florida80
03-24-2022, 19:19
Không biết ai đă từng nghe qua nhà thơ Mường Mán chưa, c̣n tôi, tôi chỉ biết khi đặt chân đến Huế được một thời gian và đọc qua vài bài thơ của ông viết về xứ Huế. Qua những vần thơ ấy, tôi dường như đắm ch́m vào khung trời Huế xưa, một Huế duyên dáng và e ấp như vành nón của người thiếu nữ, dù giờ đây Huế đă khác nhiều nhưng cái hồn của Huế th́ ngàn năm c̣n đó, tôi đă yêu Huế từ lần đầu đặt chân bước đến, yêu Huế từ những hạt mưa đầu lạnh ngắt trời đông…
Hồi ấy, trường Quốc Học là trường dành riêng cho nam sinh, và trường Đồng Khánh là trường dành riêng cho nữ sinh. Học sinh hai trường này học rất giỏi, mỗi khi tan trường, nam sinh Quốc Học thường hay đón chờ nữ sinh Đồng Khánh chuyện tṛ, trao thư… Từ đây đă h́nh thành nên nhiều chuyện t́nh, và bài thơ sau đây là sự mở đầu cho một chuyện t́nh yêu thời học tṛ ở Huế: Lời người con gái nghe có vẻ chua ngoa, nhưng không dấu được nỗi thích thú trong ḷng, đầu câu chuyện là những lời trách móc, sợ dị nghị nhưng cuối câu chuyện là lời hẹn ḥ cho những lá thư:
Răng mà cứ theo tui hoài rứa?
Cái ông ni mới dị chưa tề
Sớm trưa chiều ba bữa đi về
Đưa và đón mần chi không biết!
Ôi đôi mắt chi mà tha thiết
Đừng có nh́n loạn bước tui đi!
Lá thư t́nh ông gởi mần chi?
Cha mẹ biết rầy la tui chết!
Tội tui lắm! Cách cho vài bước
Đừng đi gần hai đứa song đôi
Xa xa cho kẻo bạn tui cười
Mai vô lớp cả trường dị nghị!
Theo chi rứa răng không biết dị
Thôi được rồi! Đưa lá thư đây!
Mai tan trường đơị ở gốc cây
Tui sẽ tới trả lời cho biết…
Đó là bước đầu trao thư và nhận thư, lối xưng hô vẫn c̣n xa cách lắm, người ta bảo dấu hiệu để nhận biết người con gái Huế đă bằng ḷng yêu bạn hay chưa là qua cách xưng hô, con gái Huế khi chưa yêu th́ thường xưng “ông, tui”, đến khi xưng “ông, em” th́ t́nh cảm đă lớn thêm một cấp độ nhưng người con gái Huế vẫn đang c̣n t́m hiểu và thử thách chàng trai. Đừng nghĩ rằng người con gái Huế xưng ông là v́ người con trai lớn hơn ḿnh quá nhiều tuổi, mà đó là v́ con gái Huế muốn thế:
Em sanh ra đă là con của Huế
Nên gắn liền với mấy chữ mô tê
Có khó chi mô ông chẳng hiểu tề
Huế “răng rứa” như của ông “sao dậy”
Em gọi “ông” có chi mô mà lẫy
Ông không già th́ để ư mần chi
Tại xưng anh em thấy nó ḱ ḱ
Người ta nghe được… ôi thôi dị chết
Ông biết rồi răng giả vờ cho mệt
Mần người ta noái chậm khổ ghê nơi
Huế em tiếng khó nghe rứa người ơi
Đến đây rồi… ráng mở tai cho lớn
Nhiều chàng trai đă “lẫy” khi người con gái Huế xưng ông tui như vậy, và như trên những vần thơ đó, người con gái Huế giải thích thật dễ thương.
