine Covid-19 mới được cấp giấy phép, tôi và các chuyên gia y tế công cộng khác tin rằng, đây sẽ là một khả năng tiềm ẩn. Chúng tôi không biết rơ, liệu vaccine coronavirus sẽ là loại cần phải chích hai, ba hoặc bốn mũi là xong hay liệu có cần được chích ngừa định kỳ hàng năm hay không. Ví dụ, vaccine viêm gan là một loại vaccine gồm ba liều, khác với loại vaccine uốn ván và đ̣i hỏi phải được tăng cường thường xuyên. Và, tất nhiên, thuốc chủng ngừa cúm cũng được "cập nhật" hàng năm".
"Nếu bạn chưa được chích ngừa vào năm 2022 và không bị nhiễm virus gần đây, tôi khuyên bạn nên tiêm nhắc lại sớm hơn", bà Wen cho biết thêm
"Có vẻ như vaccine coronavirus giống vaccine cúm hơn. Khả năng miễn dịch sẽ suy giảm sau một thời gian đă chích ngừa, và có những chủng loại mới xuất hiện. Các cơ quan y tế liên bang thậm chí đă lên tiếng báo hiệu có thể chuyển sang kiểu cần chích ngừa hàng năm. Tôi nghĩ sự pḥng ngừa thường xuyên như thế sẽ rất hữu ích v́ người Mỹ đă quen với việc chích ngừa cúm hàng năm. Đặc biệt là nếu mũi tăng cường cập nhật Covid-19 được áp dụng cùng lúc với mũi chích ngừa cúm để giúp cải thiện khả năng hấp thu vaccine cho cả hai mũi chích ngừa này.
Những ai cần chích ngừa sớm và những ai có thể chờ thêm ít lâu
Được hỏi có nên chích mũi tăng cường cập nhật mới ngay bây giờ hay không? Và ai là người nên nhanh chóng đi tiêm chủng khi có sẵn? Bà Wen nhắc lại việc cơ quan CDC khuyến cáo tất cả mọi người từ 12 tuổi trở lên nên đi chích ngừa, miễn là đă được ít nhất là hai tháng kể từ lần nhận được mũi chích ngừa cuối cùng. Tuy nhiên, nói như thế không có nghĩa là mức độ khẩn cấp là giống nhau đối với tất cả mọi người mà sẽ dành ưu tiên là những người chưa được chích ngừa mũi nào hoặc chưa được tiêm pḥng ngừa Covid-19 trong năm 2022, đặc biệt là đúng đối với người lớn tuổi và có sẳn các bệnh măn tính.
CNN cho biết, hiện c̣n khoảng 30% những người từ 65 tuổi trở lên chưa chích ngừa mũi nhắc lại ở Mỹ và họ thực sự cần nên nhận mũi chích tăng cường cập nhật ngay bây giờ. Cho đến nay, những người từ 50 tuổi trở lên và những người bị suy giảm miễn dịch mới nhận được hai liều tăng cường với mức độ hấp thu cho lần tăng cường thứ hai khá thấp, chỉ khoảng 40%. Điều đó có nghĩa là c̣n khá nhiều người trưởng thành đă tiêm mũi cuối cùng vào năm trước đó và những người này cũng không nên chờ đợi thêm.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/09/pexels-nataliya-vaitkevich-5863437-2048x1365.jpg
(H́nh minh hoạ: pexels-nataliya-vaitkevich)
Đối với người chưa có chích ngừa bất cứ một loại vaccine nào, trước tiên họ cần phải chủng ngừa đợt chính, tức là cần được chích hai liều vaccine Pfizer hoặc Moderna đầu tiên. Họ cần phải hoàn tất hai mũi chích chủ yếu này trước khi nhận mũi tăng cường cập nhật.
Có thể đợi một chút để tiêm mũi tăng cường cập nhật là những người gần đây đă phục hồi từ Covid-19. CDC cho biết họ có thể đợi ba tháng kể từ ngày bị nhiễm bệnh. Bà Wen coi đây là một lời khuyên đúng đắn. Việc bị tái nhiễm khó có thể xảy ra ngay sau khi đă hồi phục, và cũng có thể có lợi khi cho phép cơ thể có thời gian để sản xuất ra các kháng thể chống lại coronavirus.
Hội đủ điều kiện để được tiêm vaccine tăng cường cập nhật là những người đă chích mũi cuối cùng được ít nhất là hai tháng. Nhưng một số người khác có thể sẽ phải đợi từ ba hoặc bốn tháng, túc là muộn hơn một chút vào mùa Thu để kéo dài sự bảo vệ tốt nhất đúng vào thời gian nghỉ cuối năm.
Có người muốn chọn thời điểm "lư tưởng" để chích mũi tăng cường cập nhật để đem lại hiệu quả tối đa đúng vào thời gian họ sẽ đi du lịch. Vaccine là sự bảo vệ bền vững chống lại virus gây ra bệnh nặng, nhưng mức hiệu quả chống bị nhiễm virus sẽ giảm dần theo thời gian. Tuy nhiên, thật khó để dự đoán thời điểm nào tốt nhất để chích mũi tăng cường cập nhật v́ chúng ta không biết điều ǵ sẽ xảy ra vào mùa Thu và mùa Đông này.
Hiện tại, số ca nhiễm cho Covid-19 đang ở mức cao tại nhiều nơi trên khắp nước Mỹ. Đối với một số người, đặc biệt là những người dễ bị bệnh nặng, việc được bảo vệ tối ưu ngay từ bây giờ là hợp lư nhất. Nhưng để tránh bị nhiễm vào cuối mùa thu, một số người có thể đợi vài tuần trước Lễ Tạ ơn mới chích mũi tăng cường cập nhật.
Nói chung, nếu bạn chưa được chích ngừa trong năm 2022 này và không bị nhiễm virus gần đây, th́ nên chích mủi nhắc lại sớm. Nhưng nếu gần đây đă chích mũi tăng cường hay đă bị nhiễm Covid-19, bạn có thể đợi thêm một tháng hoặc lâu hơn, để đạt được mức hiệu quả chống nhiễm virus tốt nhất trong các kỳ nghỉ lễ.
Cha mẹ của những đứa trẻ dưới 12 tuổi cũng không nên nóng ruột để chích ngay mũi tăng cường cập nhật cho con v́ đa số trẻ em đă bị Covid-19 hoặc đă được tiêm pḥng, khả năng bảo vệ rất cao trước khi bệnh sẽ trở nặng. V́ vậy cha mẹ nên đợi cho đến khi mũi tăng cường cập nhật có sẵn cho nhóm tuổi này.