nguoiduatinabc
09-03-2021, 09:16
Ở thời cổ đại, hoàng đế qua đời được gọi là “băng”. Cách gọi này không chỉ thể hiện ḷng tôn kính đối với địa vị chí tôn của người làm Thiên tử. Mà c̣n thể hiện ra cả lễ nghi, kiêng kỵ của người xưa.
Cổ ngữ nói: “Ngoài sống chết ra th́ không có chuyện đại sự”. “Sinh, lăo, bệnh, tử” xưa nay luôn là sự t́nh mà mọi người coi trọng. Bởi v́ chúng vốn là quy luật tự nhiên của sinh mệnh. Tuy nhiên, “chết” so với “sống” mà nói luôn có sự kiêng dè và cấm kỵ hơn, cho nên chết có rất nhiều cách gọi khác nhau để thay thế.
Xưa kia, khi bậc Đế Vương qua đời th́ không được nói thẳng ra là “chết”, mà phải dùng những từ ngữ uyển chuyển như: “băng”, “tân thiên”, “băng tồ”, “đại hành”… để thay thế. Ngay cả dân thường khi chết đi cũng dùng những từ như: “tạ thế”, “lâm chung”… để né tránh chữ “chết” này.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1861549&stc=1&d=1630660609
Trong cuốn “Văn Uyển. Gia Cát Lượng. Xuất sư biểu” viết: “Tiên đế sang nghiệp vị bán, nhi trung đạo băng tồ”, nghĩa là “Tiên đế gây dựng sự nghiệp c̣n chưa xong th́ nửa đường đă qua đời”.
Trong “Lễ Kư. Khúc Lễ Hạ” viết: “Thiên Tử chết được gọi là băng, chư hầu chết được gọi là hoăng, đại phu chết được gọi là tốt, nhân sĩ chết được gọi là bất lộc, thứ dân chết được gọi là tử.”
Cách gọi thay thế như vậy không chỉ là kiêng kỵ mà c̣n thể hiện lễ nghĩa, thứ tự cấp bậc của người xưa. Thời cổ đại rất coi trọng lễ nghĩa, thứ bậc lớn bé nên không dùng chung từ chết cho tất cả mọi người. Người có thân phận địa vị khác nhau sẽ có cách gọi khác nhau.
Có thời gian, Hoàng đế qua đời được gọi là “giá băng”. Thời cổ đại, từ “giá” là để chỉ cỗ xe của bậc Đế vương. “Xa giá”, “loan giá” để gọi thay cho xe của vua. Trong sách “Hận Hán Thư. Dư Phục Thượng” có viết: “Xe ngựa của Thiên tử khi xuất hành được chia ra làm: đại giá, pháp giá, tiểu giá. Trong đó, đại giá dùng trong nghi thức có quy mô lớn nhất, lớn hơn cả pháp giá, tiểu giá”. Trương Tự Liệt đời nhà Minh viết trong “Chính tự thông”: “Thời Đường quy định, nơi thiên tử ở gọi là nha, đi gọi là giá”.
Một thời gian sau đó, chữ “giá” trở thành tôn xưng của bậc Đế vương. Những từ như “hộ giá”, “thánh giá”, “giá tọa” đều là nói về những việc liên quan đến Đế vương. “Thuyết văn giải tự” viết: “Băng, sơn phôi dă”, do đó nguyên nghĩa của từ “băng” là núi sụp đổ. Trong cuốn “Xuân Thu tả truyền” c̣n chú thích chữ “băng” là “Lương Sơn băng”, tức là núi Lương Sơn sụp đổ.
Người xưa coi việc Hoàng đế qua đời là một việc vô cùng hệ trọng, giống như sơn băng địa liệt. Bởi v́ điều này ảnh hưởng đến vận mệnh của cả giang sơn, dân chúng thiên hạ. Cho nên người xưa thường dùng h́nh ảnh núi non sụp đổ để ví với sự qua đời của Hoàng đế. Từ đầu thời nhà Chu, người ta đều dùng từ “giá băng” để nói về việc ấy.
Cổ ngữ nói: “Ngoài sống chết ra th́ không có chuyện đại sự”. “Sinh, lăo, bệnh, tử” xưa nay luôn là sự t́nh mà mọi người coi trọng. Bởi v́ chúng vốn là quy luật tự nhiên của sinh mệnh. Tuy nhiên, “chết” so với “sống” mà nói luôn có sự kiêng dè và cấm kỵ hơn, cho nên chết có rất nhiều cách gọi khác nhau để thay thế.
Xưa kia, khi bậc Đế Vương qua đời th́ không được nói thẳng ra là “chết”, mà phải dùng những từ ngữ uyển chuyển như: “băng”, “tân thiên”, “băng tồ”, “đại hành”… để thay thế. Ngay cả dân thường khi chết đi cũng dùng những từ như: “tạ thế”, “lâm chung”… để né tránh chữ “chết” này.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1861549&stc=1&d=1630660609
Trong cuốn “Văn Uyển. Gia Cát Lượng. Xuất sư biểu” viết: “Tiên đế sang nghiệp vị bán, nhi trung đạo băng tồ”, nghĩa là “Tiên đế gây dựng sự nghiệp c̣n chưa xong th́ nửa đường đă qua đời”.
Trong “Lễ Kư. Khúc Lễ Hạ” viết: “Thiên Tử chết được gọi là băng, chư hầu chết được gọi là hoăng, đại phu chết được gọi là tốt, nhân sĩ chết được gọi là bất lộc, thứ dân chết được gọi là tử.”
Cách gọi thay thế như vậy không chỉ là kiêng kỵ mà c̣n thể hiện lễ nghĩa, thứ tự cấp bậc của người xưa. Thời cổ đại rất coi trọng lễ nghĩa, thứ bậc lớn bé nên không dùng chung từ chết cho tất cả mọi người. Người có thân phận địa vị khác nhau sẽ có cách gọi khác nhau.
Có thời gian, Hoàng đế qua đời được gọi là “giá băng”. Thời cổ đại, từ “giá” là để chỉ cỗ xe của bậc Đế vương. “Xa giá”, “loan giá” để gọi thay cho xe của vua. Trong sách “Hận Hán Thư. Dư Phục Thượng” có viết: “Xe ngựa của Thiên tử khi xuất hành được chia ra làm: đại giá, pháp giá, tiểu giá. Trong đó, đại giá dùng trong nghi thức có quy mô lớn nhất, lớn hơn cả pháp giá, tiểu giá”. Trương Tự Liệt đời nhà Minh viết trong “Chính tự thông”: “Thời Đường quy định, nơi thiên tử ở gọi là nha, đi gọi là giá”.
Một thời gian sau đó, chữ “giá” trở thành tôn xưng của bậc Đế vương. Những từ như “hộ giá”, “thánh giá”, “giá tọa” đều là nói về những việc liên quan đến Đế vương. “Thuyết văn giải tự” viết: “Băng, sơn phôi dă”, do đó nguyên nghĩa của từ “băng” là núi sụp đổ. Trong cuốn “Xuân Thu tả truyền” c̣n chú thích chữ “băng” là “Lương Sơn băng”, tức là núi Lương Sơn sụp đổ.
Người xưa coi việc Hoàng đế qua đời là một việc vô cùng hệ trọng, giống như sơn băng địa liệt. Bởi v́ điều này ảnh hưởng đến vận mệnh của cả giang sơn, dân chúng thiên hạ. Cho nên người xưa thường dùng h́nh ảnh núi non sụp đổ để ví với sự qua đời của Hoàng đế. Từ đầu thời nhà Chu, người ta đều dùng từ “giá băng” để nói về việc ấy.