Và rồi chắc cũng có thư qua, về. Tháng ngày trôi đi, không biết đă xong học kỳ I, học kỳ II chưa, hay là chàng trai ấy và cô gái Huế ấy đă bước sang năm học mới nhưng bài thơ sau th́ chắc chắn là chuyện t́nh của họ đă đi qua được những cửa ải khó khăn ban đầu của sự ngại ngùng, của tâm lí hồi hộp khi trao lời muốn nói. T́nh cảm đă thân thiết hơn, trong cách nói chuyện đă bớt đi phần e ngại, người con gái Huế đă xưng “em” không c̣n xưng “ tui, ông” xa cách như trước nhưng vẫn giữ được khoảng cách nam – nữ. Sau giai đoạn đưa thư làm quen, đây là lúc đă được chấp nhận và bắt đầu nhớ thương, t́m đến nhà:
Tôi nhớ măi một câu “rứa hí”
Em chào tôi “Rứa hí! Em về”
Lời nhẹ nhàng mà dạ tôi tê
Tiếng chào nhỏ đủ nghe “rứa hí”…
Đă bao lần tôi về bên Huế
Với tôi Huế không nói điều chi
Chỉ đám cỏ non bờ sông chảy thế
Là tôi nghe tiếng Huế thầm th́
Con phố vắng tôi lần t́m quán nhỏ
“Mệ bán cho con năm đồng thuốc lá”
Mệ nh́n tôi rồi cười hỉ hả:
“Có rứa mà chú cũng mần thơ”
Chuyện t́nh yêu thời học tṛ chỉ có thế thôi. Những lá thư ḥ hẹn, những ánh mắt nh́n… Nghĩ về nhau nhiều lắm mà chẳng dám nói chi nhiều. Thế rồi, chắc là hết học, cô gái lấy chồng theo sự sắp đặt của ba mạ. Cả hai đều buồn. Lần cuối chia tay t́nh cảm cũng rất trong veo, vẫn là “bên nớ”, “ bên ni” đầy khoảng trống:
Rứa th́ rứa, biết mần răng được
Bên nớ về, bên ni biết mần răng
Bên nớ về, bên ni đứng tần ngần
Nỏ được cầm tay
Chỉ lặng thinh không nói
Có chi mô mà rầu rầu tức tưởi
Lần cuối cùng th́ cũng rứa mà thôi
Tôi không muốn có một kết thúc như thế này nhưng thơ văn xưa đă viết vậy, câu chuyện t́nh Huế qua những vần thơ “răng, rứa” cũng đành chịu như vậy mà thôi:
Ngày dạm hỏi
Bên nớ lên chùa trốn biệt
Ba Mạ t́m buông lời tiếng bẽ bàng
Rứa th́ rứa biết mần răng được
Bên ni buồn khi bên nớ sang ngang
Hôm hôn lễ, bên nớ bày hoa sứ
Cái loài hoa hai đứa ḿnh yêu
Bên ni biết, bên nớ c̣n chưa hết
Vẫn c̣n thương, thương lắm biết bao nhiêu
Rồi cả cuộc đời, mấy chục thu qua đổi dời cách biệt, phận con người bé nhỏ nào có chống chọi được với thời gian, nhưng chàng trai thế mà đă dành cả đời chỉ để nhớ thương người con gái ấy:
Ngày gặp lại, bên nớ thành bà ngoại
Mà bên ni vẫn là cứ trai tân
Bên nớ hỏi: Răng mà tội rứa
Bao năm rồi c̣n chưa chịu thành thân
Rứa th́ rứa… Có chi mô mà hỏi
Chưa quên được người, đâu muốn khổ cho ai…
Chuyện t́nh Huế theo răng rứa rồi có một kết thúc buồn như thế, tôi ước ǵ đó sẽ là một câu chuyện có hậu, Huế mà, thời xưa qua bao đời vua đời chúa, người con gái không thể căi lời cha mẹ…
Tôi cũng có một chuyện t́nh với Huế, với người con gái Huế, tôi – một chàng trai Quăng đến với Huế mang theo mảnh hồn rách nát say mèm t́nh cũ, thế rồi, tôi đă gặp em, nàng Tôn nữ đă sưởi ấm trái tim đang khắc khoải bởi t́nh đầu. Ngày qua tháng lại, để giờ đây, tôi ước ǵ mối t́nh của ḿnh cũng là một kết thúc có hậu, ước ǵ chỉ như câu chuyện bên trên thôi, để tôi có thể dơi theo cuộc đời của em từ một phía cũng nguôi ḷng, nhưng đời chưa bao giờ là thế.
Bao năm tháng qua, tôi vẫn bên Huế và nhớ h́nh bóng người con gái đă măi măi đi vào miền dĩ văng, mỗi đợt Huế lại mưa dầm, tôi lại không thể cầm được ḷng ḿnh mà nhớ về một câu mắng yêu hay vài câu hát với cái giọng dễ thương ngày ấy, mồi một điếu thuốc, ngắm nh́n từng giọt cà phê rơi trong căn pḥng quạnh vắng, ước ǵ em – người con gái Huế một lần trở lại, để tôi lại được một lần đắm ch́m vào màu mắt nâu đằm thắm ấy…
Cái ông ni, răng mà không biết dị
Tên làm ǵ, hỏi tuổi để mần chi?
Đường ngược ḍng chừ ngơ đó ông đi
Răng ĺ lợm cứ theo tui hoài rứa?…
Hùynh Minh Nhật
Hồi ấy, trường Quốc Học là trường dành riêng cho nam sinh, và trường Đồng Khánh là trường dành riêng cho nữ sinh. Học sinh hai trường này học rất giỏi, mỗi khi tan trường, nam sinh Quốc Học thường hay đón chờ nữ sinh Đồng Khánh chuyện tṛ, trao thư… Từ đây đă h́nh thành nên nhiều chuyện t́nh, và bài thơ sau đây là sự mở đầu cho một chuyện t́nh yêu thời học tṛ ở Huế: Lời người con gái nghe có vẻ chua ngoa, nhưng không dấu được nỗi thích thú trong ḷng, đầu câu chuyện là những lời trách móc, sợ dị nghị nhưng cuối câu chuyện là lời hẹn ḥ cho những lá thư:
Răng mà cứ theo tui hoài rứa?
Cái ông ni mới dị chưa tề
Sớm trưa chiều ba bữa đi về
Đưa và đón mần chi không biết!
Ôi đôi mắt chi mà tha thiết
Đừng có nh́n loạn bước tui đi!
Lá thư t́nh ông gởi mần chi?
Cha mẹ biết rầy la tui chết!
Tội tui lắm! Cách cho vài bước
Đừng đi gần hai đứa song đôi
Xa xa cho kẻo bạn tui cười
Mai vô lớp cả trường dị nghị!
Theo chi rứa răng không biết dị
Thôi được rồi! Đưa lá thư đây!
Mai tan trường đơị ở gốc cây
Tui sẽ tới trả lời cho biết…
Đó là bước đầu trao thư và nhận thư, lối xưng hô vẫn c̣n xa cách lắm, người ta bảo dấu hiệu để nhận biết người con gái Huế đă bằng ḷng yêu bạn hay chưa là qua cách xưng hô, con gái Huế khi chưa yêu th́ thường xưng “ông, tui”, đến khi xưng “ông, em” th́ t́nh cảm đă lớn thêm một cấp độ nhưng người con gái Huế vẫn đang c̣n t́m hiểu và thử thách chàng trai. Đừng nghĩ rằng người con gái Huế xưng ông là v́ người con trai lớn hơn ḿnh quá nhiều tuổi, mà đó là v́ con gái Huế muốn thế:
Em sanh ra đă là con của Huế
Nên gắn liền với mấy chữ mô tê
Có khó chi mô ông chẳng hiểu tề
Huế “răng rứa” như của ông “sao dậy”
Em gọi “ông” có chi mô mà lẫy
Ông không già th́ để ư mần chi
Tại xưng anh em thấy nó ḱ ḱ
Người ta nghe được… ôi thôi dị chết
Ông biết rồi răng giả vờ cho mệt
Mần người ta noái chậm khổ ghê nơi
Huế em tiếng khó nghe rứa người ơi
Đến đây rồi… ráng mở tai cho lớn
Nhiều chàng trai đă “lẫy” khi người con gái Huế xưng ông tui như vậy, và như trên những vần thơ đó, người con gái Huế giải thích thật dễ thương.
Và rồi chắc cũng có thư qua, về. Tháng ngày trôi đi, không biết đă xong học kỳ I, học kỳ II chưa, hay là chàng trai ấy và cô gái Huế ấy đă bước sang năm học mới nhưng bài thơ sau th́ chắc chắn là chuyện t́nh của họ đă đi qua được những cửa ải khó khăn ban đầu của sự ngại ngùng, của tâm lí hồi hộp khi trao lời muốn nói. T́nh cảm đă thân thiết hơn, trong cách nói chuyện đă bớt đi phần e ngại, người con gái Huế đă xưng “em” không c̣n xưng “ tui, ông” xa cách như trước nhưng vẫn giữ được khoảng cách nam – nữ. Sau giai đoạn đưa thư làm quen, đây là lúc đă được chấp nhận và bắt đầu nhớ thương, t́m đến nhà:
Tôi nhớ măi một câu “rứa hí”
Em chào tôi “Rứa hí! Em về”
Lời nhẹ nhàng mà dạ tôi tê
Tiếng chào nhỏ đủ nghe “rứa hí”…
Đă bao lần tôi về bên Huế
Với tôi Huế không nói điều chi
Chỉ đám cỏ non bờ sông chảy thế
Là tôi nghe tiếng Huế thầm th́
Con phố vắng tôi lần t́m quán nhỏ
“Mệ bán cho con năm đồng thuốc lá”
Mệ nh́n tôi rồi cười hỉ hả:
“Có rứa mà chú cũng mần thơ”
Chuyện t́nh yêu thời học tṛ chỉ có thế thôi. Những lá thư ḥ hẹn, những ánh mắt nh́n… Nghĩ về nhau nhiều lắm mà chẳng dám nói chi nhiều. Thế rồi, chắc là hết học, cô gái lấy chồng theo sự sắp đặt của ba mạ. Cả hai đều buồn. Lần cuối chia tay t́nh cảm cũng rất trong veo, vẫn là “bên nớ”, “ bên ni” đầy khoảng trống:
Rứa th́ rứa, biết mần răng được
Bên nớ về, bên ni biết mần răng
Bên nớ về, bên ni đứng tần ngần
Nỏ được cầm tay
Chỉ lặng thinh không nói
Có chi mô mà rầu rầu tức tưởi
Lần cuối cùng th́ cũng rứa mà thôi
Tôi không muốn có một kết thúc như thế này nhưng thơ văn xưa đă viết vậy, câu chuyện t́nh Huế qua những vần thơ “răng, rứa” cũng đành chịu như vậy mà thôi:
Ngày dạm hỏi
Bên nớ lên chùa trốn biệt
Ba Mạ t́m buông lời tiếng bẽ bàng
Rứa th́ rứa biết mần răng được
Bên ni buồn khi bên nớ sang ngang
Hôm hôn lễ, bên nớ bày hoa sứ
Cái loài hoa hai đứa ḿnh yêu
Bên ni biết, bên nớ c̣n chưa hết
Vẫn c̣n thương, thương lắm biết bao nhiêu
Rồi cả cuộc đời, mấy chục thu qua đổi dời cách biệt, phận con người bé nhỏ nào có chống chọi được với thời gian, nhưng chàng trai thế mà đă dành cả đời chỉ để nhớ thương người con gái ấy:
Ngày gặp lại, bên nớ thành bà ngoại
Mà bên ni vẫn là cứ trai tân
Bên nớ hỏi: Răng mà tội rứa
Bao năm rồi c̣n chưa chịu thành thân
Rứa th́ rứa… Có chi mô mà hỏi
Chưa quên được người, đâu muốn khổ cho ai…
Chuyện t́nh Huế theo răng rứa rồi có một kết thúc buồn như thế, tôi ước ǵ đó sẽ là một câu chuyện có hậu, Huế mà, thời xưa qua bao đời vua đời chúa, người con gái không thể căi lời cha mẹ…
Tôi cũng có một chuyện t́nh với Huế, với người con gái Huế, tôi – một chàng trai Quăng đến với Huế mang theo mảnh hồn rách nát say mèm t́nh cũ, thế rồi, tôi đă gặp em, nàng Tôn nữ đă sưởi ấm trái tim đang khắc khoải bởi t́nh đầu. Ngày qua tháng lại, để giờ đây, tôi ước ǵ mối t́nh của ḿnh cũng là một kết thúc có hậu, ước ǵ chỉ như câu chuyện bên trên thôi, để tôi có thể dơi theo cuộc đời của em từ một phía cũng nguôi ḷng, nhưng đời chưa bao giờ là thế.
Bao năm tháng qua, tôi vẫn bên Huế và nhớ h́nh bóng người con gái đă măi măi đi vào miền dĩ văng, mỗi đợt Huế lại mưa dầm, tôi lại không thể cầm được ḷng ḿnh mà nhớ về một câu mắng yêu hay vài câu hát với cái giọng dễ thương ngày ấy, mồi một điếu thuốc, ngắm nh́n từng giọt cà phê rơi trong căn pḥng quạnh vắng, ước ǵ em – người con gái Huế một lần trở lại, để tôi lại được một lần đắm ch́m vào màu mắt nâu đằm thắm ấy…
Cái ông ni, răng mà không biết dị
Tên làm ǵ, hỏi tuổi để mần chi?
Đường ngược ḍng chừ ngơ đó ông đi
Răng ĺ lợm cứ theo tui hoài rứa?…
Hùynh Minh Nhật